Thiếu vitamin C có thể gây nhiều bệnh

trong cơ thể. Nó là đồng yếu tố (cofactor) của các men thúc đẩy các phản ứng sinh hoá trong cơ thể. Nó tồn tại hai dạng trong tự nhiên: dạng quay trái, có tác dụng xúc tác men và dạng quay phải có tác dụng chống ôxy hoá. Dạng quay trái có tác dụngtrong sự trưởng thành của các sợi collagen bởi quá trình hydroxyl hoá lisin và prolin. Hydroxyprolin tạo thành sẽ có tác dụng ổn định chuỗi xoắn ba (triple helice) của sợi collagen. Thiếu vitamin C làm ảnh hưởng đến quá trình tạo sợi collagen,...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Thiếu vitamin C có thể gây nhiều bệnh Thiếu vitamin C gây nhiều bệnhVai trò của vitamin C trong cơ thểBình thường, vitamin C thực hiện hai chức năngchính trong cơ thể. Nó là đồng yếu tố (cofactor) củacác men thúc đẩy các phản ứng sinh hoá trong cơthể. Nó tồn tại hai dạng trong tự nhiên: dạng quaytrái, có tác dụng xúc tác men và dạng quay phải cótác dụng chống ôxy hoá. Dạng quay trái có tác dụngtrong sự trưởng thành của các sợi collagen bởi quátrình hydroxyl hoá lisin và prolin. Hydroxyprolin tạothành sẽ có tác dụng ổn định chuỗi xoắn ba (triplehelice) của sợi collagen. Thiếu vitamin C làm ảnhhưởng đến quá trình tạo sợi collagen, đặc biệt trongcác mao mạch, mô liên kết, mô xương. Dạng quayphải ức chế nhanh các gốc tự do, được sản sinhtrong quá trình dị hoá của tế bào.Vitamin C can thiệp vào quá trình chuyển hoácarnitin, tham gia gắn kết acid béo chuỗi dài vào thểhạt sợi (mitochindrie), do vậy, thiếu vitamin C gây nênmệt mỏi. Ngoài ra, vitamin C còn tham gia vàochuyển hoá sắt và acid folic, nó làm tăng hấp thu sắt.Do vậy, thiếu vitamin C là nguyên nhân kinh điển thấtbại chứng thiếu nhược sắc do thiếu sắt.Nhu cầu vitamin CCũng như tất cả các vitamin khác, trừ vitamin D, cơthể không tự tổng hợp được vitamin C. Do vậy,vitamin C được cung cấp qua thức ăn, như rau quảtươi, cam quýt và rau xanh. Thịt và sữa lại có rất ítvitamin C. Vitamin C lại bị phá huỷ nhanh chóng và bịmất tới 50-80% trong quá trình nấu nướng. Vitamin Cđược hấp thu chủ yếu tại ruột non, lượng vitamin từ60-180mg/ngày sẽ được ruột hấp thu hoàn toàn. Nếucung cấp trên liều này thì sự hấp thu sẽ bị giảm sút.Thời gian bán huỷ của vitamin C là từ 8-40 ngày,vitamin C chủ yếu được thải qua nước tiểu.Nhu cầu vitamin C tăng cao ở những người cao tuổi,phụ nữ có thai, nguời hút thuốc lá, tình trạng nhiễmkhuẩn, cấp cứu. Người ta cho rằng, chỉ với liều 10mgmỗi ngày là tránh được Scorbut và 60mg/ngày làtránh được tình trạng thiếu vitamin C. Viện hàn lâmkhoa học Mỹ khuyến cáo phụ nữ nên dùng hằng ngày60-75mg, nam giới là 90mg và cần bổ sung thêm35mg ở những người hút thuốc lá.Những đối tượng có nguy cơ thiếu vitamin C là nhữngngười nghiện rượu mạn tính, suy dinh dưỡng, bị ungthư, có chế độ ăn mất cân bằng, suy thận phải lọcmáu chu kỳ. Tuy nhiên đa số là không có triệu chứnglâm sàng, như là những người sống trong các trạidưỡng lão, những người cao tuổi. Có tới một nửanhững người sống trong các trại dưỡng lão thiếuvitamin C nhưng không có các biểu hiện lâm sàng.Triệu chứng thiếu vitamin CTình trạng thiếu vitamin C là đáng kể. Tuy nhiên,thiếu vitamin C ở mức độ trầm trọng và gây triệuchứng thì tương đối hiếm gặp, mặc dù cũng có cáctrường hợp triệu chứng khớp lại là dấu hiệu gợi ýthiếu vitamin C. Thiếu vitamin C sau 1-3 tháng bắtđầu có biểu hiện lâm sàng và tiến triển thành 3 giaiđoạn. Giai đoạn đầu có đau cơ, đau khớp chi dưới vàmệt mỏi. Giai đoạn toàn phát có triệu chứng xuấthuyết dưới da và nếu không được điều trị thì sẽ đếngiai đoạn nặng hơn gây tổn thương, suy kiệt và tửvong. Biểu hiện khớp có thể gợi ý. Đau khớp thườnghay phối hợp với đau cơ, hay gặp là đau các khớplớn ở chi dưới. Hội chứng xuất huyết có thể gây trànmáu khớp, hay tụ máu trong cơ.Tổn thương collagen làm suy yếu nội mạc các maomạch làm dễ gây xuất huyết trong khớp. Các tổnthương răng miệng thường gặp như viêm lợi phì đại,xuất huyết gây viêm quanh răng, mất răng. Các dấuhiệu toàn thể như mệt mỏi, gầy sút, sốt ở mức độ nhẹvà trung bình. Có thể gặp chảy máu kết mạc mắt,xuất huyết nhiều khi hành kinh và rong kinh, và cảviêm thần kinh ngoại biên cũng đã được mô tả. Cácxét nghiệm huyết học cho thấy thiếu máu, giảm bạchcầu, giảm cholesterol máu. Chẩn đoán dễ dàng vì cóthể định lượng vitamin C trong máu.Vitamin C và thoái hoá khớpTác dụng có lợi của vitamin C trên tiến trình của thoáihóa khớp này dựa trên tính chất chống ôxy hóa củavitamin C và khả năng điều hòa gen mã hóa tổng hợpcác collagen týp I, II và aggrecan, là hai thành phầnchủ yếu tạo nên chất nền ngoài tế bào của sụn khớp.Các thí nghiệm trên động vật cho thấy, các con vậtđược cung cấp đầy đủ vitamin C được cải thiện rõ rệttình trạng sụn khớp so với các động vật thiếu vitaminC. Nghiên cứu Fragminham điều tra chế độ ăn uốngmặc dù không cho thấy giảm tỷ lệ thoái hóa khớp tùytheo lượng vitamin C sử dụng, nhưng nó cho thấydùng liều cao vitamin C làm giảm các triệu chứng lâmsàng và tổn thương Xquang của thoái hóa khớp gối.Tuy nhiên, nghiên cứu mới đây trên cộng hưởng từlại chưa chứng tỏ điều này.Vitamin C và loãng xươngVitamin C làm tăng tổng hợp collagen týp I, cần thiếtcho thể hiện osteocalcin, hoạt tính của menphosphatase kiềm và khoáng hóa xương. Một sốnghiên cứu cho thấy, vitamin C làm tăng mật độxương cột sống và cổ xương đùi. Chế độ ăn thiếuvitamin C ở phụ nữ làm tăng nguy cơ tương đối gãyxương.Điều trị tình trạng thiếu vitamin CĐiều trị thiếu vitamin C đơn giản và rẻ tiền ...