TÍNH TỰ MIỄN VÀ BỆNH TỰ MIỄN – PHẦN 1

Tham khảo tài liệu tính tự miễn và bệnh tự miễn – phần 1, y tế - sức khoẻ, y dược phục vụ nhu cầu học tập, nghiên cứu và làm việc hiệu quả
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
TÍNH TỰ MIỄN VÀ BỆNH TỰ MIỄN – PHẦN 1 TÍNH TỰ MIỄN VÀ BỆNH TỰ MIỄN – PHẦN 1 11.1. Tính tự miễn Những năm của thập niên vừa qua đã mang lại cho chúng ta nhiều hiểu biếtvề sự điều hòa hệ thống miễn dịch ở người bình thường. Thế nhưng những hiểubiết trong lĩnh vực tự miễn thì tỏ ra rất chậm, phần nào là do vấn đề của trung tâmđiều hòa miễn dịch chưa được giải đáp đầy đủ: sự dung nạp của hệ thống miễndịch đối với kháng nguyên bản thân đã được xác lập và duy trì thế nào? Trong lúc chờ đợi câu trả lời chính xác cho vấn đề này, chúng ta có thể đặtthêm những câu hỏi khác. Một cách tóm tắt, vấn đề tự miễn hiện nay bao gồm bavấn đề sau: (1) Có phải tự miễn nhằm vào cơ chế bình thường của điều hòa miễn dịchkhông? (2) Đáp ứng tự miễn có phải xảy ra qua trung gian của các tiểu quần thể tếbào T hoặc tế bào B đặc biệt không? (3) Tính tự miễn có phụ thuộc kháng nguyên không? Chúng ta hãy lần lượt xem xét các vấn đề này. 11.1.1. Có phải phản ứng tự miễn nhằm vào cơ chế bình thường của điềuhòa miễn dịch? Sự hình thành một đáp ứng kháng thể bình thường đối với đa số khángnguyên protein đòi hỏi sự tham gia của 3 loại tế bào: B, T, và tế bào trình diệnkháng nguyên (Hình 1). Việc sản xuất tự kháng thể cũng vậy, nó đòi hỏi không chỉtế bào B mà cả tế bào T. Ta có thể thấy bằng chứng về điều này qua thí nghiệmcủa David Wofsy (1985) và Seaman (1987). Chuột NZB/NZW là nơi thể hiện củamô hình luput ban đỏ hệ thống ở người. Bằng cách xử lý chúng với kháng thể đơnclôn chống tế bào T CD4+ thì các chuột này sẽ mất tế bào T giúp đỡ. Nếu ta choxử lý sớm khi chuột còn rất non thì có thể phòng được phản ứng tự miễn. Còn nếuxử lý sau khi đã có phản ứng tự miễn thì cũng có thể giúp ngăn chặn sự phát triểnthêm của bệnh. Cateron và cộng sự đã chứng minh rằng chỉ cần tiêm cho chuộtNZB/NZW những mảnh F(ab’)2 của kháng thể kháng CD4 là có thể ngăn ngừađược bệnh tự miễn cho nó. Người ta thấy ở chuột được tiêm kháng thể này các tếbào T lưu động được bọc bởi F(ab’)2 của anti-CD4 nhưng các tế bào này không bịloại bỏ. Như vậy, tác dụng của anti-CD4 trong miễn dịch không phụ thuộc vào sựloại bỏ tế bào T CD4+. Điều trị kiểu này đã được chứng minh là có thể tạo ranhững hiệu quả có lợi cho chuột mắc các bệnh tự miễn khác nhau trong đó có đáiđường typ I, viêm khớp do collagen, viêm não tủy tự miễn thực nghiệm và nhượccơ nặng. Về vai trò của tế bào T, sự hoạt hóa tế bào T có đòi hỏi những điều kiệngiống nhau trong đáp ứng tự miễn và đáp ứng miễn dịch bình thường không? Hình2 cho ta thấy hình ảnh của sự tương tác giữa các phân tử với nhau khi xảy ra sựhoạt hóa tế bào T CD4+. Trên bề mặt của tế bào trình diện kháng nguyên, khángnguyên lạ được gắn với kháng nguyên hòa hợp mô chủ yếu (MHC). Đối với tế bàoT CD4+, loại MHC cần cho sự tương tác là MHC lớp II như HLA-DP, -DQ, -DR.Phức hợp gồm kháng nguyên lạ và MHC được nhận diện bởi thụ thể khángnguyên của tế bào T (T cell receptor, TCR) để tạo ra một phản ứng tương tác.Phản ứng tương tác này phát ra một tín hiệu để khởi phát sự hoạt hóa tế bào T. Sựhoạt hóa tế bào T còn cần đến một tương tác bổ sung khác, đó là liên kết giữa phântử CD4 với MHC. Như đã trình bày ở trên, F(ab’)2 của kháng thể anti-CD4 có thể ức chế sựxuất hiện của bệnh tự miễn, điều này chứng tỏ rằng phân tử CD4 đã tham gia vàođáp ứng của tế bào T trong phản ứng tự miễn giống như trong đáp ứng bìnhthường. Qua các nghiên cứu về sinh học phân tử, sự liên quan của các bệnh tự miễnvới các allel đặc hiệu của MHC lớp II (ví dụ liên quan của viêm khớp dạng thấpvới HLA-DR4) nói lên rằng sự hoạt hóa tế bào T tự miễn có thể phải cần đến cáctiểu lớp của MHC lớp II. Tuy nhiên vai trò của MHC lớp II trong phản ứng trìnhdiện kháng nguyên vẫn chưa hoàn toàn được sáng tỏ. 11.1.2. Có phải đáp ứng tự miễn xảy ra qua trung gian của các tiểu quầnthể T hoặc B đặc biệt không? Nếu đáp ứng tự miễn xảy ra qua trung gian của các tiểu quần thể tế bào Thoặc B, và nếu các tế bào này khác với tế bào tham gia vào đáp ứng miễn dịch đốivới kháng nguyên lạ thì có lẽ chúng ta có thể ức chế chọn lọc phản ứng tự miễnmà không làm giảm đáp ứng miễn dịch bình thường. Chúng ta biết rằng tế bào T CD4+ cần cho đáp ứng tạo kháng thể đối vớikháng nguyên lạ. Còn miễn dịch tế bào thì có thể tồn taị mà không cần chức nănghỗ trợ của tế bào T CD4+ dù có bị yếu đi phần nào. Phản ứng tự miễn xảy ra cóqua trung gian của tiểu quần thể tế bào T CD4+ không? Các tiểu quần thể tế bào TCD4+ được xác định dựa vào chức năng, phenotyp bề mặt và nhờ vào việc sửdụng có chọn lọc các gen của TCR trên bề mặt tế bào T. Về mặt chức năng, Mossan và cộng sự đã chứng minh rằng các dòng tế bàoT CD4+ thường được chia làm 2 nhóm: một nhóm sản xuất chủ yếu là interferongamma (IFN gamma) và interleukin 2 (IL-2), còn nhóm kia sản xuấ ...