THUỐC HOẠT HOÁ HỆ CHOLINERGIC

1. Cholin ester:Acetyl Cholin Methacholine (Provocholin®)Bethanechol (Urecholin®) Carbachol (Isopto®, Carbachol®) 2. Các chất cường đối giao cảm khácPilocarpine: RcM.Muscarine: RcMArecoline: RcN
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
THUỐC HOẠT HOÁ HỆ CHOLINERGICTHUỐC HOẠT HOÁHỆ CHOLINERGIC(CƯỜNG ĐỐI GIAO CẢM) Bs. Lê Kim Khánh MỤC TIÊU HỌC TẬP1- Phân nhóm thuốc kích thích hệ Cholinergic2- Trình bày cơ chế, tác dụng dược lý3- Ứng dụng lâm sàng THUỐC HOẠT HOÁ HỆ CHOLINERGIC (CƯỜNG ĐỐI GIAO CẢM) THUỐC KÍCH THÍCH RC CHOLINERGIC BẰNG TÁC ĐỘNG TRỰC TIẾP THUỐC KÍCH THÍCH RC CHOLINERGIC BẰNG TÁC ĐỘNG GIÁN TIẾP THUỐC KÍCH THÍCH RC CHOLINERGIC BẰNG TÁC ĐỘNG TRỰC TIẾP :1. Cholin ester: Acetyl Cholin Methacholine (Provocholin®) Bethanechol (Urecholin®) Carbachol (Isopto®, Carbachol®)2. Các chất cường đối giao cảm khác Pilocarpine: RcM. Muscarine: RcM Arecoline: RcN THUỐC KÍCH THÍCH RC CHOLINERGIC BẰNG TÁC ĐỘNG TRỰC TIẾP : Cơ chế tác dụng : Tác động trên Rc Muscarinic, Rc Nicotinic của tế bào hiệu ứng  biến đổi chức năng của cơ quan đó. TIM MẠCH Nhịp Dẫn truyền A-V Sức co bóp cơ tim Mạch CƠ TRƠN VÀ TUYẾN BÀI TiẾT Tiêu hóa Hô hấp Tiết niệu Mắt ĐỐI GIAO CẢMGIAO CẢM THUỐC KÍCH THÍCH RC CHOLINERGIC BẰNG TÁC ĐỘNG TRỰC TIẾP :Đặc tính dược lý:Hệ thống tim mạch : gây 4 hiệu ứng : - giãn mạch - ↓ nhịp tim (chronotropic (-) - ↓ tốc độ dẫn truyền nút xoang, nút nhĩ thất (dronotropic (-), (cơ thất < nhĩ) - ↓ sức co bóp cơ tim (inotropic (-))Đường tiêu hóa : - ↑ vận động (kèm nôn ói . . .) - Kích thích sự bài tiết - ↑ trương lực và biên độ co thắt THUỐC KÍCH THÍCH RC CHOLINERGIC BẰNG TÁC ĐỘNG TRỰC TIẾP :Đường niệu : - ↑ nhu động - Co thắt cơ detrusor (cơ bài niệu), giãn cơ vòng  ↓ sức chứa bàng quang, tiểu không tự chủMắt : - co cơ vòng mống mắt  co đồng tử - giảm nhãn ápCác tác động khác : - ↑ tiết tất cả các tuyến : mồ hôi, nước mắt, tiêu hóa, khí phế quảnCơ trơn khí phế quản: co thắt THỤ THỂ NICOTINIC Cơ Hạch Áp cảm thụ quan/xoang cảnh, quai ĐMC THUỐC KÍCH THÍCH RC CHOLINERGIC BẰNG TÁC ĐỘNG TRỰC TIẾP : Nicotinic :-Thụ thể Nicotinic/tấm động TK cơ → Co cơ.-Kích thích hạch giao cảm, hạch đối giao cảm, tuỷ thượng thận-Kích thích hóa cảm thụ quan ở động mạch cảnh và thân động mạch chủ.-Kích thích hệ giao cảm trung ương THUỐC KÍCH THÍCH RC CHOLINERGIC BẰNG TÁC ĐỘNG TRỰC TIẾP : Chỉ định:  Bethanechol: điều trị trướng bụng, đầy hơi và bí tiểu sau mổ.  Carbachol: + co đồng tử/phẫu thuật đục thuỷ tinh thể. THUỐC KÍCH THÍCH RC CHOLINERGIC BẰNG TÁC ĐỘNG TRỰC TIẾP : Chỉ định:(Các chất cường đối giao cảm khác) -Glaucom (bệnh tăng nhãn áp) -Pilocarpine: thuốc giảm áp lực trong ổ mắt cho Glaucome góc đóng/mở tạo dòng đi ra dễ dàng cho thể dịch và giảm tiết dịchTHUỐC KÍCH THÍCH RC CHOLINERGIC GIÁN TIẾPDựa vào cấu trúc hóa học chia làm 3 nhóm : Nhóm 1: alcohol mang nhóm amonium bậc 4 EDROPHONIUM Nhóm 2: acid carbamic của alcohol mang nhóm amonium bậc 4 hoặc bậc 3 : CARBAMATES VÀ NEOSTIGMINE, PHYSOSTIGMIN Nhóm 3: những dẫn xuất hữu cơ của acid phosphoric: + phosphate hữu cơ + IsofluphateTHUỐC KÍCH THÍCH RC CHOLINERGIC GIÁN TIẾP Cơ chế tác dụng : Gắn kết với men AChE làm tích tụ A.Ch nội sinh → cường đối giao cảm ở ngoại biên và trung ương Đi sâu hơn về cấu trúc phân tử, gắn kết AChE thay đổi theo 3 nhóm, và người ta chia ra : - Gắn kết có hồi phục : nhóm 1 và 2 - Gắn kết không hồi phục : nhóm 3 Chú ý : * Ở nhóm 1 : sự gắn kết tồn tại 2 - 10’ * Ở nhóm 2 : sự gắn kết tồn tại 30’ - 6hTHUỐC KÍCH THÍCH RC CHOLINERGIC GIÁN TIẾP Độc tính :biểu hiện dấu hiệu Muscarinic và NicotinicTHUỐC KÍCH THÍCH RC CHOLINERGIC GIÁN TIẾPBiểu hiện Muscarinic (giống ngộ độc nấm Amanita Muscaria) phụ thuộc vào đường hấp thu. Hô hấp : nặng ngực, khó thở, rale ẩm Tiêu hóa : buồn nôn , ói, đau bụng tiêu chảy Da : đổ mồ hôi , run cơ cục bộ Mắt : co đồng tử, đau mắt, xung huyết kết mạc Nặng : tăng tiết nước bọt, toát mồ hôi, chảy nước mắt, chậm nhịp tim, tụt HA, tiêu tiểu không tự chủ.THUỐC KÍCH THÍCH RC CHOLINERGIC GIÁN TIẾPBiểu hiện Nicotinic (từ nhẹ đến nặng) Mệt mỏi, yếu cơ Run cơ lan tỏa Liệt cơ (có t.động trung ương), nặng nhất là liệt cơ hô hấpCNS : bồn chồn → nói lắp → mất phản xạ → thở cheynes - stoke , co giật, hôn mê và liệt cơ hô hấpRối loạn huyết động học : tác động trung tâm vận mạch gây tụt huyết ápCuối cùng bệnh nhân tử vong trong tình trạng suy hô hấp. THUỐC KÍCH THÍCH RC CHOLINERGIC GIÁN TIẾPChế phẩm : - Physostigmine (Eserine®) - Neostigmin (Prostigmin®). - Pyridostigmin (Mestinon®) - Edrophonium (Tensilon®)Ứng dụng điều trị : Liệt ruột cơ năng, mất trương lực bàng quang (chọn ...