THÀNH CÔNG VÀ THẤT BẠI CỦA CÁC MÔ HÌNH XỬ LÝ NỢ XẤU

Chương trình Giảng dạy Kinh tế Fulbright Bài viết Nợ xấu và xử lý nợ xấu luôn là vấn đề đau đầu của hầu hết các quốc gia, các hệ thống tài chính và các tổ chức tài chính. Khi khối lượng nợ xấu của các tổ chức tài chính gia tăng sẽ ảnh hưởng đến sự phát triển của nền kinh tế nói chung, hệ thống tài chính nói riêng. Điều này đặt ra yêu cầu cho tất cả các nước cần phải có những biện pháp xử lý và ngăn chặn các khoản nợ xấu phát sinh....
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
THÀNH CÔNG VÀ THẤT BẠI CỦA CÁC MÔ HÌNH XỬ LÝ NỢ XẤU Chương trình Giảng dạy Kinh tế Fulbright Bài viết THÀNH CÔNG VÀ THẤT BẠI CỦA CÁC MÔ HÌNH XỬ LÝ NỢ XẤU* Huỳnh Thế Du Nợ xấu và xử lý nợ xấu luôn là vấn đề đau đầu của hầu hết các quốc gia, các hệ thống tài chính và các tổ chức tài chính. Khi khối lượng nợ xấu của các tổ chức tài chính gia tăng sẽ ảnh hưởng đến sự phát triển của nền kinh tế nói chung, hệ thống tài chính nói riêng. Điều này đặt ra yêu cầu cho tất cả các nước cần phải có những biện pháp xử lý và ngăn chặn các khoản nợ xấu phát sinh. Trong quá trình phát triển, hệ thống tài chính của nhiều quốc gia đã rơi vào khủng hoảng, phát sinh khối lượng nợ xấu rất lớn. Tuỳ theo đặc điểm riêng mà mỗi nước đã và đang áp dụng các mô hình xử lý nợ khác nhau. Có nước thành công, có nước không thành công. Nguyên nhân tạo ra sự khách biệt là gì? Để trả lời câu hỏi này, bài viết xin đề cập đến thành công và thất bại của các mô hình xử lý nợ và đưa ra những nguyên nhân được các nhà nghiên cứu coi là quan trọng nhất. Trước khi đi vào mô hình của từng quốc gia hay nhóm quốc gia cụ thể, chúng ta cùng xem qua hai mô hình xử lý nợ chính, đó là mô hình xử lý nợ tập trung và mô hình xử lý nợ không tập trung (Centralized and Decentralized Model). Mô hình xử lý nợ tập trung (điển hình là mô hình của Hoa Kỳ): Đây là mô hình mà nhà nước sẽ đóng vai trò chính trong quá trình xử lý nợ bằng việc thành lập ra cơ quan xử lý nợ quốc gia (thường là công ty xử lý nợ quốc gia). Cơ quan này có trách nhiệm chính trong việc xử lý tất cả các khoản nợ xấu của nền kinh tế được chuyển giao từ các tổ chức tài chính. Ưu điểm của mô hình xử lý nợ tập trung là tận dụng được lợi thế kinh tế theo quy mô; với khối lượng tài sản lớn nên có thể chứng khoán hoá một cách dễ dàng; sở hữu tập trung các loại tài sản thế chấp tạo ra áp lực cho các con nợ và quản lý hiệu quả hơn; phá vỡ quan hệ ràng buộc giữa ngân hàng và các doanh nghiệp, điều này sẽ tạo ra những khoản vay mới hiệu quả hơn; cho phép các ngân hàng tập trung vào hoạt động kinh doanh; cải thiện các triển vọng cho việc cơ cấu lại các ngành kinh tế; cho phép áp dụng các chuẩn mực; có thể đưa ra những chính sách đặc biệt (special powers) để thu hồi nợ và cơ cấu lại hệ thống ngân hàng. Tuy nhiên, mô hình tập trung cũng có những bất lợi như: Các ngân hàng sẽ có lợi thế hơn các AMC1 trong việc thu thập thông tin của các con nợ; để các khoản nợ tại các ngân hàng có thể cung cấp các ưu tiên tốt hơn cho việc thu hồi chúng và tránh thua lỗ trong tương lai bằng việc cải tiến quá trình xét duyệt cho vay và các thủ tục giám sát nợ vay; các ngân hàng có thể cung cấp các khoản tài trợ tăng thêm mà nó có thể cần thiết trong quá trình cơ cấu lại; các tài sản chuyển giao cho các AMC không được quản lý một cách năng động và có thể tạo ra sự giảm sút giá trị; rất khó để có thể tách bạch hoạt động của một tổ chức công với những áp lực chính trị. Mô hình xử lý nợ phi tập trung (điển hình là mô hình của Thuỵ Điển): Theo mô hình này thì các ngân hàng sẽ tự xử lý các khoản nợ xấu của mình bằng việc thành lập ra AMC hoặc bộ phận xử lý nợ riêng hoặc là các tư nhân đứng ra thành lập các công ty xử lý nợ. Và điều đương nhiên là các AMC tư nhân này hoạt động vì mục tiêu lợi nhuận. Những lợi thế và bất lợi của mô hình này ngược lại với mô hình xử lý nợ tập trung. * Bài viết này được tham khảo chủ yếu từ nghiên cứu 'The Use of Asset Management Companies in the Resolution of Banking Crices Cross-Country Experience' của Daniela Klingebiel 2000, 'Dealing with the Bad Loans of the Chinese Banks' của John P. Bonin&Yiping Huang 2002, Experience of Asian Asset Management Companies (AMCs): Do they Increase moral Hazard? - Evidence from Thailand' của Akiko Terada& Gloria Pasadilla 2004. 1 Công ty quản lý tài sản (Asset Management Company) Huỳnh Thế Du 1 Chương trình Giảng dạy Kinh tế Fulbright Bài viết Công ty xử lý tài sản quốc gia của Hoa Kỳ (The Resolution Trust Company in the United States) RTC được thành lập như một cơ quan xử lý nợ nhanh vào năm 1989 để xử lý các khoản nợ xấu của các hiệp hội tiết kiệm và cho vay. Như một cơ quan nhà nước, RTC có rất nhiều mục tiêu, gồm: Tối đa hoá thu nhập ròng từ việc bán các tài sản được chuyển nhượng; tối thiểu hoá tác động lên các thị trường địa ốc và thị trường tài chính địa phương; tối đa hoá việc tạo ra nhà ở cho các cá nhân có thu nhập thấp. RTC thực hiện việc xử lý đối với cả hai loại nợ luân chuyển thông thường và nợ tồn đọng, khó xử lý (Performing and non-performing assets). Kết quả xử lý nợ của RTC là rất tốt. Tổng số tài sản mà RTC đã xử lý được là 465 tỷ USD bằng 8,5% tổng tài sản trong khu vực tài chính, tương đương 8,5% GDP của Hoa Kỳ năm 1989 (Bonin&Huang 2002). Nguyên nhân tạo ra thành công của RTC là do tổng khối lượng nợ xấu chỉ bằng 3% tổng tài sản tài chính trong giai đoạn khủng hoảng trầm trọng nhất. Hơn thế nữa, khoảng 50% tài sản là các khoản vay bất động sản và vay cầm cố, 35% là tiền mặt và các loại chứng khoán khác. Vì vậy, nhiều tài sản được chuyển nhượng là rất tốt và dễ dàng bán thông qua việc đóng gói, chứng khoán hoá và đấu giá trên thị trường tài chính phát triển nhất thế giới. RTC chỉ hoạt động trong một thời gian ngắn và đã hoàn thành sứ mệnh vào năm 1995. Một trong những yếu tố hết sức quan trọng khác tạo ra sự thành công này là các nhân sự cao cấp của RTC được lấy từ Công ty bảo hiểm tiền gửi liên bang (đây là cơ quan có sự hiểu biết rất rõ về vấn đề lựa chọn bất lợi và tâm lý ỷ lại trong hoạt động tài chính) và đội ngũ nhân viên của họ có rất nhiều kinh nghiệm trong việc xử lý các tổ chức tài chính khó khăn, lâm vào tình trạng phá sản. Mặt khác, RTC đã dựa vào những nhà thầu tư nhân để ...