Thuốc điều trị rối loạn lipoprotein máu

Tăng lipoprotein máu l à một yếu tố gây nên vữa xơ động mạch và bệnh mạch vành. Đểđiều trị rối loạn lipoprotein máu, ngoài thay đổi chế độ ăn, đặc biệt là ăn ít lipid, tăng cường hoạt động thể lực là những biện pháp rất quan trọng, thì không thể thiếu được các thuốc hạ lipopro tein máu.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Thuốc điều trị rối loạn lipoprotein máu Thuốc điều trị rối loạn lipoprotein máu1. ĐẠI CƯƠNGTăng lipoprotein máu l à một yếu tố gây nên vữa xơ động mạch và bệnh mạchvành. Đểđiều trị rối loạn lipoprotein máu, ngoài thay đổi chế độ ăn, đặc biệt là ăn ít lipid,tăng cường hoạt động thể lực là những biện pháp rất quan trọng, thì không thểthiếu được các thuốc hạ lipopro tein máu.1.1. Cấu trúc và phân loại lipoproteinỞ trong máu, các lipid không tan được, vì vậy phải kết hợp với protein nhờ liênkết Van -der-Walls để tạo thành lipoprotein. Nhờ tạo thành lipoprotein, tan được trong nướcđể vận chuyển đến các mô. Lipoprotei n có dạng hình cầu với đường kính 100 -500 A° gồm 2 thành phần chính:- Phần ưa nước (phần vỏ ) chứa apoprotein, cholesterol tự do và phospholipid .- Phần kỵ nước (trung tâm) chứa cholesterol este hoá, triglycerid.Protein gắn vào các lipid có nguồn gốc tạ i niêm mạc ruột hoặc tại gan gọi làapolipoprotein. Dựa vào cấu trúc các acid amin, phân tử lượng và các chức năng,apolipoprotein được xếp thành các nhóm khác nhau theo thứ tự chữ cái A, B, C,D, E. Trong mỗi nhóm, lại được xếp thành dưới nhóm, ví dụ nhóm A gồm A1, A2,A4; nhóm B gồm B48, B100; C gồm C1, C2, C4 và nhóm E gồm E1, E2, E4.Do tỉ lệ protein và lipid khác nhau nên tỉ trọng dao động từ 0,9 đến trên 1,2. Dựavào tỷ trọng, lipoprotein được xếp thành 5 loại có chức năng khác nhau.- Hạt vi thể dưỡng chấp (chylomicron)- Lipoprotein tỷ trọng rất thấp (VLDL: very low density lipoprotein)- Lipoprotein tỷ trọng thấp (LDL: low density lipoprotein)- Lipoprotein tỷ trọng trung bình (IDL: intermediate density lipoprotein)- Lipoprotein tỷ trọng cao ( HDL: high density lipoprotein)Trong mỗi tế bào, đặc biệt là tế bào gan, tế bào nội mô mao mạch có chứa bộ phậnnhận cảm đặc hiệu LDL gọi là LDL -receptor. Receptor này có chức năng nhậpLDL vào trong tế bào và giải phóng lipid thông qua enzym trong lysosom . Khilượng cholesterol trong tế bào tăng cao so với nhu cầu, sự tổng hợp LDL -receptorở màng tế bào giảm xuống. Ngược lại, khi lượng cholesterol trong nội bào giảm,thì sự tổng hợp LDL -receptor ở màng tế bào tăng lên.Cho đến nay, cơ chế vận chuyển choles terol của HDL vẫn còn chưa được biết rõ.Theo một số tác giả, thì dưới tác dụng của lecithin cholesterol acyltransferase(LCAT), cùngvới sự hoạt hóa apolipoprotein AI, cholesterol tự do của VLDL và LDL bị esterhóa đi vàophần trung tâm không phân cực của HDL; HDL sẽ vận chuyển cholesterol n ày đếngan vàbị chuyển hóa. HDL có vai trò rất quan trọng trong bệnh vữa xơ động mạch, khiHDLtrong máu < 0,3g/l, thì tỷ lệ vữa xơ động mạch cao và ngược lại khi nồng độ HDL> 0,76g/l thì tỷ lệ vữa xơ động mạch rất t hấp. Một thuốc hạ lipoprotein tốt l à thuốc làmgiảm mạnh LDL và gây tăng HDL rõ rệt.Mỗi tế bào cũng tự tổng hợp cholesterol từ acetyl CoA nhờ hydroxymethylglutaryl - CoA- reductase (HMG - CoA - reductase). Hoạt tính của enzym này bị giảm khi lượngcholesterol trong tế bào tăng cao và ngược lại, hoạt tính tăng khi lượng cholesteroltrongnội bào giảm xuống.1.2. Tăng lipoprotein máu và phân loại sự tăng lipoprotein máuỞ cơ thể bình thường, nồng độ các lipoprotein trong máu tồn tại trong trạng tháicân b ằng động. Khi có rối loạn trạng thái cân bằng động này sẽ gây nên rối loạnchuyển hóa lipoprotein máu. Sự rối loạn có thể do:- Tăng cường cholesterol, triglycerid ngoại sinh.- Rối loạn chức năng xúc tác chuyển hóa lipoprotein của lipoproteinase.- Yếu tố toàn thân làm tăng chuyển hóa glucid, protid để tổng hợp lipid và tănghoạt động của số hormon làm giảm thuỷ phân lipid ở trong cơ, gan và mỡ nhưbệnh đái tháo đường,hội chứng thận hư, tăng ure máu, suy giáp, nghiện rượu, dùng thuốc tránh thai,corticoid ,ức chế β- giao cảm...- Yếu tố di truyền: Ở một số người có rối loạn chuyển hóa lipoprotein, mang tínhchất di truyền. Ở những người này, thấy có sự giảm số lượng LDL -receptor hoặcgiảm chất lượng receptor này.Dựa vào tăng các loại lipoprotein sự tăng l ipoprotein máu được chia thành 6 typkhác nhau: I, IIa, IIb, III, IV và V.Đến nay, 99% hội chứng tăng lipoprotein máu thuộc typ IIa, IIb và IV. Nhiềuthuốc hạ lipoprotein đã được nghiên cứu và được dùng trên lâm sàng với nhiều cơchế khác nhau, nhưng chưa có thuốc nào có tác dụng tốt trên tất cả các typ của rốiloạn lipoprotein máu.2.THUỐC ĐIỀU TRỊ RỐI LOẠN LIPOPROTEIN MÁUDựa vào cơ chế tác dụng trên lipoprotein, thuốc được chia thành 2 nhóm chính:- Làm giảm hấp thu và tăng thải trừ lipid- Làm giảm tổng hợp lipid.2.1. Thuốc làm giảm hấp thu và tăng thải trừ lipidLà những thuốc có tính hấp thụ mạnh, tạo phức với acid mật, làm giảm quá trìnhnhũ hóa các lipid ở ruột, dẫn đến giảm hấp thu và tăng thải lipid qua phân. Ngoàira, các thuốc nhóm này gián tiếp làm tăng chuyển hóa cholesterol tạo thành acidmật thông qua sự thoát ức chế hydroxylase ở microsom ...