Thơ Mai Văn Phấn, nhìn từ những công trình nghiên cứu

Bài viết tập trung nhìn lại các chặng đường thơ của Mai Văn Phấn và một số những nghiên cứu nhận định về thơ ông. Từ đó khẳng định độ chín của ngòi bút thi nhân cũng như sự nỗ lực cách tân không ngừng nghỉ nhằm tạo ra một phong cách riêng cho thơ và hướng đến đổi mới nền thơ Việt Nam đương đại.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Thơ Mai Văn Phấn, nhìn từ những công trình nghiên cứu TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM, ĐẠI HỌC HUẾ | HTKH 2019 THƠ MAI VĂN PHẤN, NHÌN TỪ NHỮNG CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU NGUYỄN TỰ ĐỨC, NGUYỄN THỊ THƯƠNG Học viên Cao học, Trường Đại học Sư phạm, Đại học Huế Tóm tắt: Bài viết tập trung nhìn lại các chặng đường thơ của Mai Văn Phấn và một số những nghiên cứu nhận định về thơ ông. Từ đó khẳng định độ chín của ngòi bút thi nhân cũng như sự nỗ lực cách tân không ngừng nghỉ nhằm tạo ra một phong cách riêng cho thơ và hướng đến đổi mới nền thơ Việt Nam đương đại. Các công trình nghiên cứu, với những nhận định sâu sắc, giá trị và các sáng tác của nhà thơ qua các chặng đường, đã góp phần quan trọng trong việc khám phá đặc điểm nghệ thuật thơ Mai Văn Phấn, khẳng định tài năng, phong cách nghệ thuật của ông. Từ khóa: Mai Văn Phấn, công trình nghiên cứu, cách tân, nền thơ Việt Nam đương đại. 1. MỞ ĐẦU Trong các nhà thơ đương đại, Mai Văn Phấn đã nhận được rất nhiều sự quan tâm của giới phê bình nghiên cứu cũng như độc giả yêu thơ. Với sức viết dồi dào và tâm huyết của cây bút cách tân đầy tài năng, thơ Mai Văn Phấn thật sự là mảnh đất màu mỡ, có nhiều vấn đề rất cần đi sâu tìm hiểu. Thơ Mai Văn Phấn là một hành trình nhọc nhằn đi từ truyền thống đến hiện đại, trải qua những lần “vong thân”, tự phủ định bản ngã nhằm xác lập giá trị riêng cho thơ. Ông đã thoát khỏi lối mòn của những cảm xúc đơn điệu, để có một cái nhìn mới mẻ về hiện thực. Thơ Mai Văn Phấn đã từng đạt được những giải thưởng thơ nhưng không dừng lại ở những gì đã đạt được, người nghệ sĩ đích thực ấy luôn luôn quan niệm làm thơ là phải luôn sáng tạo. Chính vì vậy, ông đã chọn cho mình một lối đi riêng trên hành trình tìm kiếm diện mạo mới cho thơ ca Việt Nam đương đại. 2. NỘI DUNG Mai Văn Phấn là một hiện tượng thơ khá mới mẻ và phức tạp, chính vì vậy số lượng bài viết, nghiên cứu phê bình về nhà thơ cũng rất đa dạng và phong phú. Trong quan niệm truyền thống, thơ vẫn được xem là tiếng nói của tình cảm, cảm xúc. Mai Văn Phấn xuất hiện không sớm trên thi đàn văn học Việt Nam nhưng thi sĩ đã để lại những dấu ấn đậm nét trong lòng bạn đọc không chỉ bởi những giải thưởng văn học uy tín dành cho ông như: giải Văn học Nguyễn Bỉnh Khiêm (thành phố Hải Phòng, các năm 1991, 1993, 1994, 1995); giải Nhì (không có giải nhất) cuộc thi thơ của báo Người Hà Nội (năm 1994); giải Nhì (không có giải nhất) cuộc thi thơ của báo Văn nghệ (năm 1995); giải thưởng Hội Nhà văn Việt Nam cho tập thơ “Bầu trời không mái che” (năm 2010 - 2011)... mà còn bởi những cách tân táo bạo trong cách viết của nhà thơ. Những cách tân ấy được thể hiện rõ nét qua từng chặng đường sáng tạo nghệ thuật của ông và qua những đánh giá của các nhà nghiên cứu, phê bình về thơ ông. Quan niệm về thể loại trữ tình đã được nhiều nhà thơ từ xưa đến nay nói đến: “Thơ phát khởi từ lòng người” (Lê Qúy Đôn), “hãy rung động hồn thơ cho ngọn bút có thần” (Ngô Thì Nhậm), “làm thơ cốt ở tấm lòng, hãy để tấm lòng điều khiển bàn tay” (Viên Mai)... Cho đến phong trào Thơ Mới, thi sĩ làm thơ vẫn thiên về duy cảm và đó là sức mạnh chinh phục chủ yếu của thơ Việt Nam, mặc dù trong nền thơ dân tộc cũng không thiếu các yếu tố suy tưởng, triết lý. Đặc biệt trong thơ xưa với quan niệm “thi dĩ ngôn chí”, thơ chủ yếu để “tỏ lòng”, “trần tình”, xa hơn nữa thơ ca mang nhiệm vụ truyền tải đạo lý, chính vì vậy, người làm thơ luôn theo một khuôn sáo, hình thức có sẵn. Luồng gió phương Tây đã đem lại cho phong trào Thơ Mới một 16 HỘI THẢO KHOA HỌC QUỐC GIA CÁC NHÀ NGHIÊN CỨU TRẺ | 11/2019 sức sống mới, quan niệm về thơ cũng thay đổi trên nhiều mặt. Trong lời tựa tập “Gửi hương cho gió”, Xuân Diệu tự nhận mình là “con chim đến từ núi lạ, ngứa cổ hót chơi” . Người nghệ sĩ đã thật sự vượt thoát khỏi những công thức truyền thống để tìm cho mình những cái “tôi” mới, phù hợp với những cung bậc cảm xúc của chính mình. Thơ Việt Nam sau 1975, lại chuyển sang một trang mới. Ý thức sáng tạo giúp các nhà thơ tránh được lối mòn khuôn sáo và ý thức hơn bản sắc của mình. Mỗi nhà thơ đều cố gắng khai phá những vùng đất riêng, đưa vào đó những tiếng nói mới mẻ với những đặc thù không nhầm lẫn. Nhà thơ Mai Văn Phấn là một trường hợp như thế. Với Mai Văn Phấn, văn chương là hành trình đơn độc đi tìm cái đẹp. Tác phẩm văn học trước hết quay lại hoàn thiện nhân cách, quan niệm thẩm mỹ và định hướng cho chính nhà văn ấy, một nhà nghiên cứu đã nhận định về thơ ông như vậy. Mai Văn Phấn là một hiện tượng thơ khá mới mẻ, số lượng bài viết, nghiên cứu phê bình về nhà thơ cũng rất đa dạng và phong phú. Theo thống kê chưa đầy đủ của chúng tôi, tính cho đến thời điểm này đã có đ ...