Tìm hiểu vấn đề ghép tim, ghép thận

Kỹ thuật giải phẫu ghép đã tiến bộ rất nhiều trong mấy chục năm qua. Từ những giải phẫu tương đối đơn giản, như ghép giác mạc ở mắt, ghép da từ chỗ này đến chỗ khác trong cùng một người, người ta đã dần dần ghép thận, rồi tim, gan, phổi... Mức độ thành công giải phẫu gh Các vấn đề khó khăn Cơ thể người ta có khả năng nhận biết cái gì là của mình, cái gì là của lạ (self/not self). Vi trùng xâm nhập, cơ thể thấy nó là thứ lạ liền phản ứng...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Tìm hiểu vấn đề ghép tim, ghép thận Tìm hiểu vấn đề ghép tim, ghép thậnKỹ thuật giải phẫu ghép đã tiến bộ rất nhiều trong mấy chục năm qua. Từnhững giải phẫu tương đối đơn giản, như ghép giác mạc ở mắt, ghép da từchỗ này đến chỗ khác trong cùng một người, người ta đã dần dần ghép thận,rồi tim, gan, phổi... Mức độ thành công giải phẫu ghCác vấn đề khó khănCơ thể người ta có khả năng nhận biết cái gì là của mình, cái gì là của lạ(self/not self). Vi trùng xâm nhập, cơ thể thấy nó là thứ lạ liền phản ứngchống lại để bảo vệ mình.Khi ghép trái tim của người khác vào, cơ thể cũng nhận ngay ra là của lạ, vàphản ứng lại. Cơ thể sẽ sinh ra kháng thể (tức là những chất kháng lại của lạ)và những bạch cầu đặc biệt, theo đường máu gặp trái tim lạ (cũng như gặp vitrùng) là tìm cách tiêu diệt đi.Đó là vấn đề miễn nhiễm trong Y khoa. Và đó cũng là vấn đề khó khăn nhấttrong kỹ thuật ghép từ người nọ qua người kia.Giải phẫu ghép cơ quan luôn luôn là một vụ giải phẫu lớn, tự nó cũng có rủiro nữa. Nhân tiện đây, cũng nên nhắc lại một vài định nghĩa. Cơ quan(organ), có nghĩa như khi ta nói tim là cơ quan c ủa sự tuần hoàn, phổi là cơquan của sự hô hấp.... Còn một phần của cơ quan gồm những tế bào giốngnhau, thì gọi là mô (tissue). Có thể ghép cơ quan hay la ghép mô. Khi thửxem có hợp không thì thử mô.Ngoài ra còn phải lo kiếm sẵn các cơ quan hay một phần cơ quan để ghépkhi cần. Đây cũng là một công việc rất phức tạp. Ghép thận thì vấn đề đỡ gaigóc hơn, vì người ta có hai quả thận, anh em trong nhà thương nhau cho đimột quả thì vẫn sống bình thường.Còn như tim, gan, phổi thì phải lấy từ người mới từ trần, thường là ngườikhỏe mạnh chết vì tai nạn xe cộ. Ở Mỹ có cả một hệ thống điện toán toànliên bang trong có tất cả các chi tiết về những bệnh nhân trong danh sách đợiđể được ghép tim, gan thận, giác mạc v.v....như là tên tuổi địa chỉ, tình trạngsức khỏe, mô thuộc loại gì, máu loại gì.Có những thứ chỉ giữ được mấy giờ, cũng có những thứ để dành được vàingày. Một người khỏe mạnh chẳng may chết đột ngột, có thể lấy giác mạccho hai người, lấy thận cho hai người, phổi cho hai người, và tim gan chomỗi thứ một người. Như vậy là cứu mạng được rất nhiều người.Thử mô cho hợpTrước khi ghép một cơ quan từ người nọ vào người kia thì phải thử xem cóhợp nhau không. Thử như vậy gọi là thử mô cho hợp (tissue matching). Chamẹ anh em ruột thì dễ hợp hơn người ngoài, tuy vậy cũng nhiều khi khônghợp.Anh em sanh đôi thì có hai thứ. Nếu là sanh đôi do kết quả hai hạt trứngriêng rẽ từ trong bụng mẹ, thì cũng như anh em thường mà thôi. Nếu là sanhđôi từ một hạt trứng tách ra, thì hai cơ thể y hệt như một, hoàn toàn hợpnhau, nghĩa là ghép cơ quan từ người này qua người kia không sợ vấn đề cơthể chống lại. Nếu không hợp lắm thì phải dùng thuốc kìm hãm miễn nhiễm.Như trên, ta đã thấy cơ thể chống lại miếng ghép (cơ quan hay một phần cơquan) là một hiện tượng miễn nhiễm. Kết quả là miếng ghép bị tiêu diệt.Người ta gọi là sự phế bỏ miếng ghép (graft rejection). Muốn tránh điều này,thì có thể dùng thuốc hãm miễn nhiễm thí dụ như thuốc Prednisone hay mộtvài thứ thuốc chống ung thư.Có điều là khi hệ thống miễn nhiễm bị hãm như vậy, thì không những cơ thểít chống lại miếng ghép, mà đồng thời khả năng chống lại vi trùng cũnggiảm đi. Thành ra người bệnh có thể chết vì nhiễm trùng.Tuy nhiên thuốc liều lượng mạnh chỉ cần thiết trong mấy tuần đầu. Khoảngthời gian dùng thuốc như vậy, thì phải giữ bệnh nhân trong bệnh viện, vàtránh mọi khả năng nhiễm trùng. Sau đó thì bác sĩ sẽ cho giảm liều lượngxuống tới mức tối thiểu, nhưng phải uống suốt đời.Về ghép thậnKhi thận đã bị hư nặng, đến nỗi tuần hai ba lần phải đi lọc máu bằng thậnnhân tạo, thì ghép thận được sẽ giúp cho bệnh nhân trở lại cuộc sống b ìnhthường. Ở Mỹ, mỗi năm có cả trên mười ngàn vụ ghép thận. Người ta lấythận từ người khỏe mạnh mới chết, giữ cho lạnh và chuyển tới những trungtâm Y khoa lớn, rồi thử và ghép cho người trong danh sách chờ đợi. Giảiphẫu tỉ mỉ nối các mạch máu cũng như các ống tiểu. Dấu hiệu miếng ghép bịphế bỏ, là khi bệnh nhân thấy bị sốt, phù thũng và chỗ mổ bị sưng đau. Bácsĩ sẽ thử cho chắc, rồi trị bằng cách thêm thuốc hãm miễn nhiễm, trong khigiữ cho khỏi nhiễm trùng.Qua được hai ba tháng là coi như nhiều hy vọng thành công. Cũng có khithêm thuốc mà vẫn thất bại. Khi đó phải cho lọc máu trở lại để chờ cơ hộighép lần nữa.Người được ghép thận thành công thì sinh hoạt bình thường, nhưng thống kêcho thấy là dễ bị ung thư thận và một loại ung thư bạch cầu (lymphoma), cólẽ vì hệ thống miễn nhiễm bị thuốc làm cho yếu đi.Ghép timCác mô hình ghép tim trên ngườiGhép tim ngày nay đã tiến bộ rất nhiều. Tới hơn 90 phần trăm thành công,và rất nhiều người trở lại làm việc bình thường.Người cần ghép tim là khi tim bị bại nặng, mà thuốc men và giải phẫu khôngchữa được. Lựa chọn tim cho ...