Thực lục về cuộc đấu tranh chống ngoại xâm dưới thời quân Minh cai trị_12

Mậu Tuất [1418]Ðến đây lịch sử ghi một dấu ấn quan trọng, đó là cuộc khởi nghĩa của Bình định vương Lê Lợi. Trước khi đi sâu vào vấn đề, cần nêu lên điểm khác biệt giữa sử Trung Quốc và sử nước ta về hành trạng vua Lê Lợi, giai đoạn trước khi khởi nghĩa.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Thực lục về cuộc đấu tranh chống ngoại xâm dưới thời quân Minh cai trị_12Thực lục về cuộc đấu tranhchống ngoại xâm dưới thời quân Minh cai trị Mậu Tuất [1418]Ðến đây lịch sử ghi một dấu ấn quan trọng, đó là cuộc khởi nghĩa củaBình định vương Lê Lợi. Trước khi đi sâu vào vấn đề, cần nêu lên điểmkhác biệt giữa sử Trung Quốc và sử nước ta về hành trạng vua Lê Lợi,giai đoạn trước khi khởi nghĩa.Sử nước ta, Đại Việt Sử Ký Toàn Thư chép như sau :“ Bấy giờ, họ Hồ cướp ngôi nhà Trần, rồi quân Minh xâm lược nước Nam,chia cắt nước ta thành quận huyện, bắt dân ta làm tôi tớ, luật pháp phiềnhà khắc nghiệt, thuế má lao dịch nặng nề. Đối với những người hào kiệttrong nước, chúng phần nhiều vờ trao quan tước rồi đem về an trí ởphương Bắc. Vua hiểu biết hơn hẳn mọi người, sáng suốt và cương quyết,không bị quan tước dụ dỗ, không bị uy thế khuất phục. Người Minh đãdùng trăm phương ngàn kế xảo trá, vẫn không dụ được vua.Trước đó bọn Đặng Tất, Nguyễn Suý ở châu Hoá cùng lập con cháu nhàTrần là Trần Ngỗi, Trần Khoáng làm vua. Nhưng vua thấy họ yếu hèn, lạisay đắm tửu sắc, biết là chẳng làm nên chuyện, mới ẩn náu nơi núi rừng,dụng tâm nghiền ngẫm thao lược, tìm mời những người mưu trí, chiêu tậpdân chúng lưu ly, hăng hái dấy binh, mong trừ hoạn lớn.” (1)Sử Trung Quốc chép khác, xác nhận rằng trước khi nổi dậy, Lê Lợi từnggiữ chức Kim Ngô Tướng Quân cho vua Trùng Quang, sau đó hàng nhàMinh giữ chức Tuần kiểm :Ngày 3 tháng giêng năm Vĩnh Lạc thứ 16 [8/2/1418]Viên Thổ quan Tuần kiểm Lê Lợi tại huyện Nga Lạc, phủ Thanh Hoá làmphản ; quan Tổng binh Giao Chỉ Phong thành hầu Lý Bân sai bọn Đô đốcChu Quảng chinh tiễu. Trước đây Trần Quý Khoách làm phản, Lợi sungchức Kim Ngô Tướng quân nguỵ ; rồi bó thân xin hàng, được ban chứcTuần kiểm, nhưng vẫn ôm lòng phản trắc. Nay tiếm xưng là Bình địnhvương, cho em Lê Thạch làm Tướng quốc nguỵ, Đoàn Mãng làm Đô đốc ;tụ tập bọn giặc là Phạm Liễu, Phạm Yến mang binh cướp phá. QuânQuảng tới chém hơn 60 thủ cấp, bắt sống bọn giặc Phạm Yến hơn 100người, bọn Lợi bỏ trốn. Nay Bân tâu xin đem bọn Yến tru lục tại Giao Chỉđể răn đe dân chúng. [Thiên-tử] chấp thuận. (Minh Thực Lục v. 14, tr.2054; Thái Tông q. 196, tr. 1b)Qua những điểm tương phản, câu hỏi cần đặt ra là : Trước khi khởi nghĩavua Lê Lợi có hợp tác với nhà hậu Trần và nhà Minh hay không ? Nhắmtìm hiểu rộng thêm, hãy tham khảo Lam Sơn Thực Lục, có đoạn chép :“ …Tuy giặc có khéo léo, khôn ngoan nhiều cách, mà tráng chí của nhàvua, trước sau chẳng chịu chùng. Thế nhưng trong lúc thế giặc còn mạnh,chưa dễ đánh được nào. Nhà vua thường hậu lễ nhún lời, đem nhiều vàngbạc đút lót cho các tướng giặc là bọn Trương Phụ, Trần Trí, Sơn Thọ, MãKỳ ; mong thư bớt lòng hãm hại nhà vua, để nhà vua đợi thời lừa dịp.Đảng của giặc là Lương Nhữ Hốt bàn với bọn giặc, nói rằng : Chúa Lam Sơn chiêu vong, nạp bạn, đãi quân lính rất hậu, chí nó chẳngnhỏ. Nếu thuồng luồng gặp được mây mưa, thì tất không phải là vật ởtrong ao đâu. Nên sớm trừ đi, để sau sinh vạ.Năm Mậu Tuất (1418) khi ấy nhà vua khởi quân tại Lam Sơn.” (2)Lam Sơn Thực Lục do khai quốc công thần Nguyễn Trãi soạn, vua Lê Lợitrực tiếp đề tựa ; đây là tư liệu gốc trước mọi bộ sử nước ta. Căn cứvào Lam Sơn Thực Lục, người đọc sử có thể có những nghi vấn như sau :- Nếu là một thường dân, như Đại Việt Toàn Thư chép, làm sao Bình địnhvương Lê Lợi có đủ tư cách để liên lạc với các quan lại cao cấp của nhàMinh như bọn Trương Phụ, Trần Trí, Sơn Thọ, Mã Kỳ để đút lót ?- Hơn nữa chỉ là thường dân thôi, làm sao có thể “ chiêu vong, nạpbạn [dung nạp người làm phản], đãi quân lính rất hậu ” như lời LươngNhữ Hốt tố cáo với bọn giặc.Tại một văn kiện khác “ Chiếu tha những người có tội tại Giao Chỉ ” dovua Tuyên Tông nhà Minh ban hành được ghi trong Minh Thực Lục vàcũng được Ðại Việt Sử Ký Toàn Thư chép lại. Chúng tôi dò lại Toàn Thưcảphần nguyên văn chữ Nho và bản dịch của Nxb Khoa Học Xã Hội (3) thấythiếu một đoạn quan trọng. Đoạn văn này xác nhận Lê Lợi, Phan Liêu, LộVăn Luật đã từng làm việc cho nhà Minh ; chắc Sử thần Ngô Sĩ Liênsoạn Toàn Thư, muốn giấu việc này nên cố tình lược bỏ đi. Nhắm làmsáng tỏ vấn đề, xin chép nguyên văn và phần dịch đoạn văn mà Ngô SĩLiên lược bỏ :……Lê Lợi, Phan Liêu, Lộ Văn Luật, vốn đã quy phụ triều đình, từng đượcbổ nhiệm sử dụng, rồi suy nghĩ lệch lạc, để đến nổi sai trái như vậy. Nayđặc biệt mở con đường đổi mới, nếu thành thực hối cải, trở lại theo điềuthiện, giữ tiết bề tôi thì được khoan thứ, vẫn được trao quan chức. Nhữngkẻ bị Lê Lợi bức hiếp theo nghịch, cùng những dư đảng của Trịnh CôngChứng trốn tránh chưa xuất hiện, nay có thể đích thân ra qui thuận, hoặcđến quan sở tại đầu thú cũng đều được tha, quan sẽ trở lại nguyên chức,quân trở lại nguyên đơn vị, dân trở lại với nghề cũ. Sau khi chiếu thư banra, như bọn Lê Lợi cùng những kẻ bị cưỡng bách, chấp mê không hối tội,vẫn chống mệnh như cũ, thì quân Thiên triều gia tăng thảo phạt, hối cũn ...