Tai nạn y khoa trong bệnh viện

Tai nạn y khoa trong bệnh việnNguyễn Văn Tuấn Một bài viết với tựa đề khá sốc “Bệnh do... bác sĩ”. Một bệnh nhân chết sau khi trải qua một phẫu thuật phức tạp (cắt bỏ đại tràng), nhưng các chuyên gia không nhất trí về nguyên nhân tử vong và đổ lỗi cho bác sĩ. Phải đau lòng mà chấp nhận một thực tế là những trường hợp như thế này sẽ còn xảy ra trong tương lai. Vấn đề không phải là qui kết lỗi lầm cá nhân, mà là tìm hiểu nguyên nhân của hệ thống vận...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Tai nạn y khoa trong bệnh viện Tai nạn y khoa trong bệnh viện Nguyễn Văn TuấnMột bài viết với tựa đề khá sốc “Bệnh do... bác sĩ”. Một bệnh nhân chết sau khitrải qua một phẫu thuật phức tạp (cắt bỏ đại tràng), nhưng các chuyên gia khôngnhất trí về nguyên nhân tử vong và đổ lỗi cho bác sĩ. Phải đau lòng mà chấp nhậnmột thực tế là những trường hợp như thế này sẽ còn xảy ra trong tương lai. Vấnđề không phải là qui kết lỗi lầm cá nhân, mà là tìm hiểu nguyên nhân của hệ thốngvận hành, và tiến đến một phương án an toàn hơn trong bệnh viện.Bất định trong y khoa Chăm sóc sức khỏe là một ngành nghề đặc biệt, vì sự liên hệ đến cá nhânvà sự kì vọng cao của người bệnh vào người thầy thuốc. Trong văn hóa Đôngphương chúng ta có 3 người thầy: người cha, người thầy dạy học, và người thầychữa bệnh. Vì vai trò đặc biệt này mà có khi người thầy thuốc được gọi là “quan”:quan đốc. Công chúng có quyền kì vọng vào người thầy thuốc phải thực hànhnghề nghiệp một cách cẩn thận và có trách nhiệm, không gây tác hại hay tổn hạicho bệnh nhân. Nhưng y khoa là một ngành nghề đầy những bất định và rủi ro. Sự bất địnhxuất phát từ một thực tế là y khoa học ngành nghề có 50% là nghệ thuật và 50% làkhoa học. Nghệ thuật liên quan đến cảm nhận cá nhân của người thầy thuốc, và nhữngcảm nhận này rất khác nhau giữa những người thầy thuốc. Chẳng hạn như chữa trịung thư tuyến tiền liệt tùy thuộc vào bác sĩ nào mà bệnh nhân đến khám. Ở Mỹ,một nghiên cứu cho thấy 80% các bác sĩ niệu học (urologist) khuyên giải phẫutuyến tiền liệt, nhưng 90% các bác sĩ ung thư và quang tuyến đề nghị chữa trị bằngquang tuyến. Một nghiên cứu qui mô khác ở Mỹ cho thấy tỉ lệ tử vong sau phẫuthuật tim can thiệp ở bệnh nhân tại các bệnh viện thuộc bang Texas cao h ơn tỉ lệ ởcác bệnh viện bang new York khoảng 55%. Tương tự, tỉ lệ tử vong bệnh tai biếnmạch máu não ở các bệnh nhân điều trị tại các bệnh viện thuộc bang Mississippicao hơn tỉ lệ ở bệnh nhân bang Colorado khoảng 50%. Đối với khoa học, rất ít có những chân lí y khoa vĩnh cữu hay những quiluật xác định như trong toán học; thay vào đó là những kiến thức liên tiếp thay đổitheo thời gian. Chẩn đoán bệnh và diễn giải kết quả xét nghiệm là một vấn đề xácsuất. William Osler, một ông tổ y học hiện đại, từng nói: y khoa là một khoa họccủa sự bất định, và một nghệ thuật của xác suất. Một thuật điều trị được xem làchuẩn vàng hôm nay có thể sẽ trở thành nguy hiểm trong tương lai. Chính vì thế mà trong bài diễn văn khai mạc năm học đầu tiên của sinh viêny khoa thuộc Đại học Yale, ông khoa trưởng khoa y thường lặp đi lặp lại câu nói:những gì các giáo sư sắp dạy cho các anh chị có đến 50% là sai, nhưng khổ thaychúng tôi không biết 50% nào là đúng!Sai sót y khoa Trong cái thế giới hỗn độn của bệnh viện, và trong môi trường tri thức bấtđịnh như vừa trình bày, các sai sót xảy ra ở bệnh viện là điều khó tránh khỏi. Thậtra, phải nói là: sai sót y khoa không thể tránh khỏi. Thế nào là một sai sót y khoa? Viện Y khoa Mỹ (Institute of Medicine)định nghĩa sai sót y khoa là “thất bại trong việc thực hiện một việc làm (khôngtheo như ý định được vạch ra lúc ban đầu), hay sai lầm trong lúc lên kế họachhành động để hoàn tất một mục tiêu”. Nói cách khác, sai sót xảy ra trong khihoạch định và trong lúc thực thi một kế hoạch hành động. Những sai sót này cóthể tóm lược và phân loại trong Bảng 1 dưới đây. Chẳng hạn như sự cố do phảnứng của thuốc, truyền dịch không đúng, tổn thương do giải phẫu gây ra, và giảiphẫu sai vị trí, tự tử, những tổn thương hay tử vong do sự kiềm chế quá đáng trongkhi thực thi một ca mổ, té, bỏng, điều trị sai bệnh nhân vì lầm tên họ, v.v… đượcxem là sai sót y khoa.Bảng 1. Những loại sai sót lâm sàngChẩn đoán Chẩn đoán sai sót hay chậm trễ.  Không sử dụng các xét nghiệm được chỉ định.  Xét nghiệm không thích hợp.  Thiếu hành động thích hợp khi có kết quả xét nghiệm. Điều trị Sai sót trong việc thực hiện một thuật điều trị hay giải phẫu.  Sai sót trong việc cho uống thuốc.  Sai sót về liều lượng thuốc.  Chậm trễ trong việc điều trị. Phòng ngừa Không tiến hành can thiệp để phòng ngừa bệnh.  Thiếu theo dõi bệnh nhân hay theo dõi không đầy đủ. Các sai sót khác Cung cấp thông tin sai cho bệnh nhân.  Thiết bị sử dụng bị hư hỏng và ảnh hưởng đến bệnh.  Sai sót mang tính hệ thống.  Dựa vào các định nghĩa trên, giới y khoa phương Tây chia các sai sót y tếthành hai nhóm: nhóm có thể phòng ngừa được và nhóm không thể phòng ngừađược. Trong các sai sót có thể phòng ngừa được, các sai sót thường liên quan đếnsai lầm cá nhân (error) và cẩu thả hay sơ suất (negligence).Hệ quả của sai sót y khoa Các nước phương Tây rất quan tâm đến sai sót y khoa, và đưa vấn đề vàotrong chương trình nghị sự của Quốc hội. Tổng thống Clinton từng trực tiếp chỉđạo và điều hành các cuộc nghiên cứu khoa học về sai sót y khoa. Qua các nghiêncứu khoa học, chúng ta biết rằng sai sót y khoa trong bệnh viện có qui mô rất lớnvà hệ quả cũng rất nghiêm trọng. Theo một nghiên cứu nổi tiếng vào giữa thập niên 1980s trong 51 bệnh việntrên khắp nước Mỹ, khoảng 3,7% bệnh nhân là nạn nhân của các sai sót y khoa;trong số 3.7% này, gần một phần ba là do cẩu thả, sơ suất trong khi điều trị và70% là do lỗi lầm của các nhân viên y tế (bác sĩ, dược sĩ, điều dưỡng, v.v…). Hệquả là ở Mỹ hàng năm có khoảng 100.000 người bệnh chết vì lỗi lầm của bác sĩ vànhân viên y tế. Thật vậy, sai sót y khoa là nguyên nhân lón nhất (so với bất cứbệnh nào, kể cả tai nạn giao thông) gây ra nhiều cái chết cho người Mỹ! Úc là một nước rất tự hào về an toàn y khoa, nhưng khi kết quả của mộtnghiên cứu vào giữa thập niên 1990s làm cho cả nước và giới y khoa bàng hoàng.Theo nghiên ...