Thị trường bán lẻ Việt Nam trước ngưỡng cửa TPP

Năm 2015 là năm có nhiều sự kiện quan trọng đối với nền kinh tế Việt Nam: Cộng đồng kinh tế ASEAN chính thức được thành lập, nhiều hiệp định thương mại quan trọng của Việt Nam đã kết thúc đàm phán (TPP), được ký kết và phê chuẩn (Hiệp định thương mại Việt Nam - EU; Việt Nam - Liên minh Kinh tế Á Âu gồm Nga, Belarus, Kazakhstan, Armenia, Kyrgyzstan; Việt Nam - Hàn Quốc…). Bài viết trình bày mức độ mở cửa của thị trường bán lẻ Việt Nam; Thực trạng thị trường bán lẻ Việt Nam.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Thị trường bán lẻ Việt Nam trước ngưỡng cửa TPP THỊ TRƯỜNG BÁN LẺ VIỆT NAM TRƯỚC NGƯỠNG CỬA TPP TS. Đinh Lê Hải Hà Trường Đại học Kinh tế Quốc dânTóm tắt Năm 2015 là năm có nhiều sự kiện quan trọng đối với nền kinh tế ViệtNam: Cộng đồng kinh tế ASEAN chính thức được thành lập, nhiều hiệp địnhthương mại quan trọng của Việt Nam đã kết thúc đàm phán (TPP), được ký kết vàphê chuẩn (Hiệp định thương mại Việt Nam - EU; Việt Nam - Liên minh Kinh tếÁ Âu gồm Nga, Belarus, Kazakhstan, Armenia, Kyrgyzstan; Việt Nam - HànQuốc…). Những sự kiện đó ảnh hưởng không nhỏ đến nền kinh tế Việt Nam nóichung và thị trường bán lẻ Việt Nam nói riêng. Trong các cam kết quốc tế, ViệtNam hầu như đã mở cửa hoàn toàn thị trường bán lẻ ở cả giác độ các phân ngànhcam kết, lộ trình mở cửa thị trường, phạm vi hoạt động của nhà đầu tư nước ngoàivà các mặt hàng mà nhà phân phối nước ngoài được phép kinh doanh. Đó là nộttrong những yếu tố làm cho thị trường bán lẻ Việt Nam năm 2015 phát triển sôiđộng với tốc độ tăng trưởng cao và xu thế nổi bật là sự tham gia ngày càng đôngđảo của các doanh nghiệp bán lẻ nước ngoài, tạo nên sức ép cạnh tranh rất lớncho các doanh nghiệp bán lẻ trong nước trong việc dành chỗ đứng trên chính thịtrường nội địa. Từ khóa: Thị trường bán lẻ, hội nhập, FTA, TPP, TWO1. Giới thiệu Năm 2015 là năm có nhiều dấu mốc đặc biệt với nền kinh tế Việt Nam nóichung và lĩnh vực bán lẻ nói riêng. Kể từ 11/01/2015, theo cam kết gia nhậpWTO, Việt Nam cho phép thành lập các công ty bán lẻ 100% vốn nước ngoài.Đến 31/12/2015, Cộng đồng kinh tế ASEAN (AEC) chính thức được thành lập,cho phép các dòng hàng hóa, tài nguyên, vốn, nhân lực… di chuyển tự do vàthuận lợi trong nội khối. Tháng 10/2015, Hiệp định Đối tác xuyên Thái BìnhDương (TPP) gồm 12 quốc gia trong đó có Việt Nam là thành viên đã hoàn tấtquá trình đàm phán kéo dài nhiều năm, theo đó hơn 10.000 loại hàng hóa từ cácnước thành viên sẽ được loại bỏ hoàn toàn thuế quan. Bên cạnh đó, năm 2015cũng là năm nhiều hiệp định thương mại quan trọng của Việt Nam được ký kết và 501phê chuẩn (Hiệp định Thương mại Việt Nam - EU; Việt Nam - Liên minh Kinh tế Á- Âu gồm Nga, Belarus, Kazakhstan, Armenia, Kyrgyzstan; Việt Nam - HànQuốc…). Ở trong nước, lĩnh vực bán lẻ chứng kiến làn sóng “M&A” (mua bán vàsáp nhập) quét qua. Bài viết dưới đây phân tích thực trạng của thị trường bán lẻViệt Nam từ sau khi gia nhập WTO đến nay và những triển vọng trước ngưỡngcửa AEC và TPP.2. Mức độ mở cửa của thị trường bán lẻ Việt Nam Trong những năm qua, lĩnh vực bán lẻ được coi là một trong những lĩnh vựcđáng quan tâm nhất đối với các đối tác của Việt Nam trong quá trình đàm phán vàthực thi các cam kết thương mại quốc tế.2.1. Cam kết khi gia nhập WTO Trên thực tế, mặc dù FTA đầu tiên mà Việt Nam tham gia là từ năm 1996(CEPT/AFTA), nhưng cho đến nay, các cam kết chủ yếu liên quan đến mở cửathị trường này là các cam kết gia nhập WTO năm 2007, thể hiện cách tiếp cận mởcửa của Việt Nam đối với lĩnh vực này: Về các phân ngành cam kết, Việt Nam đã cam kết mở cửa cho phép nhàcung cấp nước ngoài tiếp cận thị trường Việt Nam ở hầu hết các phân ngành trongngành dịch vụ phân phối của WTO, bao gồm cả đại lý hoa hồng, bán buôn, bánlẻ, bán hàng đa cấp, nhượng quyền thương mại. Nguyên tắc đàm phán mở cửa thịtrường dịch vụ trong WTO là “chọn - cho”, nghĩa là các nước được phép chọnmột số lĩnh vực dịch vụ để mở cửa cho nước ngoài, còn các lĩnh vực khác khôngcam kết thì không bị ràng buộc. Vì thế, có thể thấy ở giác độ này, mức độ mở cửacủa Việt Nam là khá mạnh. Về lộ trình mở cửa thị trường, Việt Nam cam kết cho phép các nhà đầu tưnước ngoài được thực hiện hoạt động phân phối tại Việt Nam sau thời điểm ViệtNam gia nhập WTO ngày 11/01/2007 dưới hình thức bắt buộc là liên doanh vớiđối tác Việt Nam (phần vốn nước ngoài trong liên doanh bị giới hạn không quá49%); từ ngày 01/01/2008 được phép hoạt động dưới hình thức liên doanh nhưngkhông bị hạn chế về tỷ lệ vốn nước ngoài trong liên doanh; và được phép thànhlập doanh nghiệp 100% vốn nước ngoài trong lĩnh vực bán lẻ kể từ sau ngày01/01/2009. Như vậy, chỉ 3 năm sau thời điểm gia nhập WTO, Việt Nam đã mởcửa hoàn toàn thị trường bán lẻ. Lộ trình này là khá ngắn so với lộ trình 5 nămcủa các dịch vụ chuyển phát, chứng khoán, vận tải... và so với rất nhiều ngànhdịch vụ mà Việt Nam thậm chí không có cam kết gì về thời điểm mở cửa hoàn502toàn như các dịch vụ viễn thông cơ bản, dịch vụ nghe nhìn, phim ảnh, du lịch...Trên thực tế, không phải tới tận năm 2009 Việt Nam mới mở cửa thị trường bánlẻ cho nhà cung cấp nước ngoài, vì trước đó Việt Nam đã cấp phép đơn lẻ (xétcho từng trường hợp) cho những nhà bán lẻ lớn trên thế giới vào thị trường V ...