Tích hợp nội dung bảo vệ môi trường và ứng phó với biến đổi khí hậu trong quy hoạch phát triển kinh tế - xã hộ

Tích hợp nội dung BVMT và thích ứng BĐKH vào quy hoạch phát triển KT-XH là cần thiết để đạt được sự phát triển bền vững. Tuy nhiên, các quy định, hướng dẫn thực hiện tích hợp nội dung BVMT và thích ứng BĐKH vào quy hoạch phát triển KT-XH hiện nay vẫn còn tách rời nhau, trong khi quá trình xây dựng và triển khai thực hiện quy hoạch lại thống nhất và theo hướng đơn giản hóa các bước, thủ tục.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Tích hợp nội dung bảo vệ môi trường và ứng phó với biến đổi khí hậu trong quy hoạch phát triển kinh tế - xã hộTÍCH HỢP NỘI DUNG BẢO VỆ MÔI TRƯỜNG VÀỨNG PHÓ VỚI BIẾN ĐỔI KHÍ HẬU TRONGQUY HOẠCH PHÁT TRIỂN KINH TẾ - XÃ HỘITô Thúy Nga1Tóm tắt: Tích hợp nội dung BVMT và thích ứng BĐKH vào quy hoạch phát triểnKT-XH là cần thiết để đạt được sự phát triển bền vững. Tuy nhiên, các quy định, hướngdẫn thực hiện tích hợp nội dung BVMT và thích ứng BĐKH vào quy hoạch phát triểnKT-XH hiện nay vẫn còn tách rời nhau, trong khi quá trình xây dựng và triển khai thựchiện quy hoạch lại thống nhất và theo hướng đơn giản hóa các bước, thủ tục. Vì vậy,cần thiết phải có các quy định để thực hiện tích hợp nội dung về BVMT và thích ứngBĐKH vào quy hoạch phát triển KT-XH đồng thời với nhau trên cơ sở phát triển cácquy định và hướng dẫn liên quan đến tích hợp nội dung BVMT đã có.Từ khóa: Tích hợp, bảo vệ môi trường, biến đổi khí hậu, quy hoạch phát triển.1. Mở đầuBiến đổi khí hậu (BĐKH) đã và đang diễn ra với mức độ ngày càng khốc liệt trênphạm vi toàn cầu. Việt Nam được dự báo là một trong những quốc gia chịu tác độngmạnh mẽ của BĐKH, nước biển dâng. Do vậy, Việt Nam cần huy động sự tham giacủa toàn hệ thống chính trị, thể hiện cam kết mạnh mẽ cùng cộng đồng quốc tế trongnỗ lực nhằm giảm thiểu tác động tiêu cực và thích ứng với BĐKH.Hiện nay, tại Việt Nam đã có một số chính sách yêu cầu và hướng dẫn tích hợpcác nội dung về bảo vệ môi trường (BVMT) trong các quy hoạch phát triển. Đồng thời,cũng có một số nghiên cứu về việc tích hợp nội dung liên quan đến BĐKH và các quyhoạch, kế hoạch. Việc tích hợp nội dung về BVMT và BĐKH vào quy hoạch phát triểnkinh tế - xã hội (KT-XH) thực hiện song song với nhau hay có thể kết hợp để thực hiệntrong cùng một quá trình? Thực tế cho thấy, có nhiều mối liên hệ mật thiết giữa nộidung về BVMT và nội dung về ứng phó với BĐKH, có thể kết hợp với nhau được.Báo cáo này nghiên cứu về các quy định và hướng dẫn tích hợp nội dung vềBVMT và ứng phó với BĐKH vào quy hoạch phát triển KT-XH, đồng thời đề xuấtphương án để áp dụng vào thực tế xây dựng và triển khai thực hiện quy hoạch KT-XHcấp tỉnh tại Việt Nam hiện nay. ThS, Trung tâm nghiên cứu Tài nguyên Môi trường, Đại học Quốc gia Hà Nội187TÍCH HỢP NỘI DUNG BẢO VỆ MÔI TRƯỜNG ...2. Nội dung2.1. Các quy định hiện có2.1.1. Tích hợp nội dung bảo vệ môi trường trong quy hoạch phát triển kinh tế- xã hộiTheo quy định pháp luật, nội dung về BVMT phải xem xét trong quá trình xâydựng quy hoạch phát triển KT-XH. Luật BVMT năm 2005 và Nghị định số 80/2006/NĐ-CP quy định quy hoạch phát triển KT-XH của tỉnh, thành phố trực thuộc Trungương là đối tượng phải lập báo cáo đánh giá môi trường chiến lược (ĐMC). Các nộidung này tiếp tục được kế thừa trong Luật BVMT năm 2014, Nghị định số 18/2015/NĐ-CP ngày 14/02/2015 quy định về quy hoạch BVMT, ĐMC, đánh giá tác động môitrường và kế hoạch BVMT [7]. Như vậy, trong quá trình xây dựng quy hoạch, phảiphân tích, dự báo tác động đến môi trường của quy hoạch để đưa ra giải pháp giảmthiểu tác động bất lợi đến môi trường, làm nền tảng và được tích hợp trong quy hoạchphát triển nhằm bảo đảm mục tiêu phát triển bền vững.Ngoài ra, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 140/2006/NĐ-CP ngày 22/11/2006quy định việc BVMT trong các khâu lập, thẩm định, phê duyệt và tổ chức thực hiện cácquy hoạch, chương trình và dự án phát triển. Theo đó, việc BVMT nhất thiết phải đượccoi trọng, xem xét, cân nhắc ngay từ khi hình thành ý tưởng, định hướng phát triển vàquán triệt xuyên suốt quá trình lập, thẩm định, phê duyệt, tổ chức thực hiện các quyhoạch, chương trình và dự án nhằm bảo đảm phát triển bền vững đất nước cả về kinhtế, xã hội và môi trường; không vì lợi ích trước mắt mà để lại những hậu quả nghiêmtrọng, lâu dài về môi trường. Giai đoạn lập quy hoạch phải thực hiện ĐMC song songvới quá trình xây dựng quy hoạch. Các kết quả ĐMC phải được xem xét, tích hợp vàonội dung của quy hoạch và được thể hiện bằng báo cáo ĐMC với các nội dung chínhnhư sự phù hợp của quy hoạch với quan điểm, mục tiêu về BVMT; đánh giá, dự báo xuhướng tích cực và tiêu cực của các vấn đề môi trường trong trường hợp thực hiện quyhoạch; đánh giá, dự báo xu hướng tác động của biến đổi khí hậu (BĐKH) trong việcthực hiện quy hoạch; giải pháp duy trì xu hướng tích cực, phòng ngừa, giảm thiểu xuhướng tiêu cực của các vấn đề môi trường trong quá trình thực hiện quy hoạch [1].Đối với giai đoạn thẩm định và phê duyệt quy hoạch, nội dung thẩm định quyhoạch phải bao gồm cả nội dung về BVMT và là một phần trong quyết định phê duyệtcủa cơ quan có thẩm quyền. Đối với giai đoạn tổ chức thực hiện quy hoạch, phải tuânthủ đầy đủ các nội dung BVMT nêu trong báo cáo ĐMC và phải tổ chức giám sát, kiểmtra, thanh tra việc thực hiện các quy định BVMT đối với quy hoạch theo các nội dungcủa báo cáo ĐMC.Như vậy, nội dung BVMT đã được quy định cụ thể trong từng khâu của quyhoạch tổng thể phát triển KT-XH. Trong thời gian qua, ĐMC đã trở thành công cụ88Tô Thúy Ngaquan trọng trong việc tích hợp các vấn đề về môi trường trong quá trình xây dựng cácquy hoạch phát triển KT-XH ở Việt Nam. Tuy nhiên, thực tế triển khai thực hiện chothấy vẫn còn nhiều bất cập. Nhiều quy hoạch đã bỏ qua việc thực hiện ĐMC hoặcthực hiện ĐMC sau khi dự thảo quy hoạch đã được soạn thảo, không đảm bảo nguyêntắc ĐMC thực hiện đồng thời với quá trình lập quy hoạch nên hiệu quả của ĐMC đốivới quy hoạch bị hạn chế. Hầu hết các báo cáo ĐMC đang còn nặng về hình thức,các kiến nghị để điều chỉnh các nội dung quy hoạch nhằm phù hợp với mục tiêu vềBVMT còn chưa được rõ nét; nhiều kiến nghị vẫn không được cơ quan lập quy hoạchtiếp thu. Việc tham vấn ý kiến trong quá trình thực hiện ĐMC hầu như chưa đượcquan tâm dẫn đến các cơ quan liên quan và cộng đồng không tham gia đóng góp ýkiến, ảnh hưởng đến chất lượng của ĐMC đối vơi quy hoạch [5]. Ngoài ra, các nộidung về BVMT trong quy hoạch tổng thể phát triển KT- ...