THĂM DÒ THĂM DÒ HỆ THẦN KINH – PHẦN 1

Bệnh lý thần kinh rất phức tạp và đa dạng đòi hỏi phải thăm khám kỷ lưỡng mới phát hiện được. Tuy nhiên để có thể chẩn đoán chắc chắn và chính xác nhiều khi cần có các phương tiện thăm dò cận lâm sàng.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
THĂM DÒ THĂM DÒ HỆ THẦN KINH – PHẦN 1 THĂM DÒ THĂM DÒ HỆ THẦN KINH – PHẦN 1MỤC TIÊU HỌC TẬP 1.Nêu được nguyên tắc của một số thăm dò chức năng thường được sửdụng trong lâm sàng thần kinh. 2.Nêu được chỉ định và chống chỉ định của một số thăm dò chức năng đượcsử dụng trong lĩnh vực thần kinh. 3.Nêu được chỉ định và chống chỉ định kỹ thuật chọc dò dịch não tuỷ. 4.Nêu được các biến chứng có thể gặp khi chọc dò dịch não tuỷ. 4.Trình bày về tính chất, thành phần dịch não tuỷ trong một số trường hợpbệnh lý. Bệnh lý thần kinh rất phức tạp và đa dạng đòi hỏi phải thăm khám kỷ lưỡngmới phát hiện được. Tuy nhiên để có thể chẩn đoán chắc chắn và chính xác nhiềukhi cần có các phương tiện thăm dò cận lâm sàng. Dựa vào các phương pháp thămdò chúng ta có thể chia thành 3 nhóm chính sau đây:-Xét nghiệm hình ảnh-Xét nghiệm điện sinh lý - thăm dò chức năng-Xét nghiệm sinh hóa - tế bào I. XÉT NGHIỆM HÌNH ẢNH 1. Chụp X quang sọ và cột sống thông thường 1.1.Chụp X quang sọ- Chỉ định: Trong chấn th ương sọ não, nghi tăng áp lực nội sọ, đau đầu kéo dài,bất thường ở xương sọ...- Kết quả: Chụp phim sọ cho biết nhiều tổn thương có ý nghĩa chẩn đoán như:+ Hình ảnh nứt xương sọ trong chấn thương sọ.+ Hình ảnh tiêu xương một hay nhiều ổ trong u đa tủy xương, di căn, bệnh Paget,viêm tủy xương, viêm xương, u mô bào X...+ Thay đổi cấu trúc hố yên trong một số u tuyến yên, u vòm họng, u màng não...cóthể làm hố yên sâu hơn 9mm, riêng u kỵ sắc thì làm cho hố yên rộng ra trên12mm.+ Ống tai trong rộng ra một bên (chụp tư thế Stenvers là tia qua lổ chẩm xương gòmá)hơn bên đối diện từ 2mm trở lên gặp trong u dây VIII.+ Dấu hiệu tăng áp lực nội sọ: Dãn khớp sọ ở trẻ em và thanh niên dưới 25 tuổi(quá 2mm là bệnh lý). Có thể thấy dấu ấn ngón tay đó là do các hồi, cuốn não đèép vào xương sọ lâu ngày, nó chỉ có giá trị khi thấy ở thùy thái dương-đỉnh. Thấyđược các vệt đen ngoằn ngoèo trên phim sọ là do các tĩnh mạch dãn trong tăng áplực nội so,ü thường thấy sau 3-4 tháng bị tăng áp lực nội sọ.+ Các nốt canxi hóa: Có thể l à sinh lý như đóng vôi tuyến tùng (40-50% từ lứatuổi 20-60), đám rối mạch mạc ở sừng trán, chẩm, thái dương và có thể thấy ở nãothất III-IV. Khi canxi hóa tuyến tùng lức dưới 20 tuổi là bệnh lý (u tuyến tùng).Ngoài ra còn thấy trong u thần kinh đệm ít nhánh (80%), u tế bào hình sao (20%),u sọ hầu (18%), củ lao...các loại trên chỉ có một nốt đóng vôi, còn vôi hóa rải ráctrong u máu Stuge-Weber, bệnh Fahr, bệnh Reclinghaussen, Toxoplasme, ấu tr ùngsán lợn (cysticercose). 1.2.Chụp cột sống: Nó có ý nghĩa chẩn đoán không những bệnh lý cột sốngmà còn một số bệnh lý tủy sống.- Chỉ định: Chấn thương cột sống, chèn ép tủy, thóat vị đĩa đệm, biến dạng cộtsống...- Kết quả:+ Ðặc biệt chú ý đến đốt sống cổ, nhất là C1-2 cần phái chụp ở tư thế Hartmann(chụp thẳng há miệng và hơi ngữa đầu). Bình thường đường lưỡng chẩm đi ngangsát bờ trên của mỏm nha. Khi mỏm nha vượt quá đường lưỡng chẩm hoặc trênđường Chamberlain (nối từ vòm khẩu cái với thành sau dưới lổ chẩm) hay trênđường Megregor (nối vòm khẩu cái với thành sau dưới của lổ chẩm) gặp trong haitrường hợp đó là gãy mỏm nha và bệnh Arnold - Chiari, nhưng trong gãy mỏmnha có khe sáng giữa mỏm nha và thân C2.+ Ở cột sống lưng chụp thẳng, đốt sống có hình chữ nhật, còn ở thắt lưng hình chữnhật nhưng thắt hai bên. Nếu mỏm ngang của L5 dính vào xương chậu gọi là cùnghóa L5. Có thể thấy được gãy đốt sống, hình ảnh tiêu xương trong ung thư hayviêm, xẹp hẹp đĩa đệm và thân đốt sống trong lao cột sống ngoài ra còn thấy ápxelạnh cạnh cột sống, ống sống rộng ra trong u nội tủy gọi l à triệu chứng Elcberg,hẹp ống sống bẩm sinh hay mắc phải (thường do thoái hóa). Chụp nghiêng chú ýđường cong sinh lý: đoạn cổ ưỡn ra trước, lưng ra sau, thắt lưng ra trước. Nếu mấtđường cong sinh lý là bệnh lý. Trong một số trường hợp phải chụp 3/4 hai bên đểso sánh và thấy được lỗ liên hợp nơi các rễ thần kinh đi ra. Rộng 1 lỗ liên hợp gặptrong u dây thần kinh. Hẹp lỗ liên hợp gặp trong u xương tăng sinh hay trong thoáihóa cột sống. 2. Chụp cắt lớp vi tính (computed tomography) 2.1. Chụp cắt lớp vi tính não- Chỉ định:Chấn thương sọ não, tai biến mạch máu não, các tổn thương do viêm, unão, dị tật bẩm sinh não và các bệnh thoái hóa thần kinh.-Phân tích các hình ảnh qua sơ đồ sau: 2.2.Chụp cắt lớp vi tính cột sống tủy Ðòi hỏi phải xác định rõ vùng nghi ngờ trên lâm sàng. Có 2 kiểu cắt lớptheo bình diện của đĩa đệm trong bệnh lý đĩa đệm và bình diện thẳng góc với ốngsống để đo đường kính và thành phần của tủy. Không nên tiêm cản quang để đánhgiá xương như trong chấn thương, dị dạng ống sống, kích thước khoang dướinhện, hình các rễ thần kinh...(như chụp tủy cản quang) cho biết:+ Ngoài màng cứng có 3 loạ ...