Thuyền cáng trong cuộc hành quân thần tốc của Hoàng đế Quang Trung

353 Chiếc "thuyền cáng" trong cuộc hành quân thần tốc của vua Quang Trung làm cho cuộc hành quân được mau lẹ, tạo yếu tố bí mật, bất ngờ, góp phần không nhỏ vào trận Đại thắng mùa Xuân năm Kỷ Dậu 1789. Nó là một sáng tạo độc đáo trong nghệ thuật quân sự tuyệt vời của Hoàng đế Quang Trung.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
"Thuyền cáng" trong cuộc hành quân thần tốc của Hoàng đế Quang Trung Thuyền cáng trong cuộc hành quân thần tốccủa Hoàng đế Quang TrungThứ Sáu, 11/02/2011, 12:08 SA | Lượt xem: 353Chiếc thuyền cáng trong cuộc hành quân thần tốccủa vua Quang Trung làm cho cuộc hành quân đượcmau lẹ, tạo yếu tố bí mật, bất ngờ, góp phần khôngnhỏ vào trận Đại thắng mùa Xuân năm Kỷ Dậu 1789.Nó là một sáng tạo độc đáo trong nghệ thuật quân sựtuyệt vời của Hoàng đế Quang Trung.Theo Lê Triều dã sử thì khi tiến quân ra Thăng Longđánh quân Thanh, vua Quang Trung đã bày cho quânlính cứ 3 người 1 tốp, thay phiên võng (cáng) nhauđi, thành ra quân trẩy liên miên không phải dừng màai nấy đều được nghỉ.Cứ 2 người võng (cáng) 1 người, thay phiên nhau màđi, nên suốt dọc đường ra Bắc lúc nào cũng hànhquân liên tục và lúc nào cũng có người được nằmvõng nghỉ cho lại sức. Cáng nhau làm sao đi nhanhđược?Nhưng cũng có nhiều người tỏ ra nghi ngờ cách hànhbinh này. Bởi vì mỗi người lính ra trận, ngoài binhkhí bắt buộc phải mang theo (giáo mác, hoả hổ...),còn phải mang áo quần, tư trang, gạo nước cho nêntrên vai mỗi người ít nhất cũng phải 20 - 30kg. Rồilại còn phải trèo đèo, lội suối nữa. Vậy thì còn sứcđâu mà cáng người? Tượng đài Quang Trung - Nguyễn HuệTrong tác phẩm nghiên cứu Tìm hiểu thiên tài quânsự Nguyễn Huệ, các tác giả Nguyễn Lương Bích -Nguyễn Ngọc Phụng đã phân tích rất có lý: Có tàiliệu như Lê Triều dã sử nói rằng, trong cuộc tiếnquân từ Phú Xuân ra Bắc lần này, để hành binh nhanhchóng, Nguyễn Huệ đã cho quân dùng cáng, ba ngườimột tốp thay phiên cáng nhau, khiến mọi người đềuđi nhanh mà không bị mỏi.Sự việc này không chắc có thật. Bởi vì cáng nhau màđi thì không thể đi nhanh được bằng đi bộ rảo cẳng,càng không thể đi nhanh đều đặn trong thời giannhiều ngày liền.Cho nên, chúng tôi cho rằng, việc cáng nhau mà đichỉ là câu chuyện người sau viết sách tưởng tượng rađể giải thích tốc độ hành quân mau lẹ của Tây Sơn.Hoặc giả có những bộ phận quân đội dùng cángchuyên chở quân trang, quân dụng, quân lương... đểđem đi được nhiều nên nhân dân trông thấy, tưởngđoàn quân cáng nhau để hành quân nhanh (Tìm hiểuthiên tài quân sự Nguyễn Huệ, NXB Quân đội Nhândân, 2003, tr 246 - 247). Cáng: Thuyền nan?Quê tôi ở xứ Nghệ, nằm trên trục đường thiên lý Bắc- Nam xưa. Thuở còn ấu thơ, tôi đã từng nghe các bậcgià cả trong làng truyền ngôn lại câu chuyện về cuộchành binh thần tốc kỳ lạ của vua Quang Trung:Quân dung đâu mới lạ thường/Mũ mao, áo đỏ, chậtđường tiến ra.Sở dĩ quân lính của Quang Trung được trang bị mũlông (mũ mao) vì lúc này đang là mùa đông thángchạp, trời rất rét (1).Tác dụng tốt nhất của chiếc thuyền cáng này là để vượt sôngĐó là cuộc hành binh có một không hai với hàng vạnngười, quân đi điệp điệp, trùng trùng như sóng. Cónhiều voi, ngựa và đặc biệt là có nhiều chiếc cáng.Nói là cáng, nhưng thật ra không hẳn là cáng. Phảigọi là những chiếc thuyền nan thì đúng hơn.Hình dạng của nó thuôn nhỏ như chiếc thuyền câucủa đồng bào vùng trũng Bắc Bộ. Những chiếcthuyền nan này được đan bằng tre, chiều dài khoảng6 thước (2,4m), rộng khoảng 2 thước (0,8m). Đanxong, người ta lấy vỏ một loại cây có nhựa, cùng vớisợi dây tơ hồng (một loại dây leo), giã nhỏ, trộn vớiphân trâu, bò thành một chất kết dính, trát kín thuyềnrồi đem phơi khô (còn gọi là xảm).Mỗi địa phương có cách xảm riêng. Có nơi dùng củnâu giã nhuyễn trộn với phân trâu bò làm chất xảm.Sau này khi có nhựa đường thì người ta đun nhựađường nóng chảy rồi quét lên thuyền. Cứ ba ngườilính lập thành một tổ (như tổ tam tam sau này) vàđược trang bị một chiếc thuyền.Chiếc thuyền này được coi như chiến cụ của cả tổ,các thành viên trong tổ có nhiệm vụ mang vác, bảoquản, vận chuyển suốt dọc đường hành quân. Đểđược thuận lợi, người ta buộc một chiếc đòn tre dàidọc theo thuyền.Bình thường hai người khiêng hai đầu đòn tre nhưkhiêng cáng, trên thuyền là vũ khí cá nhân, dụng cụ,tư trang, gạo nước... của cả tổ. Người dân từ xa nhìnvào tưởng là cáng người.Thật ra thì cũng có khi cáng người, nhưng rất ít. Đólà những trường hợp có người nào ốm yếu, mệt mỏi,bị thương, thì có thể nằm lên cáng, để hai ngườikhiêng đi. Tuy nhiên trường hợp này không nhiều. Aicũng cố gắng không muốn để đồng đội phải khiêngmình.Tác dụng tốt nhất của chiếc thuyền cáng này là đểvượt sông. Từ Phú Xuân ra Thăng Long, đoàn quânphải vượt qua hàng chục con sông lớn và hàng trămcon sông nhỏ, rồi đầm, phá. Huy động làm sao đủthuyền bè để đưa hàng chục vạn quân qua sông cùngmột lúc? Mà bơi vượt sông thì đang là mùa đông(tháng chạp) trời rất rét. Thuyền cáng là một sáng tạo độc đáo trong nghệ thuật quân sự tuyệt vời của Hoàng đế Quang TrungChính lúc này chiếc thuyền phát huy tác dụng. Quânđến bờ sông lập tức thuyền được hạ thuỷ, giáo máclàm mái chèo, cứ thế 3 người một thuyền sang sôngchủ động, an toàn và đặc biệt là không bị ướt, rét.D ...