Thúc đẩy phát triển tài chính toàn diện: Một số vấn đề lý luận

Nghiên cứu thúc đẩy tài chính toàn diện gắn liền với việc thúc đẩy một quy trình mà ở đó các tổ chức tài chính phân phối cho cộng đồng các sản phẩm, dịch vụ tài chính chính thức với phương thức và giá cả hợp lý nhằm đảm bảo mọi người dân và doanh nghiệp đều được hưởng lợi. Bài viết này tập trung làm rõ hơn các yếu tố thúc đẩy tài chính toàn diện.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Thúc đẩy phát triển tài chính toàn diện: Một số vấn đề lý luận THÚC ĐẨY PHÁT TRIỂN TÀI CHÍNH TOÀN DIỆN: MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN ThS. Phạm Đức Anh ThS. Trần Ngọc Tiến Học viện Ngân hàng Tóm tắt Thúc đẩy tài chính toàn diện là chủ đề được đề cập tới trong khá nhiều nghiên cứu gần đây, cả trong và ngoài nước. Nhiều quốc gia đã và đang xây dựng chiến lược quốc gia về tài chính toàn diện và thúc đẩy tài chính toàn diện. Nội hàm của thúc đẩy tài chính toàn diện gắn liền với việc thúc đẩy một quy trình mà ở đó các tổ chức tài chính phân phối cho cộng đồng các sản phẩm, dịch vụ tài chính chính thức với phương thức và giá cả hợp lý nhằm đảm bảo mọi người dân và doanh nghiệp đều được hưởng lợi. Bài viết này tập trung làm rõ hơn các yếu tố thúc đẩy tài chính toàn diện. Từ khóa: Thúc đẩy tài chính toàn diện, dịch vụ tài chính, tổ chức tài chính 1. Khái niệm thúc đẩy tài chính toàn diện Tài chính toàn diện là việc cung cấp các dịch vụ tài chính chính thức (thanh toán, chuyển tiền, tiết kiệm, tín dụng, bảo hiểm) một cách thuận tiện, phù hợp với nhu cầu và với chi phí hợp lý tới tất cả người dân. Tài chính toàn diện không chỉ giới hạn trong việc cải thiện khả năng tiếp cận tín dụng mà bao gồm cả nâng cao hiểu biết về tài chính cho người dân và bảo vệ người tiêu dùng. Tài chính toàn diện có thể tạo ra tác động tích cực như: gia tăng tiết kiệm và đầu tư, qua đó, thúc đẩy quá trình tăng trưởng kinh tế. Tiếp cận dịch vụ ngân hàng giúp các cá nhân và doanh nghiệp tìm được nguồn lực để đáp ứng những nhu cầu như vay vốn cho các cơ hội kinh doanh, đầu tư cho con cái học hành, hoặc dành tiền tiết kiệm khi về hưu... Tài chính toàn diện được đo lường dựa trên ba khía cạnh (Gortsos, 2015): (i) Mức độ bao phủ của các tổ chức tín dụng, (ii) Mức độ sử dụng các sản phẩm và dịch vụ tài chính, và (iii) Chất lượng sản phẩm dịch vụ tài chính. Từ đó, có thể hiểu thúc đẩy tài chính toàn diện là thúc đẩy mức độ bao phủ của các tổ chức tín dụng chính thức, tăng cường mức độ sử dụng các sản phẩm và dịch vụ tài chính; là gia tăng chất lượng sản phẩm dịch vụ tài chính. Theo báo cáo của World Bank (2017), trong điều kiện thế giới vẫn còn khoảng 30% dân số chưa được tiếp cận với các dịch vụ tài chính chính thức, trong đó hơn một nửa là khu vực Châu Á - Thái Bình Dương thì việc thúc đẩy tài chính toàn diện là động thái hết sức có ý nghĩa - điều này đặc biệt đúng đối với đối tượng dễ bị tổn thương, người nghèo, phụ nữ, trẻ em hay các doanh nghiệp vừa và nhỏ. 2. Những khía cạnh chủ yếu của quá trình thúc đẩy tài chính toàn diện Về mặt nội hàm, có thể nhìn nhận quá trình thúc đẩy tài chính toàn diện trên sáu khía cạnh sau: 2.1. Thúc đẩy các đối tượng cung ứng sản phẩm, dịch vụ tài chính Theo loại hình trung gian tài chính, các đối tượng cung ứng gồm: các ngân hàng thương mại, các công ty tài chính, tổ chức tín dụng phi ngân hàng, công ty bảo hiểm, công ty chứng khoán. Ngân hàng thương mại: Trong số này, ngân hàng hương mại được xem là đối tượng chủ chốt ở khu vực các nước đang phát triển, nơi thị trường chứng khoán và thị trường phái sinh chưa 49 phát triển hoàn thiện như Việt Nam. Khu vực ngân hàng chính thức thông thường sẽ tập trung phục vụ cho nhóm khách hàng ở trên ngưỡng nghèo, chủ yếu là những người làm công ăn lương, có thu nhập ổn định. Hệ thống ngân hàng thương mại đóng vai trò như nền tảng chủ chốt, là bệ đỡ cho sự phát triển của tài chính quốc gia nói chung, trong đó có tài chính toàn diện. Các dạng thức phát triển của tài chính toàn diện cũng dựa trên nền tảng này. Cuối cùng, sự phát triển của các định chế tài chính đặc biệt có định hướng phù hợp với mục tiêu của tài chính toàn diện là nền tảng cho chiến lược phát triển tài chính toàn diện cấp quốc gia. Trong nhóm này, có thể kể đến Ngân hàng hợp tác xã, ngân hàng chính sách, ngân hàng nông nghiệp, các quỹ tín dụng nhân dân, tổ chức tài chính vi mô. Tại nhiều quốc gia, các ngân hàng chính sách (có thể là ngân hàng thương mại nhà nước) đóng một vai trò chính trong hệ thống ngân hàng đối với việc cung cấp dịch vụ tài chính cho người nghèo. Các ngân hàng này là những tổ chức tài chính duy nhất có mạng lưới rộng lớn tại khu vực nông thôn và các chính phủ thường sử dụng họ chỉ để thúc đẩy tín dụng và tiết kiệm tại những vùng ít mang lại lợi ích thương mại và để thực hiện những chương trình xã hội. Ngân hàng đại lý: cần đề cao sự tham gia của các ngân hàng đại lý hay các công ty tài chính, công ty Fintech trong quá trình thúc đẩy tài chính toàn diện. Các đối tượng này có vai trò lan tỏa và đem dịch vụ tài chính trở nên gần gũi, dễ dàng tiếp cận, với chi phí rẻ hơn cho các đối tượng chưa thể trực tiếp đến các trung gian tài chính như ngân hàng thương mại. Thúc đẩy sự hợp tác phát triển của các định chế tài chính truyền thống với các dịch vụ tài chính hiện đại, ứng dụng công nghệ mới như Fintech hay dữ liệu lớn (Big data). Các giải pháp tài chính tiến bộ là sự kết hợp của rất nhiều công nghệ, bao gồm công cụ phân tích dữ liệu từ ngân hàng lõi, tổ chức tín dụng, ví điện tử, kết quả kiểm tra tâm lý và dữ liệu điện thoại di động, v.v… để rồi trí thông minh nhân tạo (AI) sau đó áp dụng các thuật toán để trình bày điểm tín dụng hay độ tin cậy của khách hàng, cũng như đưa ra những biện pháp phòng chống gian lận cần thiết. Trong thời đại công nghệ số, sự kết hợp này tạo ra mô hình mới trong gia tăng hiệu năng của các ngân hàng trên phương diện quản lý chất lượng sản phẩm cũng như quản lý rủi ro. 2.2. Thúc đẩy các đối tượng sử dụng sản phẩm, dịch vụ ...