Thành phần loài và phân bố các loài cá sông Ba Chẽ thuộc địa phận tỉnh Quảng Ninh

Bài viết nghiên cứu ngoài thực địa; phân tích hình thái và định loại; thành phần loài và phân bố các loài cá sông Ba Chẽ thuộc địa phận tỉnh Quảng Ninh. Mời các bạn cùng tham khảo bài viết để nắm chi tiết nội dung nghiên cứu.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Thành phần loài và phân bố các loài cá sông Ba Chẽ thuộc địa phận tỉnh Quảng Ninh 33(4): 18-27 T¹p chÝ Sinh häc 12-2011 THµNH PHÇN LOµI Vµ PH¢N Bè C¸C LOµI C¸ S¤NG BA CHÏ THUéC §ÞA PHËN TØNH QU¶NG NINH T¹ ThÞ Thñy, §ç V¨n Nh−îng, TrÇn §øc HËu Tr−êng ®¹i häc S− ph¹m Hµ Néi NguyÔn Xu©n HuÊn Tr−êng ®¹i häc Khoa häc tù Nhiªn, §HQG Hµ Néi Tõ tr−íc tíi nay, cã mét vµi c«ng tr×nh mÉu t¹i thùc ®Þa víi 64 ngµy tõ th¸ng 8 n¨m nghiªn cøu vÒ khu hÖ c¸ ë khu vùc Qu¶ng Ninh. 2008 ®Õn th¸ng 2 n¨m 2011. NguyÔn NhËt Thi (1971) ®6 ghi nhËn ®−îc 183 3. Ph−¬ng ph¸p loµi thuéc 17 hä, 17 bé, trong ®ã cã 45 loµi ë vïng biÓn Tiªn Yªn, Qu¶ng Ninh [12]. Kottelat a. Ngoµi thùc ®Þa (2001) ph¸t hiÖn ®−îc 28 loµi t¹i Qu¶ng Ninh [6]. GÇn ®©y nhÊt, T¹ ThÞ Thñy vµ nnk. (2010) MÉu vËt ®−îc thu b»ng c¸ch trùc tiÕp ®i ®¸nh ®6 x¸c ®Þnh ®−îc 175 loµi ë s«ng Tiªn Yªn, b¾t cïng ng− d©n b»ng nhiÒu ph−¬ng tiÖn ®¸nh thuéc huyÖn Tiªn Yªn, Qu¶ng Ninh [14]. S«ng b¾t kh¸c nhau (l−íi, chµi, c©u, kÝch ®iÖn) hoÆc Ba ChÏ cã chiÒu dµi 78 km. Cïng víi s«ng Tiªn nhê ng− d©n thu b¾t (cã h−íng dÉn c¸ch thu, ghi Yªn, ®©y lµ hai con s«ng lín nhÊt ë Qu¶ng Ninh. nh6n, ®Þnh h×nh vµ b¶o qu¶n). MÉu vËt ®−îc ®Þnh S«ng cã nh÷ng ®Æc ®iÓm thñy v¨n gièng s«ng h×nh trong dung dÞch formalin 8-10% vµ b¶o Tiªn Yªn: s«ng b¾t nguån tõ khu vùc cã l−îng qu¶n trong dung dÞch formalin 5%. Täa ®é c¸c m−a cao, dèc, dÉn ®Õn dßng ch¶y m¹nh vµo mïa ®iÓm nghiªn cøu ®−îc ghi b»ng Garmin GPS 72. m−a vµ c¹n kiÖt vµo mïa kh«. §Æc biÖt, vïng cöa Theo quan ®iÓm cña Venice (1959), thñy vùc s«ng cã biªn ®é triÒu cao vµ h×nh thµnh nh÷ng n−íc lî cã ®é mÆn tõ 5-30‰ [11]. §Ó x¸c ®Þnh b6i triÒu réng, nªn thµnh phÇn loµi c¸ ë l−u vùc nhãm c¸ sèng ë m«i tr−êng n−íc lî, chóng t«i trªn rÊt phong phó vµ ®a d¹ng, nhÊt lµ c¸c loµi c¸ tiÕn hµnh ®o ®é mÆn b»ng TOA (WQC-22A, n−íc mÆn [11]. Tuy vËy, gi÷a hai s«ng cã sù TOA DDK) kÕt hîp ®¸nh b¾t b»ng l−íi then 2-4 kh¸c nhau vÒ hÖ sè uèn khóc (s«ng Ba ChÏ lµ vµ kÝch ®iÖn tõ ®Þa ®iÓm CÇu NgÇm Ba ChÏ ra 1,78; s«ng Tiªn Yªn lµ 2,48), h−íng ch¶y... [1], cöa s«ng ®Õn ®Þa ®iÓm cã täa ®é (N: 21o16’04,4”; ®iÒu nµy ®6 t¹o nªn sù kh¸c biÖt vÒ thµnh phÇn E: 107o18’35,5”), n¬i cã ®é mÆn cao nhÊt lµ loµi. 11,7‰ trong thêi gian 17h00-22h00 tõ ngµy 17 ®Õn ngµy 19 th¸ng 2 n¨m 2011. I. PH¦¥NG PH¸P NGHI£N CøU b. Ph©n tÝch h×nh th¸i vµ ®Þnh lo¹i 1. §Þa ®iÓm Ph©n tÝch ®Æc ®iÓm h×nh th¸i theo h−íng dÉn §Ò tµi ®−îc tiÕn hµnh ®iÒu tra, kh¶o s¸t vµ cña Pravdin [10]. Sö dông hÖ thèng ph©n lo¹i cña thu mÉu t¹i 14 ®iÓm (h×nh 1): h¹ l−u (tõ ®Þa ®iÓm Eschemeyer (1998) [3]. ViÖc ®Þnh lo¹i chñ yÕu st.1 ®Õn st.4); trung l−u (tõ st.5 ®Õn st.8) vµ dùa vµo c¸c tµi liÖu cña NguyÔn V¨n H¶o (2001, th−îng l−u (tõ st.9 ®Õn st.14). Thñy vùc ®−îc 2005) [4, 5]; NguyÔn NhËt Thi (1991) [13]; Mai ph©n chia dùa vµo NguyÔn V¨n ¢u (1997) [1] vµ §×nh Yªn (1978) [15]; Nakabo (2002) [8]; Vò Trung T¹ng (2008) [11]. Matsuura vµ cs. (2000) [7]; Kottelat (2001) [6]. 2. Thêi gian c. Xö lý sè liÖu §6 thùc hiÖn ®−îc 8 ®ît ®i kh¶o s¸t vµ thu Sö dông phÇn mÒm Excel vµ Illustrator tæng hîp, xö lý vµ ph©n tÝch sè liÖu. 18  S«ng Ba ChÏ → H×nh 1. S¬ ®å c¸c ®iÓm nghiªn cøu ë l−u vùc s«ng Ba ChÏ, Qu¶ng Ninh tõ th¸ng 8 n¨m 2008 ®Õn th¸ng 2 n¨m 2011 Ghi chó: St.1 - CÇu Ba ChÏ; St.2 - Nam S¬n; St.3 - Khe Cãc; St.4 - CÇu ngÇm Ba ChÏ; St.5 - §ån §¹c; St.6 - Khe T©m; St.7 - Khe Loäng Ngoµi; St.8 - Khe Nh¸ng; St.9 - §¹p Thanh; St.10 - Khe Xa; St.11 - Minh CÇm; St.12 - L−¬ng M«ng; St.13 - Khe Tun; vµ St.14 - T©n èc. II. KÕT QU¶ Vµ TH¶O LUËN s«ng Ba ChÏ (b¶ng 1 vµ h×nh 2). Danh s¸ch nµy ®−îc ph©n chia theo thñy vùc vµ mïa xuÊt hiÖn. Ph©n tÝch 976 mÉu c¸ thu ®−îc trong c¸c ®ît V× ch−a cã ®ñ tµi liÖu, cã 2 d¹ng loµi ch−a x¸c ®iÒu tra, chóng t«i ®6 x¸c ®Þnh ®−îc 123 loµi ®Þnh ®−îc tªn, ®ã lµ Acheilognathus sp. vµ thuéc 102 gièng, 58 hä vµ 13 bé c¸ ë l−u vùc Rhodeus sp ...