Tội và thương không phải Lan Khai sáng tác mà là phỏng dị

Phần lớn nội dung và nghệ thuật tác phẩm Tội và thương của Lan Khai tương đồng với Nỗi sợ của S. Zweig. Sự khác biệt chỉ nằm ở một vài chi tiết như tên tác phẩm, tên nhân vật, lối diễn tả, một vài chi tiết trong kiểu nói... do vậy đây là tác phẩm phỏng dịch. Tuy nhiên, dù rất ít, nhưng sự khác biệt đã làm cho câu chuyện mang màu sắc Việt Nam, phù hợp với xã hội Việt Nam.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Tội và thương không phải Lan Khai sáng tác mà là phỏng dị JOURNAL OF SCIENCE OF HNUE Science Sci., 2011, Vol. 56, No. 8, pp. 17-23 TỘI VÀ THƯƠNG KHÔNG PHẢI LAN KHAI SÁNG TÁC MÀ LÀ PHỎNG DỊCH Nguyễn Văn Bao Trường Đại học Tây Bắc E-mail: baodhtb@gmail.com Tóm tắt. Phần lớn nội dung và nghệ thuật tác phẩm Tội và thương của Lan Khai tương đồng với Nỗi sợ của S. Zweig. Sự khác biệt chỉ nằm ở một vài chi tiết như tên tác phẩm, tên nhân vật, lối diễn tả, một vài chi tiết trong kiểu nói. . . do vậy đây là tác phẩm phỏng dịch. Tuy nhiên, dù rất ít, nhưng sự khác biệt đã làm cho câu chuyện mang màu sắc Việt Nam, phù hợp với xã hội Việt Nam. Đây là những thành công của Lan Khai trong việc học tập, tiếp thu cái mới để phản ánh hiện thực mới của Việt Nam. Thành công của Tội và thương còn là sự cổ vũ cái mới, cổ vũ việc học tập, sáng tạo cái mới cho văn học. Đó cũng là một trong những vấn đề tâm huyết, là công việc mà Lan Khai thực hiện cho lý tưởng của mình vì một nền văn học Việt Nam phát triển.1. Mở đầu Nhiều người biết tới Lan Khai “nhà văn hiện thực xuất sắc” [5;1], “nhà vănđi tiên phong” [5;34] qua các tác phẩm như Đường rừng, Lầm than, Mực mài nướcmắt. . . hoặc một số tác phẩm nghiên cứu, phê bình, dịch thuật của ông. Còn tácphẩm Tội và thương, tác phẩm tâm lý xã hội đặc sắc có nhiều ý nghĩa lại ít ngườibiết tới, hoặc biết nhưng lại lầm tưởng là một sáng tác của Lan Khai. Trong “Nhàvăn hiện đại”, phần viết về Lan Khai, nhà nghiên cứu Vũ Ngọc Phan đã cho rằngTội và thương là tác phẩm “viết phỏng theo một tiểu thuyết của nhà văn Áo StefanZweig” [3, tập 5;222] có tên là Nỗi sợ (La peur). Vậy, Stefan Zweig là ai? Tác phẩmNỗi sợ của ông có giá trị gì để được Lan Khai “phỏng theo”? Và “ phỏng theo” ở đâycó nghĩa như thế nào?2. Nội dung nghiên cứu Từ nhận xét gợi ý của Vũ Ngọc Phan, chúng tôi đi tìm hiểu nhà văn S. Zweigvà tác phẩm Nỗi sợ. Stefan Zweig là nhà văn, nhà báo, nhà viết kịch, viết tiểu sửngười Áo nổi tiếng trên thế giới. Ông sinh ngày 28 tháng 11 năm 1881, trong một 17 Nguyễn Văn Baogia đình khá giả gốc Do Thái tại Vienna (nay là Thủ đô nước Cộng hoà Austria),trung tâm văn hoá nghệ thuật vùng Trung Âu. Ông say mê du lịch và thơ ca, chịuảnh hưởng của Dostoievski. Năm 1917, ông xuất bản tập truyện ngắn Những cảmxúc đầu tiên, đề cập tới vấn đề đạo đức. Trong thế chiến lần thứ nhất, ông viết bàicổ vũ sự đoàn kết của các dân tộc chống chiến tranh. Ông gần gũi các nhà văn cộngsản và thiện cảm với Liên Xô. Chiến tranh thế giới thứ hai bùng nổ, ông phải chạyra nước ngoài. Ngày 22 tháng 2 năm 1942, tại Brasin, ông cùng vợ tự sát do dằnvặt nỗi nhớ quê hương. Về sáng tác văn học, S.Zweig viết nhều tác phẩm như Bức thư của người đànbà không quen biết, Một truyện ngắn mùa hè, Người nữ gia sư, Điều bí mật khủngkhiếp, Nỗi sợ, các tập tiểu sử về H. Balzac, C. Dichkens, F.Dostoevski. . . Các tácphẩm của ông thường tràn ngập lòng nhân ái và thể hiện óc phân tích tâm lý độcđáo. Romain Rolland coi ông là “một nghệ sỹ bẩm sinh”, là nhà văn “Yêu bằng trítuệ và hiểu bằng trái tim”, còn M.Gorki gọi ông là tác giả của những tác phẩm thấmsâu “lòng nhân ái kỳ diệu đối với con người”. Tác phẩm Nỗi sợ (theo bản dịch của Trịnh Xuân Hoành, trong tập Điều bímật khủng khiếp, Nxb Hội Nhà văn, 2006) là tác phẩm được viết năm 1920, mộttrong những thời kỳ sáng tác có thể nói là sung sức nhất của S.Zweig. Trước năm1945, tác phẩm đã được đưa vào Việt Nam bằng bản tiếng Pháp do Alzir Hella dịch.Nội dung của tác phẩm có thể tóm tắt như sau: Iren là một phụ nữ có chồng làluật sư giỏi, giàu có, địa vị cao trong xã hội. Iren đã sống cùng chồng tám năm, cóhai con, một trai, một gái. Do sống trong giàu có, nhàn nhã nhưng đơn điệu, nhàmchán, Iren đã tìm đến các điểm vui chơi giải trí, tìm hứng thú với những cái mới lạ.Iren bị khuất phục bởi những tài năng âm nhạc, sự hoang dại, buông thả, phóngtúng của những gã nhạc công giỏi nhưng nghèo, rồi trở thành người tình của Idua.Prix, chồng của Iren biết, bố trí một phụ nữ giả làm người tình cũ của Idua theodõi, doạ nạt, tống tiền, khủng bố tinh thần. . . làm cho Iren hoang mang, sợ hãi.Loay hoay, lúng túng tìm lối thoát, nhưng đều bế tắc, Iren định tìm giải thoát bằngcái chết nên đã mua thuốc độc chuẩn bị tự vẫn. . . Đúng lúc ấy, Prix xuất hiện, nhẹnhàng tha thứ. Iren trở lại trong niềm vui được giải thoát, trong không khí vui vẻ,hồn nhiên, vô tư của các con, nhưng cũng nhói đau với một nỗi ân hận, day dứt. Từ nội dung của Nỗi sợ, tìm đến Tội và thương của Lan Khai (bản in của NxbVăn nghệ TP HCM, 1996), chúng tôi thấy không có nhiều khác biệt. Tội và thươngviết xong năm 1940. Tác phẩm k ...