Đàn piano có tên ban đầu là gravicembalo col piano e forte (đàn clavecin có âm thanh êm ái và mạnh mẽ). Ngày nay cây đàn piano không hổ danh khi được gọi là "ông hoàng của các loại nhạc cụ". ...Với âm vực rộng, âm sắc thánh thót, kiều diễm, khả năng biểu hiện phong phú, nhất là về mặt xử lý cường độ tinh tế - như chính tên gọi của nó.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
TÌM HIỂU VỀ LỊCH SỬ ĐÀN PIANO
TÌM HIỂU VỀ LỊCH SỬ ĐÀN PIANO
Đàn piano có tên ban đầu là gravicembalo col piano e forte (đàn
clavecin có âm thanh êm ái và mạnh mẽ). Ngày nay cây đàn piano
không hổ danh khi được gọi là ông hoàng của các loại nhạc cụ. ...Với
âm vực rộng, âm sắc thánh thót, kiều diễm, khả năng biểu hiện phong
phú, nhất là về mặt xử lý cường độ tinh tế - như chính tên gọi của nó.
Song để có được như hôm nay, lịch sử cây đàn piano là cả một chặng
đường dài với nhiều cải tiến thử nghiệm mà điều then chốt giúp nó trở
thành ông hoàng lại là ý tưởng của một nhân viên bảo quản bảo tàng
nhạc cụ.
Những thủy tổ của đàn piano:
Đàn clavicorde
Trước khi lên ngôi vị như hiện nay, piano đã phải sống với một địa vị
“thấp kém”, chẳng ai ngó ngàng tới. Lúc đầu, hình dáng nó khác hẳn
với cây piano ngày nay và điều đặc biệt là nó đã bắt đầu với chỉ có... một
dây - đó là loại đàn độc huyền của người Hy Lạp. Thuở ban đầu, đàn
này được dùng làm dụng cụ vật lý và trợ lực thị giác cho các triết gia
thời cổ đại và các nhà tu hành thời Trung cổ để nghiên cứu những qui
tắc ký âm pháp - một môn khoa học của thời đó.
Đàn clavicorde
Một ngày kia, các nhà tu hành mới vào dòng tu ở một tu viện nảy ra ý nghĩ
tập hợp nhiều đàn độc huyền lại và cho nó vang lên cùng một lúc để giải trí.
Dưới mỗi dây đàn, họ đặt một giá đỡ và đính nó lại với một phím đàn. Khi
lấy tay ấn xuống phím, giá đỡ chạm vào dây đàn và phát ra âm thanh. Đó là
sự xuất hiện cây đàn phím đầu tiên - đàn clavicorde. Song vào thời đó
(khoảng thế kỷ thứ 10), những giáo sĩ Trung cổ xem các tập hợp âm là sự
phạm thượng vì Thượng đế chỉ thích các con chiên đồng ca một bè. Trong
lúc đó, các nhạc sĩ dân gian đã sử dụng lối hát nhiều bè từ lâu. Vì vậy đàn
clavicorde đã nhanh chóng vượt khỏi ranh giới nhà thờ để hòa mình vào đời
sống âm nhạc “trần tục”.
Đàn clavecin
Hoà mình với cuộc sống những nghệ sĩ dân gian, đàn clavicorde chẳng hề cô
độc vì chẳng bao lâu sau đó nó có một người bạn đang trưởng thành, đó là
clavecin. So với clavicorde, đàn clavecin có những ưu điểm như: rất nhiều
dây, mỗi phím ứng với một hoặc nhiều dây, trong lúc đàn clavicorde có khi
có 4-5 giá đỡ và phím cho một dây (đến thế kỷ 18, clavicorde mới có số dây
bằng số phím). Âm thanh của clavecin được tạo ra không phải là những giá
đỡ chạm vào dây như của clavicorde mà là những lông quạ gảy vào dây,
chính vì vậy mà âm thanh rõ ràng, trong sáng hơn. Âm thanh của nó đã mau
chóng chinh phục mọi người, nó chỉ có một nhược điểm là dù tác động lên
bàn phím mạnh hay nhẹ, âm thanh cũng phát ra với cường độ như nhau và
đó cũng chính là điểm mấu chốt cần khắc phục để có thể nó lên ngôi.
Đàn clavecin
Đàn clavecin đầu tiên có hình chữ nhật sau đó nó được cải tiến có hình cánh
chim thanh thoát như cây grand-piano hiện nay. Thêm vào đó, các nhà chế
tạo đàn còn bổ sung các họa tiết trang trí cầu kỳ, sơn và đánh bóng thật đẹp,
nó trở thành vật trang trí và là nhạc cụ thời thượng không thể thiếu trong các
phòng khách quí tộc. Ngoài ra, clavecin được cải tiến một số chi tiết đáng kể
như: các lông quạ được thay bằng các đũa gảy bằng da hoặc kim loại, dây
đàn bằng ruột súc vật thay bằng đồng thau. Nhạc cụ có âm thanh vang hơn
và mang màu sắc mới. Song mặc dù được cải tiến nhiều, các nhạc sĩ rất ưa
thích nó, nhưng họ cũng muốn clavecin có thể thay đổi cường độ để tạo
những sắc thái tình cảm, muốn âm thanh ngân dài hơn, phong phú và truyền
cảm hơn...
Dù đã được cải tiến rất nhiều nhưng clavecin chưa thật sự làm hài lòng các
nhạc sĩ.
“Ông hoàng” ra đời và cha đẻ chết trong nghèo túng
Vào khoảng cuối thế kỷ 17 tại Bảo tàng nhạc cụ thành phố Florence nước Ý,
có một nhân viên quản lý tên Bartolomeo Cristofori. Ông suốt đời sống giữa
các cây đàn clavicorde, clavecin và tâm trí luôn nghĩ tới những dự kiến cải
tiến đàn clavecin. Phát minh của ông rất đơn giản: thay các que gảy dây
bằng các búa nhỏ đập vào dây, đập mạnh hay yếu ta sẽ có được âm thanh
lớn hoặc nhỏ. Thật ra điều này không phải là mới, thời cổ xưa người ta đã
chơi đàn tympanon bằng cách gõ vào dây. Vấn đề ở chỗ là làm cho búa gõ
lên dây đàn liên hệ chặt chẽ với lực tác động lên bàn phím, để ấn mạnh lên
phím đàn sẽ có âm thanh lớn, ấn nhẹ thì có âm thanh nhỏ hơn.
Người ta không biết Bartolomeo Cristofori mất bao nhiêu thời gian và thử
nghiệm bao nhiêu giải pháp, nhưng năm 1709 những người đến bảo tàng
Florence đã có thể chiêm ngưỡng bốn cây đàn clavecin cải tiến do ông chế
tạo với cái tên gọi mới cũng do ông đặt là gravicembalo col piano e forte
(mà sau này người ta gọi tắt là piano). Giải pháp ưu việt cuối cùng của ông
là tạo ra một thiết bị tinh xảo gồm một đòn bẩy kép có gắn một búa nhỏ,
nhẹ, bọc da, gắn với phím đàn và chịu tác động trực tiếp của lực tác động lên
phím. Búa đập vào dây đàn để tạo âm thanh và có bộ phận tắt âm bằng dạ
khi ngón tay không còn ấn xuống phím đàn nữa.
Những cây đàn này sau đó được trình cho người bảo trợ ông là công tước
Ferdinand de Médicis và vào năm 1711, Scipione Maffei đã ...