Thăm khám bệnh nhân trước khi gây mê

Thăm khám bệnh nhân trước gây mê là những việc làm cần thiết đầu tiên cho tất cả các hoạt động gây mê hồi sức, tiếp theo nhằm để đề phòng, hạn chế và xử trí các tai biến có thể xảy ra trong quá trình mổ và thời kỳ sau mổ.1. Mục đích của thăm khám bệnh nhân trước gây mê - Biết được tiền sử gia đình.- Biết được tiền sử bản thân của bệnh nhân về bệnh tật, thói quen và tình trạng hiện tại.- Hiểu rõ về bệnh cảnh ngoại khoa cũng như các hoạt...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Thăm khám bệnh nhân trước khi gây mê Thăm khám bệnh nhân trước gây mêI. Đại cươngThăm khám bệnh nhân trước gây mê là những việc làm cần thiết đầu tiên cho tấtcả các hoạt động gây mê hồi sức, tiếp theo nhằm để đề phòng, hạn chế và xử trícác tai biến có thể xảy ra trong quá trình mổ và thời kỳ sau mổ.1. Mục đích của thăm khám bệnh nhân trước gây mê- Biết được tiền sử gia đình.- Biết được tiền sử bản thân của bệnh nhân về bệnh tật, thói quen và tình trạnghiện tại.- Hiểu rõ về bệnh cảnh ngoại khoa cũng như các hoạt động phẫu thuật sẽ xảy ra.- Đề xuất các xét nghiệm chuyên khoa bổ sung nếu cần thiết.- Dự kiến, kế hoạch gây mê và hồi sức tốt nhất cho bệnh nhân.- Giải thích và động viên giúp cho bệnh nhân hiểu, tin tưởng và hợp tác với thầythuốc.2. Phân loại phẫu thuật2.1. Phẫu thuật cấp cứuTrong bối cảnh cấp cứu không thể chuẩn bị bệnh nhân như phẫu thuật có chuẩn bịdo yêu cầu cấp bách của phẫu thuật. Vì thế những biện pháp chuẩn bị bệnh nhâncho cuộc mổ ở mức độ tối thiểu có thể được, như thực hiện bồi phụ nước điện giải,thăng bằng kiềm toan...2.2. Phẫu thuật có chuẩn bị (mổ kế hoạch)Các phẫu thuật này có thời gian để chuẩn bị bệnh nhân trước mổ, giúp bệnh nhânở trạng thái tốt nhất trên cả hai phương diện tinh thần và thể chất. Sự thành côngcủa phẫu thuật một phần nhờ vào sự chuẩn bị bệnh nhân tr ước mổ và nếu chuẩn bịtốt có thể xử trí kịp thời những tai biến có thể xảy ra trong và sau mổ.II. Các bước chuẩn bị bệnh nhânĐối với các trường hợp mổ có kế hoạch bệnh nhân cần đ ược khám toàn diện tỉ mỉ,lần lượt từng cơ quan.1. Quan hệ giữa thầy thuốc và bệnh nhânKhi phẫu thuật đã có chỉ định thì quan hệ giữa thầy thuốc và bệnh nhân được đặtra một cách nghiêm túc. Bằng sự giải thích, thầy thuốc phải tạo cho bệnh nhân mộtlòng tin. Nói chuyện về diễn tiến cuộc mổ, cách dùng dẫn lưu, ống nội khí quản...một cách chi tiết để bệnh nhân hiểu rõ từ đó có thể chấp nhận những vật này tốthơn về tâm lý cũng như sinh lý. Những kinh nghiệm của lần mổ trước, thời kỳ hồitỉnh... được nhắc lại để trấn an bệnh nhân thêm.Đối với những phẫu thuật làm thay đổi hình dạng ở đầu, cổ, vú, cơ quan sinh dục,hậu môn nhân tạo, tiểu ra đường hậu môn... phải giải thích rõ và cần sự đồng ý củabệnh nhân. Cũng cần phải nói cho bệnh nhân biết những tai biến có thể xảy ratrong khi mổ và những khó khăn của thời kỳ hậu phẫu. Nếu giải thích để bệnhnhân rõ, tin tưởng thì sẽ hiệu quả hơn một tiền mê.2. Khám bệnh nhân2.1. Hỏi bệnh- Tiền sử bệnh nội khoa: + Bệnh tim mạch: Hỏi tiền sử đau ngực, nhồi máu cơ tim, loạn nhịp, bệnhvan tim, tăng huyết áp, viêm tắc động mạch ... + Bệnh hô hấp: Tiền sử hen, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính, lao phổi cũ...Ngoài ta cần phải khai thác thêm để biết bệnh nhân có các bệnh khác kèm theonhư gan mật (viêm gan virus B,C), tiêu hoá (loét dạ dày tá tràng), tiết niệu, bệnhthần kinh (tiền sử động kinh, tai biến mạch máu não...), nội tiết (bướu cổ, đáiđường ...), bệnh hệ thống, sốt sét, sốt cao ác tính, porphyrin...- Tiền sử bệnh ngoại khoa: Tiền sử phẫu thuật, loại phẫu thuật, các biến chứng,thời gian nằm hồi sức... của lần mổ trước.- Tiền sử dị ứng: + Cơ địa dị ứng với thời tiết, thức ăn, hoá chất, phấn hoa, lông thú, nhựalatex... + Dị ứng thuốc: Dị ứng kháng sinh họ Penicilin, thuốc tê, thuốc mê, giảmđau, vaccin...- Tiền sử gia đình: Bệnh lý về máu, Porphyrin, hen phế quản, sốt cao ác tính,bệnh về cơ...- Các thói quen: Thuốc lá, bia rượu, nghiện hoặc sử dụng thuốc phiện...- Tiền sử đã và đang dùng thuốc: Trước một bệnh nhân đã và đang điều trị mộtsố thuốc kéo dài mà cần phải mổ thì chúng ta cần cân nhắc cẩn thận nên dùng loạithuốc nào và cần phải duy trì loại nào dựa trên cơ chế và thời gian bán huỷ củatừng loại thuốc. + Bệnh nhân tăng huyết áp (HA) đang điều trị thuộc chẹn ( -adrenegic cầntiếp tục điều trị hoặc có thể giảm liều để tránh gây cường giao cảm làm nhịp timnhanh, tăng HA hoặc nhồi máu cơ tim. Các thuốc ức chế canxi (nifedipin,nicardipin) dùng điều trị suy vành cao HA.... Cần duy trì trước, trong và sau mổ docó tác dụng giảm hậu gánh. + Các thuốc ức chế men chuyển nên ngừng trước mổ 24 giờ để tránh tụtHA và mạnh chậm khi khởi mê. Nhất là khi bệnh nhân có thiếu khối lượng tuầnhoàn hoặc khi gây tê tuỷ sống. + Thuốc lợi tiểu nên ngừng trước mổ 24 giờ để tránh giảm khối lượng tuần hoànvà mất kali máu. + Các thuốc điều trị đái đường thể uống nên ngừng trước mổ 24 giờ, saumổ tiếp tục duy trì để đường huyết ổn định. Nếu điều trị bằng Insulin th ì cần phảiduy trì trước và trong sau mổ. + Thuốc chống đông loại antivitamin K hoặc aspégic nên ngừng trước mổvì có thể gây chảy máu nếu buộc phải dùng thì nên chuyển sang Heparin và duy trìtheo kết quả đông máu. + Các bệnh nhân bị bệnh hệ thống hoặc các bệnh khác cần điều trị corticoidkéo dài thì cần phải duy trì.2.2. Thăm khám lâm sàngNguyên tắc là thăm khám toàn diện, tỉ mỉ, lần lượt và định hướng theo một số cơquan bằng các hình thức nhìn, sờ, gõ, nghe.- Khám toàn thân: + Thể trạng béo, gầy hay suy kiệt, phù, sốt, khó thở. Màu sắc da, niêm mạc,kích thước tuyến giáp. Lấy các dấu hiệu sinh tồn như mạch, HA, nhịp tim, tần sốthở.... + Khám hệ thống xương khớp, thần kinh ngoại biên mà có thể ảnh hưởngtới bệnh nhân khi mổ xẻ.- Khám tim mạch: + Nghe tim xem nhịp đều hay không, tĩnh mạch cổ có nổi hay không, gancó to không. + Nếu có cao huyết áp phải đo huyết áp cả hai tay, hai chân để so sánh,nghe động mạch cảnh, hệ thống tĩnh mạch, khám động mạch quay và làm testAllen nếu theo dõi huyết áp động mạch xâm nhập. + Kiểm tra và nghe mạch cổ để phát hiện tiếng thổi động mạch cảnh xemcó hẹp hay không. + Đánh giá hệ thống tĩnh mạch, tìm kiếm các yếu tố toàn thân hay tại chỗ ...