Tăng sắc tố do thuốc

Tăng sắc tố do thuốcNguy cơ gây ra các rối loạn sắc tố khác nhau đáng kể giữa các loại thuốc, có thể gặp ở một vài trường hợp riêng lẻ đến 25% số người dùng thuốc. Tăng sắc tố do thuốc ước tính chiếm khoảng 10-20% tổng số các trường hợp tăng sắc tố mắc phải. Mặc dù chưa được hiểu đầy đủ nhưng có 4 cơ chế sau đây được chứng minh là có thể gây ra các rối loạn sắc tố liên quan đến thuốc: - Do sự tích lũy hắc tố melanin ở hạ bì hoặc...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Tăng sắc tố do thuốc Tăng sắc tố do thuốcNguy cơ gây ra các rối loạn sắc tố khác nhau đáng kể giữa các loại thuốc, có thể gặpở một vài trường hợp riêng lẻ đến 25% số người dùng thuốc. Tăng sắc tố do thuốcước tính chiếm khoảng 10-20% tổng số các trường hợp tăng sắc tố mắc phải.Mặc dù chưa được hiểu đầy đủ nhưng có 4 cơ chế sau đây được chứng minh là có thể gâyra các rối loạn sắc tố liên quan đến thuốc:- Do sự tích lũy hắc tố melanin ở hạ bì hoặc trong các tế bào da, có thể do tăng sản xuấtmelanin từ các hắc tố bào dưới sự kích thích của thuốc hoặc do giảm khả năng thải bỏmelanin vì thuốc và sắc tố này kết hợp với nhau thành một phức hợp bền vững.- Do sự tích lũy của chính loại thuốc gây rối loạn sắc tố, các thuốc này sau khi trải quanhững biến đổi về hóa học dưới tác động của các yếu tố bên ngoài (như ánh sáng mặttrời) tạo thành các cấu trúc có màu sắc dễ nhận thấy.- Do sự tổng hợp ra các sắc tố đặc biệt dưới ảnh hưởng trực tiếp của thuốc, ví dụ nhưlipofuscin dưới tác dụng của amiodarone.- Do thành mạch máu bị tổn thương bởi thuốc, dẫn đến việc các tế bào hồng cầu bị thoátra và phân giải, tạo thành muối sắt lắng đọng ở hạ bì. Bốn cơ chế kể trên có thể kết hợpvới nhau và không loại trừ lẫn nhau. Hình ảnh rối loạn sắc tố.Tăng sắc tố do thuốc thuộc loại rối loạn sắc tố mắc phải và có liên quan với việc dùngthuốc, thường diễn biến âm thầm, chậm chạp và nặng dần lên sau dùng thuốc nhiều thánghoặc thậm chí nhiều năm. Sự phân bố của tăng sắc tố do thuốc cũng có một số đặc điểmtương đối khác so với các loại rối loạn sắc tố mắc phải khác, như thường xuất hiện ởnhững vùng tiếp xúc với ánh nắng, niêm mạc miệng, mắt. Tăng sắc tố hình roi là một dấuhiệu đặc trưng gây ra bởi bleomycin, một hóa chất chống ung thư. Các thuốc hướng thần,amiodarone, clofazimine và kim loại thường gây ra những rối loạn sắc tố tương đối ít gặpnhư màu tím, đỏ, vàng, xám đen hoặc xanh xám. Tăng sắc tố do thuốc có thể mờ dần khingừng sử dụng thuốc, nhưng thường không hết hẳn. Hồng ban nhiễm sắc cố định là mộtdạng rối loạn sắc tố điển hình do thuốc. Nó biểu hiện là những đám ban đỏ sẫm màu,hình tròn hoặc vòng cung, bờ rõ, sờ hơi gợn trên mặt da, có thể có mụn nước hoặc bọngnước ở giữa.Các thuốc chống viêm giảm đauThường gây hồng ban nhiễm sắc cố định, chủ yếu liên quan với paracetamol, salicylate,dapsone, antipyrine, aminopyrine, nhóm oxicam và oxyphenbutazone, nhưng cũng đượcghi nhận lẻ tẻ với các thuốc khác như phenacetin.Các thuốc chống sốt rétTăng sắc tố là loại phản ứng phụ thường gặp nhất của nhóm thuốc này. Theo một nghiêncứu, sau 4 tháng sử dụng một trong bốn loại thuốc chống sốt rét phổ biến là chloroquine,hydroxychloroquine, quinacrine và mefloquine, khoảng 25% số bệnh nhân xuất hiện cácrối loạn sắc tố từ xanh xám đến tím sẫm. Rối loạn sắc tố do thuốc chống sốt rét chủ yếuxuất hiện ở mặt trước cẳng chân nhưng cũng có thể ở giường móng, đầu mặt (mũi, má,trán, tai và niêm mạc miệng), những cấu trúc ở sâu như sụn mũi, sụn tai, khí quản, sụnkhớp cũng có thể bị ảnh hưởng. Các đám tăng sắc tố khởi đầu thường xuất hiện đơn lẻ,hình bầu dục, sau lan rộng và liên kết thành mảng lớn. Các mảng sắc tố lớn thường xuấthiện sau nhiều năm dùng thuốc và ở những vùng có tiếp xúc với ánh nắng. Rối loạn sắctố do các thuốc chống sốt rét có thể hồi phục sau khi ngưng dùng thuốc nhưng phải mấtnhiều tháng các tổn thương này mới hoàn toàn biến mất. Riêng quinacrine còn có thể gâybiến màu vàng chanh trên toàn bộ bề mặt cơ thể ở liều điều trị thông thường.AmiodaroneCó thể gây biến màu xanh xám hoặc tím ở những vùng có tiếp xúc với ánh nắng, đặc biệtở mặt, mũi, củng mạc mắt và tai. Rối loạn sắc tố trên da thường xuất hiện sau điều trị ítnhất 6 tháng, nhưng ở mắt thường xuất hiện rất sớm. Nguy cơ tăng sắc tố do amiodaronephụ thuộc vào liều dùng hằng ngày của thuốc và mức độ tiếp xúc với ánh nắng ở nhữngvùng hở.Các thuốc chống ung thưRối loạn sắc tố do các hóa chất chống ung thư xảy ra khá phổ biến, có thể ở cả trên da,niêm mạc, tóc và móng, khu trú hoặc lan tỏa, xuất hiện sau khi bắt đầu dùng thuốc từ 1tuần đến vài tháng với tùy loại thuốc. Rối loạn sắc tố ở lưỡi và niêm mạc miệng thườnggặp với fluorouracil, doxorubicin, cisplatin và hydroxyurea; ở tóc là cisplatin vàmethotrexate; ở móng là cisplatin, doxorubicin, idarubicin, fluorouracil, bleomycin,docetaxel, dacarbazine và hydroxyurea. Tăng sắc tố do thuốc chống ung thư thường nhạtdần khi ngưng dùng thuốc nhưng có thể kéo dài nhiều năm (với bleomycin) hoặc thậmchí tồn tại vĩnh viễn trong một số ít trường hợp.Các thuốc tâm thần kinhChlorpromazine khi dùng kéo dài có thể gây ra các đám sắc tố màu tím hoặc tía-xám,thường ở những vùng có tiếp xúc với ánh nắng như mặt, chân tay, giường móng và niêmmạc mắt. Các thuốc chống trầm cảm 3 vòng như imipramine và desipramine cũng có thểgây ra các rối loạn sắc tố xanh hoặc xám đen ở những vùng có tiếp xúc ...