Thơ Nôm Đường luật từ Quốc âm thi tập đến Hồng Đức quốc âm thi tập theo xu hướng kế thừa, tiếp bền và sáng tạo

Bài viết "Thơ Nôm Đường luật từ Quốc âm thi tập đến Hồng Đức quốc âm thi tập theo xu hướng kế thừa, tiếp bền và sáng tạo" hướng tới tìm hiểu những thành tựu nổi bật về nội dung và nghệ thuật của hai tập thơ, đặng có một cái nhìn, một cách đánh giá nhất quán hơn về những đóng góp quan trọng, có tính chất tiền đề của dòng thơ tiếng Việt thế kỉ XV trong tiến trình thơ Nôm Đường luật. Mời các bạn cùng tham khảo!
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Thơ Nôm Đường luật từ Quốc âm thi tập đến Hồng Đức quốc âm thi tập theo xu hướng kế thừa, tiếp bền và sáng tạo JOURNAL OF SCIENCE OF HNUE ◦ Social Sci., 2008, Vol. 53, N . 6, pp. 1-8 THÌ NÆM ×ÍNG LUŠT TØ QUÈC …M THI TŠP ˜N HÇNG ÙC QUÈC …M THI TŠP THEO XU H×ÎNG K˜ THØA, TI˜P BI˜N V€ SNG T„O Tr¦n Quang Dông Tr÷íng ¤i håc Hçng ùc1. Mð ¦u V«n håc vi¸t d¥n tëc (cö thº l v«n håc thnh dáng tø th¸ k¿ X) ghi nhªn süxu§t hi»n tr÷îc ti¶n cõa v«n håc chú H¡n. ¸n nûa sau th¸ k¿ XIII xu§t hi»n dángv«n håc chú Næm, kh¯ng ành b÷îc ph¡t triºn nh£y våt cõa qu¡ tr¼nh v«n håc d¥ntëc, çng thíi thº hi»n tinh th¦n tü lªp, tü c÷íng v· m°t v«n hâa cõa ng÷íi Vi»t.Tø ¥y, v«n håc chú Næm song hnh vîi v«n håc chú H¡n, t¤o ra sü a d¤ng v·di»n m¤o cho n·n v«n håc d¥n tëc thíi trung ¤i. Trong c¡c lo¤i h¼nh v«n håc chú Næm, thì Næm ÷íng luªt (TNL) câ và tr½r§t quan trång. Và tr½ §y cõa TNL ÷ñc kh¯ng ành düa tr¶n qu¡ tr¼nh ph¡t triºnv li¶n töc êi mîi c£ v· ph÷ìng di»n nëi dung v ngh» thuªt qua c¡c thíi k¼; ð sèl÷ñng v ch§t l÷ñng t¡c ph©m; ð ëi ngô nh thì lîn: Nguy¹n Tr¢i, L¶ Th¡nh Tæng,Nguy¹n B¿nh Khi¶m, Hç Xu¥n H÷ìng, B huy»n Thanh Quan, Nguy¹n Cæng Trù,Nguy¹n Khuy¸n, Tó X÷ìng... m th¥n th¸ v sü nghi»p cõa hå gn li·n vîi nhúngiºm mèc v ¿nh cao cõa n·n v«n håc d¥n tëc. Nh¼n têng quan qu¡ tr¼nh ph¡t triºn cõa TNL trong 7 th¸ k¿, câ thº ph¥nchia thnh c¡c ch°ng: Tø nûa sau th¸ k¿ XIII ¸n tr÷îc Nguy¹n Tr¢i; tø Nguy¹nTr¢i ¸n tr÷îc Nguy¹n B¿nh Khi¶m; tø Nguy¹n B¿nh Khi¶m ¸n tr÷îc Hç Xu¥nH÷ìng v tø Hç Xu¥n H÷ìng ¸n Nguy¹n Khuy¸n, Tó X÷ìng. V trong ch°ng ¦udáng thì ca ti¸ng Vi»t, câ hai cët mèc lîn, vái våi l Quèc ¥m thi tªp (Q…TT)cõa Nguy¹n Tr¢i v Hçng ùc quèc ¥m thi tªp (HQ…TT) cõa L¶ Th¡nh Tæng vHëi Tao n. Nghi¶n cùu TNL tø Q…TT ¸n HQ…TT, bi vi¸t h÷îng tîi t¼m hiºu nhúngthnh tüu nêi bªt v· nëi dung v ngh» thuªt cõa hai tªp thì, °ng câ mët c¡i nh¼n,mët c¡ch ¡nh gi¡ nh§t qu¡n hìn v· nhúng âng gâp quan trång, câ t½nh ch§t ti·n· cõa dáng thì ti¸ng Vi»t th¸ k¿ XV trong ti¸n tr¼nh TNL. 1 Tr¦n Quang Dông2. Nëi dung nghi¶n cùu2.1. °c iºm v· nëi dung Nghi¶n cùu nëi dung TNT th¸ k¿ XV qua hai tªp Q…TT v HQ…TT, chóngta th§y xu§t hi»n çng thíi hai xu h÷îng: vøa h÷îng tîi çng t¥m vîi thì luªtTrung Quèc, vøa t¤o h÷îng li t¥m º kh¯ng ành b£n sc d¥n tëc. Cö thº hìn,hai xu h÷îng tr¡i chi·u ny trong nëi dung TNL th¸ k¿ XV ÷ñc thº hi»n chõ y¸utr¶n c¡c b¼nh di»n sau ¥y: Thù nh§t, qua kh£o s¡t, thèng k¶ v ph¥n lo¤i h» thèng · ti, chõ · Q…TTv HQ…TT, chóng ta nhªn th§y: tuy mùc ë câ kh¡c nhau nh÷ng c£ hai t¡c ph©m·u h÷îng tîi sû döng mët h» thèng · ti, chõ · mang t½nh ÷îc l» cõa v«n ch÷ìngnh nho, cõa thì ÷íng luªt. Nëi dung Q…TT ÷ñc thº hi»n chõ y¸u qua ba h»thèng · ti, chõ · lîn: thi¶n nhi¶n phong vªt (118/ 254 bi, chi¸m t¿ l» 46,4%); tri¸tl½ nh¥n sinh, r«n d¤y ¤o l½ (104/ 254 bi, chi¸m t¿ l» 41%); l½ t÷ðng ¡i ÷u, trunghi¸u v ph©m ch§t k´ s¾ qu¥n tû (69/ 254 bi, chi¸m t¿ l» 27,2%). Ð HQ…TT: ·ti, chõ · thi¶n nhi¶n phong vªt (141/283 bi, chi¸m t¿ l» 50%); ph©m ch§t k´ s¾(24/283 bi, chi¸m t¿ l» 12%), v.v... H÷îng v· h» thèng · ti chõ · mang t÷ t÷ðng Nho gi¡o l °c iºm câ t½nhphê qu¡t cõa thì ÷íng luªt, nh§t l ð th¸ k¿ XV - th¸ k¿ cõa Nho gi¡o ëc thành.V¼ th¸, iºm t÷ìng çng trong sü lüa chån · ti chõ · cõa hai t¡c ph©m ÷ñc l½gi£i b¬ng phong c¡ch thíi ¤i v quan ni»m v· chùc n«ng ngh» thuªt cõa v«n ch÷ìngnh Nho. Câ i·u, c£m hùng Nho gi¡o trong HQ…TT mang n°ng t½nh thuy¸t gi¡os¡ch vð cõa v«n ch÷ìng cung ¼nh, trong khi â ð Q…TT, c£m hùng §y l¤i chõ y¸u÷ñc thº hi»n qua t¥m tr¤ng c¡ nh¥n vîi nhúng suy t÷, chi¶m nghi»m. Nâi c¡chkh¡c, c¡ch lüa chån · ti, chõ · l gièng nhau nh÷ng c¡ch thº hi»n l¤i câ ph¦nkh¡c nhau. Cö thº hìn, HQ…TT chõ y¸u l ti¸ng nâi cëng çng cõa c¡c t¡c gi£thíi Hçng ùc mang t½nh ch§t quan ph÷ìng, thò phöng, cán Q…TT l ti¸ng thì cõacon ng÷íi - c¡ nh¥n Nguy¹n Tr¢i vîi nhúng hi vång, th§t vång tr÷îc sü lüa chånday dùt giúa c¡c t÷ t÷ðng, con ÷íng lªp th¥n, d÷ïng th¥n v b£o th¥n. Thù hai, h» thèng · ti, chõ · cõa Q…TT v HQ…TT ·u h÷îng tîi kh¯ngành m¤nh m³ nëi dung d¥n tëc. Ch¯ng h¤n, ð · ti thi¶n nhi¶n, phong vªt, t½nh d¥n tëc cõa Q…TT ÷ñc thºhi»n khi Nguy¹n Tr¢i th÷íng h÷îng ngái bót cõa m¼nh vo nhúng c£nh vªt nhä b²,b¼nh dà gi§u m¼nh trong cuëc sèng hng ngy quen thuëc v nh¥n vªt trú t¼nh ð¥y trð thnh chõ thº c£m thö, chi¸m l¾nh v´ µp cõa thi¶n nhi¶n tø gâc ë conng÷íi háa m¼nh vo qu¶ h÷ìng xù sð. Cán vîi c¡c t¡c gi£ Hçng ùc, kh¯ng ành nëi2 Thì næ ...