Tắm thuốc – phương pháp chữa bệnh độc đáo của đông y

Tắm thuốc – phương pháp chữa bệnh độc đáo của đông yTắm rửa là một nhu cầu vệ sinh tự nhiên của con người nhằm mục đích tẩy rửa các chất bẩn trên da, làm cho cơ thể trở nên sạch sẽ. Nhưng không chỉ có vậy, trải qua quá trình tích lũy kinh nghiệm không ngừng, con người còn thấy rằng: tắm rửa còn có tác dụng phòng chống bệnh tật, bảo vệ và nâng cao sức khỏe ở một mức độ nhất định, đặc biệt là khi tắm rửa bằng nước nóng. Hơn thế nữa, dần dần con...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Tắm thuốc – phương pháp chữa bệnh độc đáo của đông y Tắm thuốc – phương pháp chữa bệnh độc đáo của đông yTắm rửa là một nhu cầu vệ sinh tự nhiên của con người nhằm mục đích tẩy rửa cácchất bẩn trên da, làm cho cơ thể trở nên sạch sẽ. Nhưng không chỉ có vậy, trải quaquá trình tích lũy kinh nghiệm không ngừng, con người còn thấy rằng: tắm rửa còncó tác dụng phòng chống bệnh tật, bảo vệ và nâng cao sức khỏe ở một mức độ nhấtđịnh, đặc biệt là khi tắm rửa bằng nước nóng. Hơn thế nữa, dần dần con người cònbiết sử dụng các dược vật chế thêm vào nước dùng để tắm rửa, nhằm mục đíchnâng cao hiệu quả phòng chống bệnh tật. Ở phương Đông, phương pháp này đượccổ nhân gọi là dược dục liệu pháp (DDLP).DDLP là gì?Về cơ bản, có thể hiểu DDLP là phương pháp cho thêm vào nước thường hoặc trực tiếpsử dụng dịch thuốc Y học cổ truyền làm nước để tắm rửa toàn thân hay cục bộ nhằm mụcđích phòng chống bệnh tật, bảo vệ và nâng cao sức khỏe. Đây là một trong nhữngphương pháp chữa ngoài của Y học cổ truyền (ngoại trị) được tiến hành theo lý luận củaĐông y, kết hợp tác dụng của hai liệu pháp: thủy trị liệu và dược vật trị liệu. Về danhpháp tiếng Việt, xin tạm gọi là phương pháp tắm thuốc. Ảnh minh họa (corbis)DDLP có từ bao giờ?DDLP có một lịch sử rất lâu đời. Ở Trung Quốc, sách “Lã ký” đã viết: “Đầu hữu nang tắcmộc, thân hữu bệnh tắc dục” (đầu bị lở loét nên gội, thân mình có bệnh nên tắm). Y thưcổ “Hoàng Đế nội kinh” cũng đã bàn đến DDLP trong nhiều chương mục. Ví nhưchương “Âm dương ứng tượng đại luận” đã viết: “Kỳ hữu và giả, tứ hình dĩ vi hãn”, ýmuốn nói: nếu bị ngoại tà xâm nhập nên tắm ngâm làm cho ra mồ hôi để tà khí theo đómà ra ngoài. Đặc biệt, trong những y thư chuyên khảo về vấn đề này phải nói đến cuốn“Lý thược biền văn” của y gia Ngô Sư Cơ, đại biểu lỗi lạc của DDLP. Tác phẩm này đãđề cập một cách có hệ thống từ cơ sở, lý luận đến kinh nghiệm thực tiễn trong việc vậndụng DDLP để điều trị khá nhiều chứng bệnh thuộc các chuyên khoa, với 79 phươngthuốc tắm ngâm độc đáo.Ở nước ta, kinh nghiệm dân gian sử dụng DDLP cũng khá phong phú. Việc dùng nướcsắc cây cỏ tắm ngâm để điều trị các chứng thấp khớp, dị ứng lở ngứa, trĩ hạ… cũng đãđược lưu truyền trong dân gian từ rất sớm. Trong các tác phẩm của mình, danh y TuệTĩnh và Hải Thượng Lãn Ông cũng đã ghi chép lại khá nhiều các kinh nghiệm sử dụngDDLP trong phòng chống bệnh tật và bảo vệ sức khỏe. Tuy nhiên, chúng ta không cónhững y thư chuyên bàn về vấn đề này một cách có hệ thống.DDLP có mấy loại?Tùy theo phần thân thể ngâm trong dịch thuốc nhiều hay ít người ta thường chia làm 3loại: toàn thân dược dục, bán thân dược dục và cục bộ dược dục.Toàn thân dược dục: là cách ngâm toàn bộ cơ thể trong dịch thuốc được chứa trong bồncó dung tích 250-300 lít từ 20-30 phút, mỗi ngày 1 lần, 10 lần là 1 liệu trình. Thườngdùng cho các bệnh lý nội khoa và da liễu.Bán thân dược dục: là cách ngâm nửa dưới cơ thể trong dịch thuốc, bệnh nhân ngồi tớirốn. Mỗi lần ngâm trong 20 -30 phút, mỗi ngày 1 lần, 10 lần là 1 liệu trình. Loại nàythường dùng cho các bệnh lý chi dưới như: viêm khớp gối, viêm tắc động mạch chân, liệtbại hai chân.Cục bộ dược dục: là cách ngâm chi thể hoặc một bộ phận của cơ thể trong dịch thuốc haytiếp xúc với dịch thuốc nhiều lần. Tùy theo cách thức và bộ phận được ngâm khác nhaumà phân thành nhiều loại ngâm như: tay, chân, ngâm tứ chi, ngâm đầu, rửa mắt, rửamặt… ví dụ ngâm chân (tức dục) là loại bình thường dùng trên lâm sàng, được chia làm 2hình thức, ngâm chân thấp và ngâm chân cao.Cơ chế tác dụng DDLPDDLP tác động lên cơ thể thông qua 2 yếu tố: tác dụng của thuốc và tác dụng của nước.Trải qua quá trình bào chế, đun nấu các loại chất có tác dụng chữa bệnh trong dược liệusẽ hòa tan vào nước hoặc tỏa ra theo hơi nước tác động trực tiếp lên da và niêm mạc hoặcngấm vào trong cơ thể phát huy tác dụng chữa bệnh. Tác động trực tiếp bên ngoài thườngđược ứng dụng cho các bệnh lý ngoài da, bệnh vùng hậu môn và bộ phận sinh dục ngoài,bệnh mắt, các thương tổn phần mềm do sang chấn… nhờ khả năng sát khuẩn, tiêu viêm,giảm đau, chống phù nề, chống ngứa… của dịch thuốc. Hoạt chất ngấm vào trong cơ thểthông qua 2 con đường: ngấm qua niêm mạc mũi miệng do hít hơi thuốc và thẩm thấuqua da. Tác động bên trong chủ yếu được ứng dụng cho các bệnh lý nội khoa. Tuy nhiên,cả 2 con đường tác động bên ngoài và tác động bên trong ít khi thực hiện riêng rẽ màthường hiệp đồng tương hỗ với nhau.Nước tác động lên cơ thể nhờ 2 yếu tố: nhiệt độ và áp lực. Độ ấm của dịch thuốc có tácdụng làm giãn mạch toàn thân và tại chỗ, thúc đẩy tuần hoàn huyết dịch, cải thiện côngnăng hấp thu của da, làm giảm cơ và giảm đau. Đối với các vết thương xung huyết kỳ đầunếu ngâm trong dịch thuốc lạnh có khả năng làm co mạch và giảm xuất tiết. Áp lực củanước có tác dụng xoa bóp các bộ phận được ngâm, thúc đẩy quá trình hồi lưu của máu vàdịch bạch huyế ...