Tăng Lipoprotein (a) máu, yếu tố nguy cơ của bệnh tim mạch do xơ vữa: Từ bệnh sinh đến thực hành lâm sàng

Bài viết Tăng Lipoprotein (a) máu, yếu tố nguy cơ của bệnh tim mạch do xơ vữa: Từ bệnh sinh đến thực hành lâm sàng trình bày cấu trúc, sinh tổng hợp và chuyển hóa Lp(a); Sinh tổng hợp và chuyển hóa Lp(a); Tăng Lp(a) máu và xơ vữa động mạch; Hiện tại và tương lai quản lý tăng Lp(a) máu.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Tăng Lipoprotein (a) máu, yếu tố nguy cơ của bệnh tim mạch do xơ vữa: Từ bệnh sinh đến thực hành lâm sàng C From pathophysiology to clinical pratice Correspondence to SUMMARY A/Prof. Truong Thanh Huong Elevated lipoprotein(a) [Lp(a)] is a causal risk factor for atherosclerosis Vietnam Atherosclerosis Society and is hereditary, requiring attention because there is currently no approved Vietnam National Heart Institute, medication for lowering Lp(a) in clinical practice. Even statins, which are the first- Bach Mai Hospital, Hanoi, Vietnam line lipid-lowering therapy, do not lower Lp(a). After 50 years of research on Lp(a), Email: mdtrthhuong@gmail.com it has been confirmed that elevated Lp(a), defined as >125 nmol/L, is common, affecting about 20% of the population. The European Atherosclerosis Society Received: 16/6/2023 and the European Society of Cardiology recommend Lp(a) testing for individuals Accepted: 23/7/2023 at risk of inherited elevated Lp(a) or those with a moderate/high-risk according Published online: 01/8/2023 to cardiovascular assessment models. Lp(a)-lowering therapies are currently being developed, with the HORIZON trial being notable for investigating the To cite: Truong TH. J Vietnam impact of Lp(a) lowering with pelacarsen, which reduces Lp(a) synthesis through Cardiol 2023;106:16-23 messenger RNA inhibition. While awaiting formal approval decisions, individuals with elevated Lp(a) should closely control traditional cardiovascular risk factors. Keywords: Lipoprotein(a); Atherosclerosis; Cardiovascular disease. Tác giả liên hệ PGS.TS. Trương Thanh Hương Phân Hội Xơ vữa Động mạch Việt Nam Viện Tim mạch Việt Nam, Bệnh viện Bạch Mai, Hà Nội, Việt Nam Email: mdtrthhuong@gmail.com Tăng lipoprotein(a) [Lp(a)] máu là yếu tố nguy cơ quan trọng gây xơ vữa Ngày nhận: 16/6/2023 động mạch và có tính di truyền, rất cần được quan tâm nghiên cứu, bởi vì Ngày chấp nhận: 23/7/2023 ngay cả statin là thuốc hạ cholesterol máu nền tảng nhưng không giúp hạ Ngày xuất bản online: 01/8/2023 Lp(a), và chưa có thuốc đặc trị cho tình trạng này được chính thức chỉ định trong thực hành lâm sàng. Trải qua hơn 50 năm nghiên cứu về Lp(a), bên cạnh bằng chứng mạnh về khả năng sinh xơ vữa, tăng Lp(a) được khẳng định là rất Mẫu trích dẫn: Truong TH. J phổ biến trong cộng đồng, chiếm 20% dân chúng, với mức tăng được định Vietnam Cardiol 2023;106:16-23 nghĩa là >125 nmol/L. Hội Xơ vữa Động mạch Châu Âu và Hội Tim mạch Châu16 Truong TH. J Vietnam Cardiol 2023;106:16-23. https://doi.org/10.58354/jvc.106.2023.475 CÂu khuyến nghị xét nghiệm Lp(a) máu cho nhữngngười có nguy cơ tăng Lp(a) di truyền và những Lịch sử nghiên cứu lipoprotein(a) [Lp(a)] đã trải quangười có nguy cơ tim mạch trung bình/cao theo các hơn 50 năm, khởi đầu là khám phá cấu trúc và thànhthang điểm nguy cơ. Các thuốc hạ Lp(a) đang được phần, quá trình sinh tổng hợp, sinh lý bệnh cho đếntập trung nghiên cứu, nổi bật nhất là thử nghiệm bằng chứng tăng Lp(a) là yếu tố nguy cơ tim mạchHORIZON đánh giá hiệu quả điều trị của pelacarsen, độc lập, và gần đây là tiến bộ trong chẩn đoán và cácchất giảm tổng hợp Lp(a) thông qua ức chế RNA phương pháp điều trị tăng Lp(a), dự phòng bệnh timthông tin. Trong khi chờ đợi chỉ định chỉnh thức của mạch do xơ vữa (Hình 1) 1,2. Bài tổng quan này sẽ trìnhcác thuốc này, người có tăng Lp(a) cần được điều bày các kiến thức cập nhật về Lp(a) trong nghiên cứuchỉnh yếu tố nguy cơ tim mạch truyền thống một cơ bản cũng như thực hành lâm sàng hiện nay trongcách chặt chẽ. chẩn đoán điều trị tăng Lp(a), hướng đến cải thiện sức Từ khoá: Lipoprotein(a); Xơ vữa động mạch; Bệnh tim mạch. khỏe tim mạch cộng đồng. Hình 1. Lược đồ nghiên cứu Lp(a) từ khám phá ban đầu đến điều trị đích apolipoprotein (a) [apo(a)] theo tỷ lệ 1:1 nhờ tươngCấu trúc, sinh tổng hợp và chuyển hóa Lp(a) tác không cộng hóa trị và 1 liên kết disulphide giữaCấu trúc Lp(a) cys4057 của apo(a) và cys4326 của apoB100. Apo(a) Lp(a) là lipoprotein máu có cấu trúc dạng hình có khối lượng 300-800 kDa, có cấu trúc tương đồngcầu với lõi lipid tương đồng lipoprotein tỷ trọng thấp plasminogen – dạng zymogen của plasmin tham gia(low density lipoprotein, LDL) được quấn quanh quá trình ly giải cục máu đông, gồm miền hoạt độngbởi 1 apolipoprotein B100 (apoB100) có gắn với 1 serine protease và đầu tận -N có khoảng 10-50 vòngglycoprotein đa hình trọng lượng phân tử cao, gọi là lặp dài dạng 3 xoắn dài 80 acid amin gọi là kringles, KTruong TH. J Vietnam Cardiol 2023;106:16-23. https://doi.org/10.58354/jvc.106.2023.475 17 Cvì giống hình bánh quy xoắn kiểu Đan Mạch, được phát ghép cặp tại KIV9 của apo(a) (cys1567) tạo cầu nốihiện vào năm 1993 (Hình 2). Miền serine protease c ...