TÌM HIỂU CỘNG ĐỒNG NGƯỜI CHĂM TẠI VIỆT NAM - Tác giả: Nguyễn Văn Huy Phần 3

Những tên gốc Phạn vừa kể đều do người Trung Hoa hay người Việt đặt ra, dựa theo cách phát âm của người địa phương mà gọi. Về nước Hồ Tôn Tinh, sách Lĩnh Nam Chích Quái viết: "Xưa kia bên ngoài lãnh thổ Âu Lạc có một vương quốc mang tên Diệu Nghiêm [có thể là Phù Nam].
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
TÌM HIỂU CỘNG ĐỒNG NGƯỜI CHĂM TẠI VIỆT NAM - Tác giả: Nguyễn Văn Huy Phần 3cuối cùng là trấn Thuận Thành (Pradara).Những tên gốc Phạn vừa kể đều do ngườiTrung Hoa hay người Việt đặt ra, dựa theocách phát âm của người địa phương màgọi. Về nước Hồ Tôn Tinh, sách Lĩnh NamChích Quái viết: Xưa kia bên ngoài lãnhthổ Âu Lạc có một vương quốc mang tênDiệu Nghiêm [có thể là Phù Nam]. Vị vuacủa vương quốc này có tên là Tràng Minh,hiệu Quỷ Vương [Dasanana] có mười đầu.Phía bắc vương quốc này có một vươngquốc khác tên Hồ Tôn Tinh [quốc gia củangười khỉ] do vua Dasaratha cai trị. Hoàngtử Chung Tư [Rama], người kế vị vuaDasaratha, có một người vợ là công chúaBạch Tinh [Sita]. Công chúa Bạch Tinh cómột sắc đẹp tuyệt trần không giống ngườiphàm. Quỷ Vương, mê hồn trước sắc đẹpcủa Bạch Tinh, mang binh sang đánhnước Hồ Tôn Tinh cướp công chúa vềnước. Hoàng tử Chung Tư, quá căm giận,dẫn đầu một đoàn hầu binh xe núi băngbiển tiến vào vương quốc Diệu Nghiêm,giết Quỷ Vương, đưa công chúa Bạch Tinhvề. Theo nhận xét của học giả Huber (LaLégende du Ramayana en Annam, Etudesindochinoises), Hồ Tôn Tinh có thể làvương quốc Champa cổ. Những quốc giachịu ảnh hưởng nền văn minh Ấn Độ thờiđó đều có sự tích giống nhau, tại Indonésiatrong các đền thờ Bà La Môn lớn đều khắcchuyện thần thoại này trên tường đá.Chuyện Quỷ Vương có mười đầu chỉ làcách mô tả thô thiển ngai vàng của các vịvua trong thần thoại Ấn Độ và Phù Namthường có hình con rắn hổ mang [naja]mười đầu. Về đất Tượng Lâm, các sử liệu TrungHoa xác quyết đó là phần đất ở vùng cựcnam quận Nhật Nam xưa kia, trực thuộcquyền quan trị hành chánh của Giao Châuthời Bắc thuộc, ngày nay là các tỉnh QuảngNam, Quảng Ngãi, Bình Định (có tài liệu ghiđến cửa Đại Lãnh, Phú Yên). Những nhàkhảo cổ phương Tây cho rằng Tượng Lâmcó thể là phần đất chạy dọc theo bờ biển,từ đèo Ngang đến đèo Hải Vân, nằm tronglãnh thổ các tỉnh Nghệ An, Hà Tĩnh, QuảngBình, Quảng Trị và Thừa Thiên, gọi chunglà Thanh Nghệ Tĩnh và Bình Trị Thiên. Mộtsố học giả người Chăm xác nhận lãnh thổTượng Lâm bao gồm: Indrapura (Bình TrịThiên), Amavarati (Quảng Nam) và Vijaya(Nghĩa Bình), sau này gọi chung là BắcChiêm Thành. Như vậy, về văn hóa, Tượng Lâm là nơitập cư của nhiều nhóm người xuất thân từnhiều nền văn hóa khác nhau, một sự phatrộn văn hóa tự nhiên giữa các giống ngườivào thời hoang sơ. Đầu tiên là sự pha trộnvăn hóa giữa các nhóm Indonésien di cư(văn hóa Indus) và cổ Mã Lai (văn hóa SaHuỳnh), kế là với nhóm Việt tộc sơ sử (vănhóa Đông Sơn), sau có thêm người Hán(văn hóa Khổng Mạnh) từ phương bắc di cưxuống và người Môn Khmer (văn hóa ÓcEo-Phù Nam) từ tây-nam đi lên. Cuối cùnglà những nhóm Malayo-Polynésien (văn hóaMã Lai - Đa Đảo hay Nam Đảo) từ biển cảtràn vào hồi đầu công nguyên. Nhóm saucùng, hùng mạnh hơn, đã thu phục hayđồng hóa những nhóm có trước, để chỉ cònyếu tố Nam Đảo độc tôn, và thiết đặt quyềncai trị lâu dài (thế kỷ 1 trước và sau côngnguyên). Một số cư dân bản địa, khôngchấp nhận hay không chịu nổi sự cai trị củanhóm di dân mới tới, đã di tản lên vùngrừng núi sinh sống và trở thành nhữngnhóm sắc tộc thiểu số ngày nay, nhưngkhông vì vậy mà quan hệ giữa đồng bằngvà miền núi bị cắt đứt, dân cư hai vùng đãnương tựa nhau để tồn tại trong suốt thờigian qua. Sang thế kỷ thứ 2, một số thương nhânẤn Độ đến vùng đất này buôn bán và luôntiện phổ biến nền văn minh và văn hóa màhọ thừa hưởng cho thành phần cầm quyềnđịa phương và một số cơ chế tổ chức quốcgia đã được thành hình từ miền Nam lênmiền Bắc. Một tấm bia đá tìm được ở làngVõ Cảnh (Nha Trang) cho biết vị vương caitrị vùng đất phía nam vào thế kỷ thứ 2 tênlà Sri Mara, không có phần kế tiếp. Nhiềuhọc giả cho rằng vị vương đó là Khu Liên,người thành lập vương quốc Lâm Ấp ở phíabắc, là sai. Sri Mara chỉ là một tiểu vươngChampa ở phía nam (Kauthara), trong khiKhu Liên là một tiểu vương khác ở phía bắc(Indrapura). Do nằm cạnh lãnh thổ với Trung Quốc,sự hình thành vương quốc Champa phíabắc được biết đến nhiều nhất bởi cácnguồn sử liệu Trung Hoa để lại và cũng nhờđó người ta biết thêm quan hệ giữa ngườiViệt (các Lạc hầu và Lạc tướng) và ngườiChăm trong thời Bắc thuộc đã rất gắn bó. Cũng nên biết đất Giao Châu, tức nướcVăn Lang cũ là thuộc địa của nhà Đông Hán(-202 đến + 220) từ năm 111 trước côngnguyên. Sau khi diệt xong nhà Triệu (TriệuĐà), Hán Vũ Đế chia đất Âu Lạc (Văn Langcũ) ra làm ba quận: Giao Chỉ, Cửu Chân vàNhật Nam. Theo Tiền Hán thư, quận GiaoChỉ có 92.440 hộ gồm 746.237 dân, quậnCửu Chân có 35.743 hộ gồm 166.013 dânvà quận Nhật Nam có 15.460 hộ gồm69.485 dân. Quận Nhật Nam có năm huyện:Tây Quyển (Hà Tĩnh), Ty Cảnh hay Ty Ảnh(Quảng Bình), Châu Ngô (Quảng Trị), LôDung (Thừa Thiên) và Tượng Lâm (từQuảng Nam trở xuống). Không chấp nhận sự cai trị của ngườiHán, một số dân cư (các nhóm Lạc hầu,Lạc tướng) từ các quận Giao Chỉ, CửuChân và Nhật Nam đã hoặc trốn lên cácvùng rừng núi phía t ...