Tiếp cận tài chính toàn diện tại các tỉnh đồng bằng Sông Hồng

Tiếp cận tài chính toàn diện đang là vấn đề thu hút được sự quan tâm của nhiều nước trên thế giới, trong đó có Việt Nam. Bài viết nghiên cứu tập trung đánh giá thực trạng tiếp cận tài chính toàn diện tại các tỉnh đồng bằng Sông Hồng trong giai đoạn 2013-2017.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Tiếp cận tài chính toàn diện tại các tỉnh đồng bằng Sông Hồng CHÍNH SÁCH & THỊ TRƯỜNG TÀI CHÍNH- TIỀN TỆ Tiếp cận tài chính toàn diện tại các tỉnh đồng bằng Sông Hồng Phạm Thị Hoàng Anh Trần Thị Thắng Ngày nhận: 12/02/2019 Ngày nhận bản sửa: 02/03/2019 Ngày duyệt đăng: 25/03/2019 Tiếp cận tài chính toàn diện đang là vấn đề thu hút được sự quan tâm của nhiều nước trên thế giới, trong đó có Việt Nam. Bài nghiên cứu tập trung đánh giá thực trạng tiếp cận tài chính toàn diện tại các tỉnh đồng bằng Sông Hồng trong giai đoạn 2013-2017. Dựa trên bộ chỉ tiêu Global Findex, nghiên cứu cho thấy tiếp cận tài chính đã được cải thiện đáng kể tại các tỉnh đồng bằng Sông Hồng. Mặc dù vậy, mức độ tiếp cận tài chính vẫn có khoảng cách giữa các địa phương. Phần thứ hai, nghiên cứu đánh giá thực trạng tiếp cận tài chính toàn diện về những kết quả đạt được và một số hạn chế còn tồn tại. Trên cơ sở đó, phần thứ ba, bài viết đưa ra một số khuyến nghị nhằm thúc đẩy tiếp cận tài chính tại các tỉnh đồng bằng Sông Hồng. Từ khóa: Tiếp cận tài chính toàn diện, ngân hàng, đồng bằng Sông Hồng 1. Mở đầu ài chính toàn diện, tiếp cận tài chính hay tiếp cận tài chính toàn diện (TCTC) đều là cách dịch khác nhau của thuật ngữ Financial Inclusion. TCTC là việc mọi người dân và doanh nghiệp được tiếp cận và sử dụng các sản phẩm và dịch vụ tài chính một cách thuận tiện, phù hợp © Học viện Ngân hàng ISSN 1859 - 011X nhu cầu với chi phí hợp lý do các tổ chức tài chính cung cấp một cách có trách nhiệm và bền vững, trong đó chú trọng đến nhóm người nghèo, người thu nhập thấp, người yếu thế, doanh nghiệp nhỏ và vừa, doanh nghiệp siêu nhỏ (SMEs). Trong những năm gần đây, quá trình triển khai tài chính toàn diện trên thế giới đã thu được những kết quả tích cực, giúp người dân và doanh nghiệp 18 được tiếp cận với dịch vụ tài chính tốt hơn, thu hẹp khoảng cách giữa nông thôn và thành thị, đầu tư và mở rộng cơ sở hạ tầng tài chính, cải thiện các chỉ số về tăng trưởng, phát triển và giảm nghèo, sử dụng hiệu quả nguồn lực xã hội. Tuy nhiên, tính đến năm 2017 trên thế giới vẫn còn khoảng hơn 1,7 tỷ người trưởng thành chưa có cơ hội tiếp cận với các dịch vụ tài chính chính thức (CGAP, 2018), trong đó các Tạp chí Khoa học & Đào tạo Ngân hàng Số 202- Tháng 3. 2019  CHÍNH SÁCH & THỊ TRƯỜNG TÀI CHÍNH - TIỀN TỆ nhóm bị loại trừ chủ yếu là phụ nữ, người nghèo ở nông thôn và các cộng đồng ở xa hoặc khó tiếp cận, cũng như các doanh nghiệp nhỏ và phi chính thức bị ảnh hưởng nhiều nhất. Việt Nam là nước có nền kinh tế đang phát triển, việc đẩy mạnh tiếp cận tài chính toàn diện là yêu cầu cấp bách cần thực hiện để đảm bảo phát triển một cách công bằng và bền vững. Nhất là đối với người nghèo, người có thu nhập thấp, họ là những nhóm đối tượng khó có thể tiếp cận tài chính, nhưng lại là nhóm khách hàng tiềm năng, là cơ hội mở rộng lĩnh vực tài chính. Với dân số hơn 90 triệu người nhưng có đến 42,2% người trưởng thành của Việt Nam không có tài khoản tại một tổ chức tài chính chính thức vào năm 2016 (NHNN, 2018) và 60% SMEs chưa tiếp cận được vốn vay ngân hàng (Chung Thủy, 2018). Tuy nhiên, rõ ràng, việc tiếp cận dịch vụ tài chính ngân hàng hiện vẫn còn một số hạn chế ở vùng nông thôn, vùng sâu, vùng xa. Đồng bằng Sông Hồng bao gồm 11 tỉnh, được coi là một trong những vùng kinh tế trọng điểm, có trình độ phát triển nhanh nhất cả nước nhưng trong vùng vẫn còn nhiều người chưa được tiếp cận với sản phẩm dịch vụ ngân hàng, đa phần trong số đó là người dân sống ở nông thôn, vùng sâu, vùng xa, phụ nữ nghèo, người có thu nhập thấp. Do đó, bài viết nghiên cứu thực trạng tiếp Tạp chí Khoa học & Đào tạo Ngân hàng cận tài chính tại các tỉnh đồng bằng Sông Hồng để tìm hiểu những kết quả đã đạt được, những hạn chế còn tồn tại và nguyên nhân của hạn chế, trên cơ sở đó đề xuất một số khuyến nghị nhằm thúc đẩy tiếp cận tài chính toàn diện các tỉnh đồng bằng Sông Hồng. 2. Thực trạng tiếp cận tài chính toàn diện tại các tỉnh đồng bằng Sông Hồng TCTC là một khái niệm đa chiều, không thể tự mình nắm bắt chính xác bằng các chỉ số duy nhất mà được xác định bởi một bộ chỉ số. Chỉ số TCTC là thước đo tính tiếp cận ngành tài chính của một quốc gia, được xây dựng như một chỉ số đa chiều, nắm bắt thông tin về các khía cạnh khác nhau của sự TCTC, như thâm nhập ngân hàng, sự sẵn có của các dịch vụ ngân hàng và sử dụng hệ thống ngân hàng. Nếu như nghiên cứu của Honohan (2008), Sarma (2012) sử dụng dữ liệu tổng hợp từ phía cung để đo lường TCTC thì bộ chỉ của Global Findex năm 2012 sử dụng dữ liệu về nhu cầu từ góc độ cá nhân liên quan đến việc sử dụng các dịch vụ tài chính để đo lường; hoặc bộ chỉ số của Sarma (2015) là một thước đo thể hiện tất cả các khía cạnh khác nhau của hệ thống tài chính một quốc gia- sự thuận tiện và mức độ sử dụng. Tuy nhiên mỗi bộ chỉ số có nội dung, ưu, nhược điểm riêng và phạm vi áp dụng không giống nhau. Bộ chỉ số do Global Findex xây dựng được coi là khá phù hợp khi các chỉ số cốt lõi của Global Findex tập trung vào năm nội dung cơ bản của việc sử dụng dịch vụ tài chính ở cấp độ cá nhân: Tài khoản, tiết kiệm, vay vốn, thanh toán và bảo hiểm. Chính vì vậy, trong bài viết này, chúng tôi sẽ sử dụng các chỉ tiêu được đề xuất trong bộ Global Findex để đánh giá mức độ TCTC của các tỉnh đồng bằng Sông Hồng (trừ các chỉ tiêu về bảo hiểm). 2.1. Thực trạng sử dụng tài khoản ngân hàng 2.1.1. Số lượng chi nhánh ngân hàng tại vùng đồng bằng Sông Hồng Theo Ravikumar (2012), số lượng các ngân hàng có tác động tới lượng người có thể tiếp cận và được sử dụng các dịch vụ ngân hàng chính thức. Lượng ngân hàng càng nhiều thì mức độ bao phủ của hệ thống ngân hàng càng lớn. Tuy nhiên, để có thể đánh giá chính xác hơn về mức độ bao phủ của ngân hàng, các chỉ tiêu thường được sử dụng là mức độ bao phủ của chi nhánh ngân hàng và máy ATM theo dân số và địa lý. Việc TCTC của người dân các tỉnh đồng bằng Sông Hồng được đánh giá bởi sự gia tăng nhanh về số lượng chi nhánh ngân hàng trong suốt thời gian từ 2 ...