Tiếp cận lý thuyết nghi lễ chuyển đổi trong nghiên cứu nhân học

Bài viết "Tiếp cận lý thuyết nghi lễ chuyển đổi trong nghiên cứu nhân học" trình bày các nội dung sau: thuật ngữ và khái niệm nghi lễ; hệ thống, biểu tượng, phân loại nghi lễ; lý thuyết về nghi lễ chuyển đổi. Mời bạn tham khảo.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Tiếp cận lý thuyết nghi lễ chuyển đổi trong nghiên cứu nhân họcNghiªn cøu T«n gi¸o. Sè 10 - 2010 15 TIÕP CËN LÝ thuyÕt NGHI LÔ CHUYÓN §æI Trong nghiªn cøu nh©n häc NguyÔn C«ng Hoan(*) 1. ThuËt ng÷ vμ kh¸i niÖm nghi lÔ Nghi lÔ cã bèn yÕu tè, tr−íc hÕt, nghi 1.1. ThuËt ng÷ lÔ lμ mét ho¹t ®éng x· héi lÆp ®i lÆp l¹i, gåm mét lo¹t c¸c ®éng t¸c cã tÝnh chÊt Tõ “nghi lÔ” tiÕng anh lμ ritual cã biÓu t−îng d−íi d¹ng móa, ca, lêi nãi,nguån gèc tõ tiÕng latin ritus(1), cã nghÜa ®iÖu bé, thao t¸c trªn mét sè c¸c ®ålμ hμnh vi cã trËt tù. Theo nghÜa réng, nã vËt,v.v… Thø hai, nghi lÔ t¸ch riªng kháibao gåm nhiÒu ho¹t ®éng ®· ®−îc h×nh c¸c ho¹t ®éng th−êng ngμy trong x· héi;thøc hãa trong v¨n hãa, thμnh nh÷ng Thø ba, nghi lÔ theo ®óng mét m« h×nhnghi lÔ th«ng th−êng trong cuéc sèng. nhÊt ®Þnh do v¨n ho¸ ®Æt ra, ®iÒu nμy cãTheo nghÜa hÑp, thuËt ng÷ nμy chØ nghÜa lμ c¸c thμnh viªn trong mét nÒnnh÷ng ho¹t ®éng mang tÝnh b¾t buéc, v¨n ho¸ nμo ®ã cã thÓ nhËn ra nghi lÔ quachÝnh thøc diÔn ra trong bèi c¶nh thê mét lo¹t c¸c ho¹t ®éng, mÆc dï cã thÓph−îng t«n gi¸o, vÝ dô nh− lÔ Noel cña ch−a thÊy nghi lÔ ®ã bao giê; Cuèi cïng,Kit« gi¸o hoÆc lÔ hiÕn sinh cho Tæ tiªn. ho¹t ®éng nghi lÔ liªn quan chÆt chÏ ®ÕnTheo nghÜa nμy, nghi lÔ ®éc lËp víi thÇn mét sè t− t−ëng th−êng xuÊt hiÖn tronghäc còng nh− thùc hμnh ®èi lËp víi lÝ huyÒn tho¹i. Theo quan ®iÓm cña c¸c nhμthuyÕt. Phæ biÕn h¬n, c¸c nhμ nh©n häc nghiªn cøu nh©n häc nghiªn cøu vÒ nghisö dông thuËt ng÷ “nghi lÔ” ®Ó bao hμm lÔ th× mét buæi lÔ tèt nghiÖp ®¹i häc, lÔbÊt k× ho¹t ®éng nμo cã møc ®é chÝnh mõng sinh nhËt cña mét ®øa trÎ, v.v…thøc cao vμ cã môc ®Ých kh«ng vÞ lîi. buéc ph¶i ¸p dông mét lo¹t c¸c ®éng t¸c,C¸ch sö dông nμy kh«ng chØ bao gåm c¸c lêi nãi, thñ tôc nèi tiÕp nhau: nghÜa lμho¹t ®éng t«n gi¸o râ rμng mμ cßn c¶ nghi lÔ cã bμi b¶n. Nghi lÔ lμ hμnh ®éng,nh÷ng sù kiÖn nh− lÔ héi, diÔu hμnh, kÕt nªn cÇn ph¶i chó ý ®Õn hμnh ®éng ®Ó thùcn¹p, trß ch¬i vμ chμo mõng,v.v... Nghi lÔ hiÖn bμi b¶n. §ång thêi, cö hμnh nghi lÔcã thÓ kh«ng nãi vÒ bÊt k× lo¹i sù kiÖn còng cã thÓ lμ ®Ó diÔn gi¶i bμi b¶n ®Õnnμo cô thÓ mμ vÒ khÝa c¹nh biÓu ®¹t cña mét møc ®é cã thÓ biÕn ®æi nã.ho¹t ®éng con ng−êi. Nghi lÔ chÝnh lμ hμnh vi cña con Cßn thuËt ng÷ nghi thøc (Ceremony) ng−êi nh»m biÓu hiÖn niÒm tin t«n gi¸o.cã liªn quan nhiÒu h¬n ®Õn hμnh vi t«n BÊt cø mét t«n gi¸o nμo, dï s¬ khai haygi¸o g¾n kÕt víi c¸c tr¹ng th¸i x· héi, ®· ph¸t triÓn, muèn tån t¹i th× ph¶i cãn¬i mμ c¸c thÓ chÕ luËt ph¸p - chÝnh trÞcòng cã mét ý nghÜa lín h¬n nghi thøc. *. ThS., §¹i häc V¨n hãa Thµnh phè Hå ChÝ Minh. 1.2. Kh¸i niÖm nghi lÔ 1. Vò Minh Chi. Nh©n häc v¨n hãa, con ng−êi, thiªn nhiªn, x· héi vµ thÕ giíi siªu nhiªn, Nxb. CTQG, H., Nghi lÔ ®−îc ®Þnh nghÜa nh− sau: 2004, tr. 311.16 Nghiªn cøu T«n gi¸o. Sè 10 - 2010nh÷ng hμnh vi liªn quan ®Õn niÒm tin, BiÓu t−îng nghi lÔ lμ t¸c nh©n kÝchgäi lμ nghi lÔ t«n gi¸o. Nghi lÔ nμy ®−îc thÝch cña xóc c¶m. Cã lÏ, lêi tuyªn bè Ênthùc hiÖn víi t− c¸ch c¸ nh©n, nh−ng t−îng nhÊt vÒ tÝnh chÊt nμy cña biÓucòng cã thÓ thùc hiÖn d−íi h×nh thøc t−îng lμ cña Edward Sapir. C¸i kh¸c biÖtcéng ®ång. Nghi lÔ t«n gi¸o khi ®−îc lín nhÊt trong sù ph¸t triÓn cña c¸c thÓthùc hμnh th−êng g¾n liÒn víi mét thùc lo¹i biÓu t−îng nμy lμ “khi biÓu t−îngthÓ siªu linh hay mét thÕ giíi v« h×nh ¸m chØ h×nh thμnh vμ ph¸t triÓn th«ngnμo ®ã liªn quan ®Õn niÒm tin t«n gi¸o qua sù ph¸t sinh mét c¸ch chÝnh quyhoÆc do t«n gi¸o quy ®Þnh. Nghi lÔ t«n trong h÷u thøc th× biÓu t−îng c« ®änggi¸o cã thÓ lμ nh÷ng nghi lÔ liªn quan b¾t rÔ ngμy cμng s©u h¬n trong v« thøc®Õn ®êi ng−êi, nh− nghi lÔ chuyÓn ®æi vμ khuyÕch t¸n tÝnh xóc c¶m cña nã(rite of pa ...