THU HÚT TINH HOA KHO TRUYỆN CỦA CÁC DÂN TỘC ANH EM – Phần 2

Trong cuộc hành trình của các dân tộc vào vũ đài lịch sử, Việt-nam đã góp mặt khá sớm bằng nhiều kỳ công dựng nước và giữ nước. Điều kiện thiên nhiên vùng nhiệt đới làm cho mỗi bước phát triển của dân tộc có những thuận lợi và khó khăn nhất định. Đó là một quá trình phấn đấu gian nan, quyết liệt và trường kỳ nhằm chiến thắng mọi trở ngại thiên nhiên, đẩy lùi mọi nguy cơ đồng hóa và "thực dân hóa", giành bằng được cơm áo và độc lập tự do, xây dựng cho...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
THU HÚT TINH HOA KHO TRUYỆN CỦA CÁC DÂN TỘC ANH EM – Phần 2 THU HÚT TINH HOA KHO TRUYỆN CỦA CÁC DÂN TỘC ANH EM – Phần 1 Trong cuộc hành trình của các dân tộc vào vũ đài lịch sử, Việt-nam đãgóp mặt khá sớm bằng nhiều kỳ công dựng nước và giữ nước. Điều kiệnthiên nhiên vùng nhiệt đới làm cho mỗi bước phát triển của dân tộc cónhững thuận lợi và khó khăn nhất định. Đó là một quá trình phấn đấu giannan, quyết liệt và trường kỳ nhằm chiến thắng mọi trở ngại thiên nhiên, đẩylùi mọi nguy cơ đồng hóa và thực dân hóa, giành bằng được cơm áo vàđộc lập tự do, xây dựng cho mình một nền văn hóa riêng biệt ở một gócĐông nam châu Á. Điều đó là hiển nhiên, vì những gì còn để lại dấu vết từlòng đất, hoặc còn được chép trong thư tịch, đều đã chứng thực. Tuy nhiên, một số người trước đây chỉ biết nhìn một cách cận thị vàonhững hoạt động chính trị, văn hóa chính thống của nhà nước quân chủ, nghĩrằng văn hóa Việt-nam chẳng qua là bản sao lại của văn hóa Hán mà thôi.Một số người khác tầm nhìn có rộng rãi hơn nhưng cũng không kém phầnhình thức khi cho rằng Việt-nam - một trong ba nước Đông-dương - có vị trínằm giữa ngã ba đường của các dân tộc, vốn là nơi đụng đầu của hai nền vănminh lớn thế giới: Ấn-độ và Trung-quốc, nên đã là nơi trộn lẫn bao nhiêunhân chủng cũng như thu hút bao nhiêu nguồn văn hóa khác nhau mà thànhcủa mình. Đã vậy thì ở đó làm gì có một nền văn hóa độc lập, cũng làm gì cómột chủng tộc riêng biệt? Những ý kiến nông nổi nói trên dần dần đã bị thực tiễn khoa học bácbỏ. Và tới nay, không phải ít những công trình nghiên cứu của những khoahọc gia tên tuổi quốc tế, bao gồm nhiều chuyên nghành: sử học, văn học,chính trị, quân sự, xã hội học... đã đưa ra nhiều thiết chứng xác nhận bảnsắc đặc thù của văn hóa Việt-nam, một nền văn hóa không phải mới xuấthiện gần đây và mang từ đâu đến mà là một nền văn hóa bản địa, tồn tại từlâu, và được kế thừa, tiếp nối ngay trên mảnh đất này. Dĩ nhiên không ai phủ nhận mảnh đất Việt-nam vốn nằm ở ngã bađường, điểm nút của nhiều mối giao tiếp phức hợp, do đó không tránh khỏigiữa nhiều tộc người đã có sự chiếu ứng, bồi đắp lẫn nhau. Nhưng hẳn cũngkhông ai bác bỏ là trong số những tộc người cư trú trên lãnh thổ Việt-namxưa kia, tộc người Lạc-việt đã sớm có trình độ phát triển cao và khả năngtích hợp và dung hóa mạnh mẽ. Nhờ đó mà từ xa xưa, trên đất nước Văn-lang lịch sử đã dần dần hình thành nền văn hóa tổng hợp của các cộng đồngcư dân phương Nam với chiều hướng ngày càng hội tụ, nền văn hóa nàycũng có những đóng góp nhất định vào văn minh chung của loài người. Trong giai đoạn phong kiến hóa, điều kiện lịch sử đã đặt văn hóa Việtnam vào trong khu vực của nền văn hóa Hán. Ảnh hưởng nhiều mặt của vănhóa Hán đối với văn hóa chúng ta cũng là bình thường. Nhưng nếu thừa nhận một cách thực tế rằng bộ phận sống động nhất,nằm chìm khuất trong bề sâu tâm hồn, cốt tính con người Việt-nam là vănhóa dân gian, thì điều cũng khá lạ lùng là chính bộ phận này của văn hóa dântộc lại ít chịu những áp lực ngoại nhập cưỡng chế hơn cả; không nhữngthế, đấy còn là môi trường lý tưởng để thanh lọc, hóa giải mọi sự phatrộn sống sượng của các yếu tố văn hóa bên ngoài. Vào các thời kỳ nền văn tự khối vuông còn được sử dụng như mộtcông cụ ngôn ngữ chính thống, sự sáng tạo văn học viết trước sau chỉ giớihạn trong dòng văn học bác học của nho sĩ trí thức và quý tộc phong kiến.Quần chúng nhân dân từ Nam chí Bắc vẫn sáng tác một cách nôm na bằngcác thể loại văn học truyền thống vốn phổ cập từ lâu trước khi khai sinh ranền văn học viết, và lưu truyền cho nhau bằng phương tiện duy nhất có thểcó đối với mình: nghìn năm bia miệng vẫn còn... và trong kho bia miệngđó, thì các loại hình tự sự, đặc biệt là truvện cổ tích, bao giờ cũng là bộ phậnquan trọng hàng đầu, vì nó là một hình thức phát triển cao của ý thức nghệthuật, ý thức thẩm mỹ của dân tộc. Mặc dù chỉ lưu hành bằng con đường truyền miệng, nó lan truvền rấtnhanh chóng, được mọi thế hệ người Việt đời này, đời khác, thuộc mọi lứatuổi và mọi tầng lớp xã hội khác nhau đón nhận, thích thú. Có thể nói loạihình cổ tích, từ sáng tác đến ứng diễn, đã xóa bỏ trong khoảnh khắc nnhữngsự cách bức nghiêm mật để tạo nên những mối giao cảm, làm cho không khítinh thần của xã hội có mặt nào đó trở nên cân bằng. Từ đời này qua đời khác, kho tàng truyện cổ tích Việt-nam còn thuhút rất nhiều nguồn truyện, biển truyện của các dân tộc anh em và các dântộc gần xa. Giao lưu văn hóa vốn là hành động tự nhiên của xã hội loàingười, vì thế sự di chuyển của truyện cổ tích cũng là hiện tượng thôngthường trên thế giới. Một số truyện thần kỳ chịu ảnh hưởng từ phía Ấn-độ,một số khác tiếp thu từ phía Trung-quốc, nhưng nhiều trường hợp đã đượctái tạo thành những truyện mới khỏe mạnh hơn, phù hợp với tâm tính dântộc hơn. Rõ ràng, trong hàng nghìn năm bền bỉ phấn đấu xây dựng cho mìnhmột nền văn hóa riêng, chỉ đứng vè phương diện cổ tích, con người Việtnam - người bình dân Việt-nam - đã không tự co lập mình với xung quanh,với cái mặc cảm cho rằng chỉ mình mới là tài nhất, như cách nghĩ của nhữnglực lượng thống trị cực quyền xưa nay trong lịch sử. Con người ấy luôn luônbiết thâu thái dung nạp những tư tưởng khác với nó, biết thừa hưởng mọithành quả tốt đạp của nhân loại, và cũng biết tái chế những thành quả ấyđể trả lại cho nhân loại cái phần đích thực của riêng mình. Trước cả một gia tài bộn bề phong phú của cổ tích nhân loại, như hìnhảnh lão cự phú Thạch Sùng, người bình dân Việt-nam chỉ đem thêm vào mộtchiếc mẻ kho cũng đủ làm cho thế giới cổ tích nhân loại có thêm một nụcười hài hước trong trẻo và thâm thúy. Trước vô vàn hình tượng thần kỳ tài ba siêu việt, phép thuật vô biêncủa cổ tích nhân loại, như hình ảnh những chàng dũng sĩ chém chằn tinh,diệt dại bàng mà thế giới ai ai cũng sợ phục, người bìn ...