Tính hệ số tích tụ thủy ngân của loài ngao Meretrix lyrata nuôi tại vùng ven biển Hải Phòng

Vùng ven biển Hải Phòng tập trung nuôi nhiều loài ngao Meretrix lyrata như cửa sông Bạch Đằng, nơi có nhiều điều kiện thuận lợi để phát triển nghề này. Tại khu vực cửa sông Bạch Đằng, các hợp chất thủy ngân được đưa ra từ các nguồn công nghiệp, giao thông, cảng biển, nông nghiệp và sinh hoạt,... Nghiên cứu về hai dạng tồn tại của thủy ngân là tổng lượng thủy ngân và metyl thủy ngân trong môi trường nước cho thấy các giá trị nồng độ đều thấp hơn giới hạn cho phép. Hệ số tích lũy sinh học của dạng tổng lượng thủy ngân BAF trong ngao Meretrix lyrata tính được là 307 và hệ số BAF của metyl thủy ngân là 165.000.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Tính hệ số tích tụ thủy ngân của loài ngao Meretrix lyrata nuôi tại vùng ven biển Hải Phòng THE INTERNATIONAL CONFERENCE ON MARINE SCIENCE AND TECHNOLOGY 2016 Tính hệ số tích tụ thủy ngân của loài ngao Meretrix lyrata nuôi tại vùng ven biển Hải Phòng Determination of mercury accumulation factor in hard clam (Meretrix lyrata) in Hai Phong coastal water Lê Xuân Sinh1, Nguyễn Hoàng Yến2 1 Viện Hàn lâm Khoa học & Công nghệ Việt Nam, sinhlx@gmail.com 2 Trường Đại học Hàng hải Việt NamTóm tắt Vùng ven biển Hải Phòng tập trung nuôi nhiều loài ngao Meretrix lyrata như cửasông Bạch Đằng, nơi có nhiều điều kiện thuận lợi để phát triển nghề này. Tại khu vực cửasông Bạch Đằng, các hợp chất thủy ngân được đưa ra từ các nguồn công nghiệp, giao thông,cảng biển, nông nghiệp và sinh hoạt,... Nghiên cứu về hai dạng tồn tại của thủy ngân là tổnglượng thủy ngân và metyl thủy ngân trong môi trường nước cho thấy các giá trị nồng độ đềuthấp hơn giới hạn cho phép. Hệ số tích lũy sinh học của dạng tổng lượng thủy ngân BAFtrong ngao Meretrix lyrata tính được là 307 và hệ số BAF của metyl thủy ngân là 165.000. Từ khóa: Hệ số tích tụ, ngao Meretrix lyrata, thủy ngân.Abstract Coastal zone of Hai Phong concentrates tidal flat where has advantage for hatcheryof hard clam Meretrix lyrata. At Bach Dang estuary, mercury compounds came from wastesources as the industry, transport, sea port, agriculture and domestic source of living.Studying two forms of mercury: total mercury and methyl mercury in the water environmentshowed that their contents were lower than the allowable limit. Bioaccumulation coefficientof total mercury BAF in hard clam Meretrix lyrata is 307 and BAF coefficient of methylmercury is 165.000. Keywords: Accumulation coefficient, hard clam (Meretrix lyrata), mercury.1. Đặt vấn đề Sự tích tụ sinh học được định nghĩa như là một quá trình sinh vật lưu giữ các hóa chấttrực tiếp từ môi trường vô sinh (nước, khí và đất) và từ nguồn thức ăn (truyền dưỡng). Cáchóa chất trong môi trường được sinh vật hấp thu qua quá trình khuếch tán thụ động. Cơ quanđầu tiên cho việc hấp thu bao gồm màng phổi, mang và đường ruột. Các hóa chất phải xuyênqua lớp đôi lipit của màng để đi vào trong cơ thể. Tiềm năng tích tụ sinh học các hóa chất cóliên quan với khả năng hòa tan của các chất trong lipit. Môi trường nước là nơi các chất có áilực với lipit xuyên qua tấm chắn giữa môi trường tự nhiên và sinh vật. Bởi vì sông, hồ và đạidương như là các bể lắng các chất và sinh vật thủy sinh chuyển một lượng lớn nước xuyênqua màng hô hấp của chúng, nơi cho phép tách một lượng các hóa chất từ nước và tích lũyvào cơ thể. Thủy sinh vật có thể tích tụ vào cơ thể chúng các hóa chất và đạt đến mức cao hơnnồng độ chất đó có trong môi trường. Trong môi trường biển ven bờ, nhóm động vật nhuyễn thể sống đáy đã được các nhàkhoa học chọn làm đối tượng nghiên cứu do khả năng tích tụ sinh học cao, đời sống ít dichuyển, ăn lọc mùn bã hữu cơ,... Điều này cũng đi kèm với nguy cơ mất an toàn cho conngười khi sử dụng chúng làm thực phẩm nếu hàm lượng độc tính (ví dụ: nhóm kim loại nặng,nhóm hữu cơ khó phân hủy) tích tụ trong mô thịt và nội tạng đủ lớn. Nhóm động vật nhuyễnthể sống đáy đã đáp ứng các điều kiện như: đời sống tĩnh tại, có khả năng tích tụ chất ônhiễm, đời sống đủ dài, kích thước phù hợp để cung cấp mô thịt đủ lớn phục vụ cho phân tíchvà dễ thu mẫu. Trong thực tế, khó có loài sinh vật nào đáp ứng được tất cả các tiêu chí. Loàinhuyễn thể hai mảnh vỏ, có khả năng tích tụ các chất ô nhiễm cao gấp nhiều lần trong môiHỘI NGHỊ QUỐC TẾ KHOA HỌC CÔNG NGHỆ HÀNG HẢI 2016 631 THE INTERNATIONAL CONFERENCE ON MARINE SCIENCE AND TECHNOLOGY 2016trường nước, ăn lọc và ít di chuyển nên chúng thường được chọn làm các sinh vật chỉ thị, đốitượng nghiên cứu trong lĩnh vực độc học môi trường. Vùng ven biển thành phố Hải Phòng có nhiều nơi nuôi ngao Meretrix lyrata nhưhuyện Tiên Lãng, cửa sông Bạch Đằng, cửa sông Văn Úc [1]. Các bãi triều hình thành hai bênbờ khu vực của sông Bạch Đằng do sự tương tác giữa dòng chảy trong sông và dòng chảy venbờ. Tại đây, nguồn dinh dưỡng từ cửa sông là điều kiện thuận lợi cho nuôi trồng thủy sản, đặcbiệt là nuôi ngao [2]. Tại khu vực cửa sông Bạch Đằng, nguồn thải các hợp chất thủy ngân từcác nguồn công nhiệp (nhà máy nhiệt điện, nhà máy thép, sản xuất điện tử, nhà máy xi măng),nguồn giao thông, cảng, nông nghiệp và sinh hoạt [3]. Các nguồn thải thường ...