Tìm hiểu Bài Ca Ngất Ngưởng - Nguyễn Công Trứ

Tìm hiểu Bài Ca Ngất Ngưởng-Nguyễn Công Trứ1.Tác giả.- NCT ( 1778 – 1858 ), xuất thân trong một gia đình Nho học, người làng Uy Viễn, huyện Nghi Xuân, tỉnh Hà Tĩnh. - 1819 thi đỗ giải nguyên và được bổ nhiệm làm quan. - Là người có tài năng và nhiệt huyết trên nhiều lĩnh vực: văn hoá, xã hội, kinh tế, quân sự.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Tìm hiểu Bài Ca Ngất Ngưởng - Nguyễn Công Trứ Tìm hiểu Bài Ca Ngất Ngưởng-Nguyễn Công TrứI.Tìm hiểu chung1.Tác giả.- NCT ( 1778 – 1858 ), xuất thân trong một gia đình Nho học, người làng Uy Viễn,huyện Nghi Xuân, tỉnh Hà Tĩnh.- 1819 thi đỗ giải nguyên và được bổ nhiệm làm quan.- Là người có tài năng và nhiệt huyết trên nhiều lĩnh vực: văn hoá, xã hội, kinh tế,quân sự.- Con đường làm quan không bằng phẳng.- Ông sáng tác hầu hết bằng chữ Nôm. Thể loại ưa thích là Hát nói.NCT là một người có chí lớn, chí “kinh bang tế thế” ( trị nước giúp đời), tunghoành ngang dọc. Chí làm trai theo ông thì “Đã mang tiếng…núi sông”, hay“ không công danh thà nát với cỏ cây”, nhưng con người sống với lí tưởng cao đẹpấy luôn đối mặt với “thế thái nhân tình gớm chết thay, lạt nồng trong chiếc túi vơiđầy”, vì vậy đôi khi ông thấy: “chen chúc lợi danh đà chán ngắt, cúc tùng phongnguyệt mới vui sao”, ông còn là người cả đời vì dân vì nước.2.Bài thơ- Thời điểm sáng tác: Sau năm 1848, là năm ông cáo quan về hưu.- Thể loại: Hát nói - Là một trong những thể điệu của ca trù. ( Ca trù do người congái hát thì gọi là hát ả đào). Một bài hát nói gồm hai phần: phần mưỡu và hát nói.Phần hát nói đúng thể cách gồm 11 câu, chia làm 3 khổ: khổ đầu 3 câu, khổ cuối 3câu, khổ giữa có thể khuyết hoặc dôi)II. Phân tích.1.Cảm hứng chủ đạo của bài thơTừ “ngất ngưởng” xuất hiện 5 lần.Nghĩa thực của từ “ngất ngưởng” là : Trạng thái của một đồ vật có chiều cao trongtư thế ngả nghiêng, không vững chắc, lúc lắc, chông chênh, gây khó chịu cho mọingười )“Ngất ngưởng” chính là sự ngang tàng, phá cách, phá vỡ khuôn mẫu hành vi “khắckỉ, phục lễ” của nhà nho để hình thành một lối sống thật hơn, dám khẳng địnhchính mình, khẳng định bản lĩnh cá nhân bắt nguồn từ ý thức về tài năng và nhâncách của bản thân.=> Đó chính là nội dung xuyên suốt toàn bộ tác phẩm, làm nổi bật cá tính conngười ông.Trên cơ sở ý thức về tài năng và nhân cách cảu bản thân, NCT trong “bài ca ngấtngưởng” đã phô trương, khoe sự ngang tàng, sự phá cách trong lối sống của ông,lối sống ít phù hợp với khuôn khổ của đạo Nho. Ngất ngưởng chính là sự ngangtàng, phá cách, phá vỡ khuôn mẫu hành vi “khắc kỉ, phục lễ” của nhà nho để hìnhthành một lối sống, thật hơn, dám là chính mình, dám khẳng định bản lĩnh cánhân…Ngất ngưởng đối lập với lễ, danh giáo.2.Những lời tự thuậta.Quãng đời làm quanTrong thời gian làm quan, NCT đã thể hiện thái độ “ngất ngưởng” của mình rấtnhiều trong các tp của ông, như: ông cho rằng kẻ làm trai là phải mang lấy cái nợvà phải tung hoành ngang dọc để trả cho trọn cái nợ ấy“ Vòng trời đất dọc ngang ngang dọcNợ tang bồng vay trả trả vayChí làm trai Nam Bắc Đông TâyCho phỉ sức vẫy vủng trong bốn bể” ( Chí anh hùng )Tuy nhiên, đối với NCT, công danh không chỉ là vinh mà còn là nợ, là trách nhiệm,vì vậy ông coi đó là sự dấn thân tự nguyện đem tự do, tài phù hợp với tâm trạngcủa con người đãhoa nhốt vào vòng trói buộc. trải qua bao nhiêu phiền luỵ chốnquan trường.- Câu 1 “Vũ trụ …phận sự”: Mọi việc trong trời đất chẳng có việc nào không phảilà phận sự của ta.=> Thái độ tự tin, ý thức sâu sắc về vai trò, trách nhiệm và tài năng của bản thân.- Câu 2 “ông Hi văn tài…vào ***g”=> Ông coi việc nhập thế làm quan như một trói buộc, giam hãm vào ***g.=> phùhợp với nhân cách của ôngÔng coi việc làm quan là mất tự do vậy mà vẫn ra làm quan : Vì ông coi việc làmquan là một điều kiện, một phương tiện để thể hiện hoài bão vì dân vì nước và tàinăng của mình. điều quan trọng là trong một môi trường có nhiều trói buộc, ôngvẫn thực hiện được lí tưởng xã hội của mình và vẫn giữ được bản lĩnh, cá tính.Lối sống “ ngất ngưởng” của NCT được ông thể hiện ngay đoạn đời từ khi ra làmquan, đoạn đời đó được ông tóm gọn trong 4 câu: 3, 4, 5, 6.- Câu 3, 4, 5, 6 Liệt kê tất cả các sự việc lớn nhỏ, các chức phận ông đã trải qua.=> Ông có tài năng thực sự và tận tâm với sự nghiệp, không hề luồn cúi để vinhthân phì gia.+ Nghệ thuật: Hệ thống từ Hán Việt uy nghiêm trang trọng, âm điệu nhịp khẳngđịnh tài năng lỗi lạc, địa vị xã hội vẻnhàng, nhiều điệp ngữ vang, xứng đáng mộtcon người xuất chúng.b. Khi cáo quan- Câu 7, 8 : Năm cáo quan là một sự kiện lạ, phong cách khác người.Thái độ ngất ngưởng của Nguyễn Công Trứ lúc này như thế nào so với lúc ôngsđang làm quan tại triều? (đậm nét hơn, vì đã được “tháo củi sổ lòng” thoát khỏichốn quan trường).Ngày “đô môn giải tổ” của ông rất đặc biệt : NCT làm một việc ngược đời, đốinghịch. Người ta tán lọng, ngựa xe nghiêm trang, còn ông thì ngất ngưởng trênlưng con bò. Đã là một giống vật thấp kém, bò mà lại bò cái, nhưng lại được trangsức bằng đạc ngựa - đồ trang sức quý của loài vật cao cấp ( ngựa). Song ông cònbuộc mo cau vào đuôi bò ở cái chỗ cần che nhất với một tuyên ngôn ngạo ngược:để che miệng thế gian =>trêu ngươi khinh thị cả thế gian kinh kì.- Câu 9 – 12: Cách sống phó ...