Tìm hiểu không gian văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên

Không gian văn hóa Cồng Chiêng Tây Nguyên được UNESCO công nhận là Kiệt tác truyền khẩu và phi vật thể nhân loại vào ngày 15 tháng 11 năm 2005. Sau Nhã nhạc cung đình Huế, đây là di sản thứ hai của Việt Nam được nhận danh hiệu này.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Tìm hiểu không gian văn hóa cồng chiêng Tây NguyênKhông gian văn hóa C ng Chiêng Tây Nguyên bao g m các y u t bph n sau: c ng chiêng, các b n nh c t u b ng c ng chiêng, nh ng ngư ichơi c ng chiêng, các l h i có s d ng c ng chiêng (L m ng lúa m i, Lcúng B n nư c...), nh ng đ a đi m t ch c các l h i đó (nhà dài, nhàrông, nhà gươl, r y, b n nư c, nhà m , các khu r ng c nh các buôn làngTây Nguyên,...),Không gian văn hóa c ng chiêng Tây Nguyên tr i r ng su t 5 t nh KonTum, Gia Lai, Đăk Lăk, Đăk Nông, Lâm Đ ng và ch nhân c a lo i hìnhvăn hóa đ c s c này là cư dân các dân t c Tây Nguyên: Bana, Xêđăng,Mnông, ơho, Rơmăm, Êđê, Giarai...Nhi u qu c gia trên th gi i cũng có c ng chieng như indonexia, THÁI LANmalayxia, lào th m chí nh ng qu c gia t lâi c ng chiêng tr thành tàis n đ c thù c a cung đình nhưng vi t nam c ng chiêng là s h u c atoàn dân và ch có c ng chiêng Tây Nguyên đư c unesco công nhân ki ttác văn hóa phi v t th và truy n kh u c a nhân lo iC ng chiêng g n bó m t thi t v i cu c s ng c a ngư i Tây Nguyên, làti ng nói c a tâm linh, tâm h n con ngư i, đ di n t ni m vui, n i bu ntrong cu c s ng, trong lao đ ng và sinh ho t hàng ngày c a h . C ngchiêng là lo i nh c khí b ng h p kim đ ng, có khi pha vàng, b c ho cđ ng đen. C ng là lo i có núm tư ng cho b u vú ngư i m hay c ng cái,chiêng không núm hay còn g i chiêng cha. Nh c c này có nhi u c ,đư ng kính t 20cm đ n 60cm, lo i c c đ i t 90cm đ n 120cm. C ngchiêng có th đư c dùng đơn l ho c dùng theo dàn, b t 2 đ n 12 ho c13 chi c, th m chí có nơi t 18 đ n 20 chi c.C ng chiêng Tây Nguyên là lo i nh c c đ c đáo, đ c s c và đa d ng. Cácdàn c ng chiêng Tây Nguyên l y thang b i âm t nhiên làm cơ s đ thi tl p thang âm c a riêng mình. Trong đó, m i biên ch c a t ng t c ngư iđ u c u t o b i thang 3 âm, 5 âm hay 6 âm cơ b n. Song, c ng chiêngv n là nh c c đa âm, bên c nh âm cơ b n bao gi cũng vang kèm m tvài âm ph khác. Thành th trên th c t , m t dàn 6 chiêng s cho ta t ithi u 12 âm hay nhi u hơn n a. Đi u đó lý gi i t i sao âm s c c ng chiêngnghe th t đ y đ n và có chi u sâu.V ngu n g c, theo m t s nhà nghiên c u, c ng chiêng là h u du c ađàn đá. Trư c khi có văn hóa đ ng, ngư i xưa đã tìm đ n lo i khí c đá:c ng đá, chiêng đá... tre, r i t i th i đ i đ đ ng, m i có chiêng đ ng... Tthu sơ khai, c ng chiêng đư c đánh lên đ m ng lúa m i, xu ng đ ng;bi u hi n c a tín ngư ng - là phương ti n giao ti p v i siêu nhiên... T t ccác l h i trong năm, t l th i tai cho tr sơ sinh đ n l b m , l cúngmáng nư c, l m ng cơm m i, l đóng c a kho, l đâm trâu.. . hay trongm t bu i nghe khan... đ u ph i có ti ng c ng chiêng như là th đ n i k tnh ng con ngư i trong cùng m t c ng đ ng.Theo quan ni m c a ngư i Tây Nguyên, đ ng sau m i chi c c ng, chiêngđ u n ch a m t v th n. C ng chiêng càng c thì quy n l c c a v th ncàng cao. C ng chiêng còn là tài s n quý giá, bi u tư ng cho quy n l c vàs giàu có. Vào nh ng ngày h i, hình nh nh ng vòng ngư i nh y múaquanh ng n l a thiêng, bên nh ng vò rư u c n trong ti ng c ng chiêngvang v ng núi r ng, t o cho Tây Nguyên m t không gian lãng m n vàhuy n o. C ng chiêng do v y góp ph n t o nên nh ng s thi, nh ng ángthơ ca đ m ch t văn hóa Tây Nguyên v a lãng m n, v a hùng tráng. ph n l n các t c ngư i, c ng chiêng là nh c c dành riêng cho namgi i. Đó là trư ng h p c a các t c ngư i như Gia Rai, Ê Đê Kpah, Ba Na,Xơ Đăng, Brâu, Cơ Ho... Song, có nh ng t c ngư i thì c nam l n n đ ucó th s d ng, như M , M’Nông. Riêng m t s ít t c ngư i như Ê Đê Bihthì ch có n gi i m i đư c chơi c ng chiêng.C ng chiêng Tây Nguyên là Di s n văn hóa mang đ m d u n th i gian vàkhông gian. T ch ng lo i, phương pháp kích âm, biên ch và thang âmcho đ n h th ng bài b n và ngh thu t di n t u, chúng ta s b t g pnh ng gì c a m t d i ngh thu t đa di n t đơn gi n đ n ph c t p, t ítđ n nhi u, t đơn tuy n đ n đa tuy n... Trong đó b o lưu c nh ng l p c tl ch s c a ti n trình phát tri n âm nh c t th i kỳ sơ khai. đây, m i giátr ngh thu t đ u n m trong m i quan h tương đ ng và d bi t, xác đ nhcá tính vùng mi n c a ngh thu t. Và, v i s phong phú, đ c đáo và đad ng t toàn b đ n t ng ph n, có th kh ng đ nh v trí đ c bi t c a c ngchiêng Tây Nguyên trong n n âm nh c dân t c c truy n Vi t Nam.Âm nh c c a c ng chiêng Tây Nguyên th hi n trình đ điêu luy n c angư i chơi trong vi c áp d ng nh ng k năng đánh chiêng và k năng chtác. T vi c ch nh chiêng đ n biên ch thành dàn nh c, cách chơi, cáchtrình di n, nh ng ngư i dân d u không qua trư ng l p đào t o v n thhi n đư c nh ng cách chơi điêu luy n tuy t v i. V i ngư i Tây Nguyên,c ng chiêng và văn hóa c ng chiêng là tài s n vô giá. Âm nh c c ngchiêng Tây Nguyên không nh ng là m t giá tr ngh thu t đã t lâu đư ckh ng đ nh trong đ i s ng xã h i mà còn là k t tinh c a h n thiêng sôngnúi qua bao th h . C ng chiêng Tây Nguyên không ch có ý nghĩa v m tv t ch t cũng như nh ng giá tr v ngh thu t đơn thu n mà nó còn làti ng nói c a con ngư i và c a th n linh t ...