TÌNH TRẠNG BỆNH SUY CHỨC NĂNG TUYẾN GIÁP (Hypothyroidism)

Suy chức năng tuyến giáp là tình trạng giảm chức năng tuyến giáp dẫn đến sự thiếu hụt tổng hợp hormon tuyến giáp. Danh từ đồng nghĩa: thiểu năng tuyến giáp, nhược năng tuyến giáp, suy tuyến giáp. + Suy tuyến giáp tiên phát là vấn đề quan tâm chung của ngành Y tế. + Suy chức năng tuyến giáp có thể xuất hiện sau khi sinh hoặc/và trong thời kỳ trưởng thành. Bệnh gây ra chứng đần độn (cretinism). + Bệnh phù niêm (myxedema) là trường hợp suy tuyến giáp nặng trong đó phù niêm là do da...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
TÌNH TRẠNG BỆNH SUY CHỨC NĂNG TUYẾN GIÁP (Hypothyroidism) BỆNH SUY CHỨC NĂNG TUYẾN GIÁP (Hypothyroidism) 1. Đại cương. + Suy chức năng tuyến giáp là tình trạng giảm chức năng tuyến giáp dẫn đếnsự thiếu hụt tổng hợp hormon tuyến giáp. Danh từ đồng n ghĩa: thiểu năng tuyến giáp, nh ược năng tuyến giáp, suytuyến giáp. + Suy tuyến giáp tiên phát là vấn đề quan tâm chung của ngành Y tế. + Suy chức năng tuyến giáp có thể xuất hiện sau khi sinh hoặc/và trong thời kỳtrưởng thành. Bệnh gây ra chứng đần độn (cretinism). + Bệnh phù niêm (myxedema) là trường hợp suy tuyến giáp nặng trong đó phùniêm là do da và các mô khác bị xâm nhiễm bởi một chất dạng nhầy chứa nhiềupolysaccarit axit hút nước, có đặc điểm là phù cứng ấn không lõm. + Tỷ lệ gặp: 1 - 3% trong cộng đồng dân số; 1 - 2 người trên 1.000 phụ nữ; 2người trên 10.000 nam giới tuổi trung niên trở lên, trong đó suy giáp bẩm sinh gặpvới tỉ lệ 1/5000 trẻ sơ sinh. 2. Nguyên nhân. 2.1. Suy giáp tiên phát (nguyên nhân tại tuyến giáp): + Suy giáp không có tuyến giáp to: - Thiếu hụt bẩm sinh men tổng hợp hormon giáp. - Suy giáp tiên phát không rõ nguyên nhân. - Tai biến sau điều trị: phóng xạ, phẫu thuật. - Tai biến sau chiếu xạ. + Suy giáp có tuyến giáp to: - Thiếu hụt di truyền men tổng hợp hormon giáp . - Tai biến do dùng các thuốc để điều trị bệnh lý tuyến giáp: iod, thuốc khánggiáp tổng hợp. - Thiếu hụt cung cấp iod. - Tai biến do dùng một số loại thuốc khác: aminosalicylic axit, iod,phenylbutazone, iodoantipyrine, lithium. - Viêm tuyến giáp mạn tính: Hashimoto. - Interleukin 2 và các tế bào hoạt động tự giết lymphokin. 2.2. Suy giáp thứ phát: Nguyên nhân tổn thương tại tuyến yên hoặc vùng dưới đồi: + Tổn thương tại tuyến yên: - Suy toàn bộ chức năng tuyến yên. - Thiếu hụt TSH đơn độc. + Tổn thương vùng dưới đồi: - Thiếu hụt bẩm sinh TRH. - Nhiễm khuẩn (viêm não). - U vùng dưới đồi. - Thâm nhiễm (sarcoidosis). 2.3. Nguyên nhân tự có trong cơ thể (self limited): + Triệu chứng phản ứng khi dùng các thuốc ức chế tuyến giáp. + Viêm tuyến giáp bán cấp và mạn với suy giáp thoáng qua (thường đi sau phacường giáp). + Do đề kháng đối với tác dụng của hormon giáp ở ngoại vi gây ra bởi sự bấtthường của thụ thể tiếp nhận thyroxin ở tế bào. 3. Cơ chế bệnh sinh. Suy chức năng tuyến giáp có thể có tuyến giáp to hoặc không to. 3.1. Cơ chế bệnh sinh của suy giáp không có tuyến giáp to: Do tuyến giáp teo làm mất tổ chức tuyến giáp dẫn đến giảm tổng hợp hormontuyến giáp mặc dù tác dụng kích thích của TSH đối với tuyến giáp vẫn còn được bảo tồn. Đa số các trường hợp suy giáp là do tai biến điều trị bệnh Basedow bằng phẫuthuật, phóng xạ. Suy giáp có teo tuyến giáp có thể là những bệnh tiên phát không rõ nguyênnhân, thường do cơ chế tự miễn dịch và kết hợp với sự xuất hiện các kháng thểkháng tuyến giáp lưu hành trong máu. Một số trường hợp khác là do xuất hiệnkháng thể chống lại thụ thể tiếp nhận TSH, những trường hợp này hay kết hợp vớimột số bệnh như đái tháo đường do tụy, thiếu máu huyết tán, luput ban đỏ hệthống, viêm khớp dạng thấp, viêm gan mạn. Nói chung suy giáp có thể là một trong những biểu hiện sự thiếu hụt hormoncủa nhiều tuyến nội tiết như tuyến giáp, thượng thận, cận giáp, sinh dục gây ra docơ chế tự miễn. Tất cả những bệnh này đều có biểu hiện suy giáp tiên phát và lànhững bệnh có tăng lưu hành ở các đơn bội HLA đặc hiệu. Những thiếu hụt củacác quá trình này dẫn đến chứng đần độn đơn lẻ không có tuyến giáp to hoặc suygiáp ở thiếu niên. Suy giáp gây ra do viêm tuyến giáp bán cấp và trong các hội chứng “viêmtuyến giáp không đau” bao gồm: các trường hợp sau đẻ, bệnh thường xuất hiện saugiai đoạn nhiễm độc giáp tạm thời. 3.2. Cơ chế bệnh sinh của suy giáp có tuyến giáp to: Khi không đủ hormon tuyến giáp sẽ dẫn đến tăng tiết TSH và dưới tác dụngcủa TSH với nồng độ cao tuyến giáp sẽ to ra. Nếu những đáp ứng này không được điều chỉnh tương ứng thì sau đó sẽ xuấthiện suy giáp. Đa số các trường hợp suy giáp có tuyến giáp to ở Bắc Mỹ là dobệnh Hashimoto, nguyên nhân do sự khiếm khuyết quá trình gắn kết iod vô cơ vàsự nhả ra bất thường của các protein có mang iod. Tuyến giáp to do bất thường về iod có hoặc không có suy giáp là do thiếu hụt cơchế gắn kết iod vô cơ trong nội tại của tuyến giáp như hiệu ứng Wolff- Chaikoff. Vídụ bệnh nhân Basedow đã bình giáp, đặc biệt sau điều trị phẫu thuật, phóng xạ,bệnh nhân Hashimoto thường có tuyến giáp to tất cả đều liên quan đến sự thiếu hụtiod. Một số nguyên nhân ít gặp gây suy giáp có tuyến giáp to như sự thiếu hụt ditruyền trong tổng hợp hormon tuyến giáp hoặc do dùng một số loại thuốc nhưaminosalicylic axit và lithium. Cuối cùng là sự thiếu hụt iod trong môi trường có thểgây ra bệnh đần độn và suy giá ...