THEO DÕI KHÍ MÁU ĐỘNG MẠCH TRONG THỞ MÁY

Khí máu động mạch (KMĐM) có thể cho ta biết về tình trạng toan kiềm, tình trạng thông khí, tình trạng oxy hóa máu của cơ thể - Theo dõi oxy hóa máu động mạch có thể dựa vào KMĐM, SpO2 và biểu hiện lâm sàng 1.1 Khí máu động mạch và tình trạng toan kiềm: - Giá trị bình thường của KMĐM: GTBT Thông số TD (PB 760 mmHg) PaCO2 PaO2 pH Acid-Base HCO3BE 35 - 45 mmHg (TB 40) 80 - 100 mmHg 7.35 - 7.45 (TB 7.4) 22 - 26 mEq/L (TB 24) -2 - +2...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
THEO DÕI KHÍ MÁU ĐỘNG MẠCH TRONG THỞ MÁY THEO DÕI KHÍ MÁU ĐỘNG MẠCH TRONG THỞ MÁYThS.Bs. Vũ Đình ThắngKhoa HSTC - BV ND 115I. Đại cương:- Khí máu động mạch (KMĐM) có th ể cho ta biết về tình trạng toan kiềm, tình trạng thông khí, tình trạng oxy hóa máu của cơ thể- Theo dõi oxy hóa máu động mạch có thể dựa vào KMĐM, SpO2 và biểu hiện lâm sàng1 .1 Khí máu động mạch và tình trạng toan kiềm:- Giá trị bình thường của KMĐM: GTBT GTBT Chức năng Thông số TD (PB 760 mmHg) (PB 630 mmHg) Thông khí PaCO2 35 - 45 mmHg (TB 40) 32 - 42 mmHg Oxy hóa máu PaO2 80 - 100 mmHg 60 - 80 mmHg pH 7.35 - 7 .45 (TB 7.4) 7 .32 - 7.42 Acid -Base HCO3 - 22 - 26 mEq/L (TB 24) BE -2 - +2 mEq/L- Khái niệm cơ b ản về kiềm toan trong cơ thể: [H+] = 24 x (PaCO2 / [HCO 3-])  Diễn đạt bằng pH, [H+] và pH thay đ ổi nghịch chiều  Khi có rối loạn toan kiềm nguyên phát thì cơ th ể sẽ điều chỉnh sao cho tỉ số PaCO2/[HCO3] không thay đ ổi và luôn bằng 20 (đáp ứng bù trừ)  Khi có rối loạn n guyên phát là chuyển hóa (HCO3-)  bù trừ là hô h ấp (PaCO2)  Khi có rối loạn n guyên phát là hô h ấp (PaCO2)  bù trừ là là chuyển hóa (HCO3- )Sự thay đổi bù trừRL toan - kiềm Thay đổi tiên phát Thay đổi bù trừ HCO3-  PaCO2 Toan CH HCO3- Kiềm CH PaCO2 HCO3-  PaCO2 Toan HH HCO3- Kiềm HH PaCO2 CH: chuyển hóa HH: hô hấpRèi lo¹n nguyªn ph¸t Thay ®æi bï trõ PaCO2 (dù ®o¸n) = 1,5 x HCO3-BN + 8 ( 2 )Toan CH PaCO2 (dù ®o¸n) = 0,7 x HCO3-BN + 21 ( 2)KiÒm CH pH/PaCO2 = 0,008Toan HH cÊp pH/PaCO2 = 0,003Toan HH m ¹n pH/[PaCO2] = 0 ,008KiÒm HH cÊp pH/[PaCO2] = 0,003KiÒm HH m¹np H = pHBN - 7.4PaCO2 = PaCO2BN - 40[PaCO2] lµ trÞ tuyÖt ®èi cña (PaCO2BN - 40) v× khi kiÒm HH  PaCO2 < 4 0Áp dụng 5 luật khi đọc KMĐM:  LuËt 1 : RL toan - kiÒm nguyªn ph¸t nÕu pH bÊt thường, pH vµ PaCO2 thay ®æi cïng chiÒu  NhiÔm toan chuyÓn ho¸  pH < 7.36  PaCO2 giảm  NhiÔm kiÒm chuyÓn ho¸  pH > 7,44  PaCO2 tăng  LuËt 2: rối loạn toan kiÒm HH kÌm theo nÕu:  PaCO2 ®o ®ược > PaCO2 dù ®o¸n: toan HH  PaCO2 ®o ®ược < PaCO2 dù ®o¸n: kiÒm HH TÝnh PaCO2 dù ®o¸n:  Toan CH  PaCO2 dù ®o¸n = 1.5 x HCO3-BN + 8 ( 2)  KiÒm CH  PaCO2 dù ®o¸n = 0.7 x HCO3-BN + 21 ( 2) LuËt 3: RL toan-kiÒm do HH tiªn ph¸t khi PaCO2 bÊt thường, PaCO2 vµ pH thay ®æi ngược chiÒu Toan h« hÊp:  PaCO2 > 44 mmHg  pH giảm KiÒm h« hÊp:  PaCO2 < 36 mmHg  pH tăng LuËt 4: tØ lÖ thay ®æi pH so víi thay ®æi PaCO 2 sÏ QuyÕt ®Þnh : Rối loạn h« hÊp cÊp/m¹n? QuyÕt ®Þnh : Rối loạn toan kiÒm do CH ®i kÌm theo? Bï 1 phÇn Rl toan kiÒm CH 0,003 0,008  pH/[ PaCO2] = M¹n CÊp [ PaCO2] lµ trÞ tuyÖt ®èi cña (PaCO2BN - 40) LuËt 5: RL toan kiÒm hçn hîp khi PaCO2 bÊt thường, pH b×nh thường p H bÊt thường, PaCO2 b×nh thường1 .2 Khí máu động mạch và tình trạng suy hô hấp:1 .2.1 Khái niệm căn bản:- PaO 2:  O2 toàn bộ = O2 hòa tan + O2 gắn Hb  O2 hòa tan ch iếm phần nhỏ và liên quan trực tiếp PaO2 Giảm oxy máu PaO2 (khí phòng) 80 -100 BT Giảm O2 máu nhẹ 60 -79 Giảm O2 máu TB 40 -59 Giảm O2 nặng < 40  PaO2 cho biết tình trạng O2 máu, không ph ải O2 mô  BN thở máy thì chỉ cần đạt PaO2 > 60 mmHg và SaO2 > 90%- Phương trình khí phế nang:PAO2 = (PB – P H2O) x FiO 2 – PaCO2/R + PAO2 = áp lực O2 trong phế nang + PB là áp lực khí quyển = 760 mmHg (ngang mực nước biển) + P H2O là áp lực hơi nước = 47 mmHg tại nhiệt độ cơ thể + R là thương số HH = VCO2/VO2 = 0.8, có thể bỏ khi FiO2 > 0.6 + Khi thở máy phải cộng thêm áp lực trung bình đường thở vào PB- Chênh lệch áp lực oxy phế nang – động mạch:(A-a) PO 2 = PAO2 – PaO2 + FiO2 = 21%  (A-a) PO2 < 4mmHg cho mỗi 10 năm tuổi + Khi FiO2 tăng mỗi 10%  (A-a) PO2 tăng mỗi 5 – 7 mmHg + Bất cứ tuổi nào, FiO2 21%  (A-a) PO2 > 20  có vấn đề tại phổi (rối loạn khuếch tán, V/Q mismatch, shunt, thông khí khoảng chết)- PaO 2/PAO 2: + Không thay đ ổi khi FiO2 thay đổi như (A-a) PO2 + < 75%  giảm oxy máu do n guyên nhân tại phổi- PaO 2/FiO2: + Dễ tính toán hơn (A-a) PO2 và PaO2/PAO2 + < 200  phân su ất shunt > 20% + Thường dùng trong tổn thương phổi:  < 200  ARDS  200 – 300  ALI- Thông khí khoảng chết (VD): + Là 1 phần của VE nhưng không trao đổi khí + VE = VD + VA  Cùng 1 VE, khi VD tăng  VA giảm  Có 2 loại:  VD giải phẫu: là V khí trong đường thở, thường là 150ml  VD phế nang:  Th ể tích khí trong ph ế nang không được trao đổi O2 và CO2 ...