Tóm lược luật hồng đức

Luật Hồng Đức là tên gọi thông dụng của bộ Quốc triều hình luật thời Lê sơ hiện còn được lưu giữ đầy đủ. Do các bộ luật của các triều đại phong kiến Việt Nam đều có tên gọi là Quốc triều hình luật nên ở đây dùng tên gọi Luật Hồng Đức làm tên gọi cho bài mặc dù nó không phải là tên gọi chính thức.Nó có thể coi là bộ luật tổng hợp bao gồm nhiều quy phạm pháp luật thuộc nhiều ngành luật khác nhau: Luật hình sự, luật dân sự, luật tố tụng,...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Tóm lược luật hồng đức Tóm lược luật hồng đứcLuật Hồng Đức là tên gọi thông dụng của bộ Quốc triều hình luật thời Lê sơ hiệncòn được lưu giữ đầy đủ. Do các bộ luật của các triều đại phong kiến Việt Namđều có tên gọi là Quốc triều hình luật nên ở đây dùng tên gọi Luật Hồng Đức làmtên gọi cho bài mặc dù nó không phải là tên gọi chính thức.Nó có thể coi là bộ luật tổng hợp bao gồm nhiều quy phạm pháp luật thuộc nhiềungành luật khác nhau: Luật hình sự, luật dân sự, luật tố tụng, luật hôn nhân-giađình, luật hành chính v.v…Lịch sửVăn bản của bộ luật này là một trong những thư tịch cổ nhất hiện còn được lưu trữtại Viện nghiên cứu Hán-Nôm (Hà Nội). Tại đây có hai bản in ván khắc đều có tênlà Quốc triều hình luật. Ngoài ra còn có một bộ sách chép tay tuy có tên gọi là Lêtriều hình luật, nhưng nội dung của nó lại là bản sao lại của Quốc triều hình luật(nhà Hậu Lê) và chép vào thời gian sau này.Trong đó bản Quốc triều hình luật mang ký hiệu A.341 là bản in ván khắc hoànchỉnh hơn cả và được coi là văn bản có giá trị nhất. Bộ luật trong sách này gồm 6quyển, in ván khắc trên giấy bản, tổng cộng gồm 129 tờ đóng chung thành mộtcuốn. Sách không ghi tên tác giả, không có dấu hiệu niên đại soạn thảo hay niênđại in ấn và cũng không có lời tựa hoặc các chú dẫn khác. Bìa nguyên bản cuốnsách đã mất, được thay thế bằng một tờ bìa viết 4 chữ Hán là Quốc triều hình luậtbằng bút lông. Nội dung của bộ luật này đã được Phan Huy Chú ghi chép lại trongphần Hình luật chí của Lịch triều hiến chương loại chí, nhưng thiếu so với cuốnsách này 143 điều trong tổng số 722 điều.Từ đầu thế kỷ 20, Quốc triều hình luật đã được khảo dịch sang tiếng Pháp. Đếnnăm 1956, nó mới được dịch sang quốc ngữ lần đầu tiên (bản dịch của trường luậtkhoa đại học do Lương Thần Cao Nãi Quang phiên âm, và dịch nghĩa, Nguyễn SĩGiác hiệu đính, Vũ Văn Mẫu viết lời tựa, nhà in Nguyễn Văn Của, Sài Gòn, 1956).Gần đây, Viện Sử học Việt Nam đã dịch thuật lại cho chuẩn xác hơn. (Nhà xuấtbản Pháp lý, Hà Nội - 1991).Một số học giả Pháp, khi khảo dịch và nghiên cứu cho rằng nó có tên là Lê triềuhình luật và nó là Lê triều điều luật được in năm 1777 (Cảnh Hưng thứ 3Cool màPhan Huy Chú đã ghi lại trong Lịch triều hiến chương loại chí sau khi họ nghiêncứu thiên Hình luật chí trong cuốn sách này của ông cũng như bản chép tay củaQuốc triều hình luật. Theo Vũ Văn Mẫu, Quốc triều hình luật được ban bố lần đầutiên trong khoảng niên hiệu Hồng Đức (1470-1497) và có lẽ vào thời gian cuối củaniên hiệu này. Ý kiến của Vũ Văn Mẫu chủ yếu dựa vào ý kiến của Phan Huy Chúviết về việc ban hành dưới thời Lê bộ Hồng Đức hình luật và lời đề tựa của vuaGia Long triều Nguyễn cho bộ Hoàng Việt luật lệ, trong đó ông đánh giá rất caobộ luật cổ này và gọi nó là bộ luật Hồng Đức.Các ý kiến khác cho rằng bộ Quốc triều hình luật đã được soạn, sửa đổi liên tục từđầu thời kỳ nhà Hậu Lê, trong đó có những đóng góp to lớn dưới thời Lê ThánhTông. Các ý kiến này chủ yếu dựa vào Đại Việt sử ký toàn thư với ghi chép là nămThái Hòa thứ 7 (1449), vua Lê Nhân Tông đã bổ sung thêm vào bộ hình luậtchương điền sản gồm 14 điều. Ngoài ra, qua các sử sách khác và qua các lần inkhắc ván (với những điểm khác nhau về nội dung của các văn bản), các bổ sung vàtên gọi các đơn vị hành chính ghi trong b ộ luật v.v có thể nhận thấy bộ luật nàyđược soạn thảo, bổ sung, hiệu đính qua nhiều đời vua triều Lê. Thời điểm khởithảo, ban hành lần đầu cho đến nay vẫn chưa rõ.Bố cụcQuốc triều hình luật trong cuốn sách A.341 có 13 chương, ghi chép trong 6 quyển(5 quyển có 2 chương/quyển và 1 quyển có 3 chương), gồm 722 điều. Ngoài ra,trước khi đi vào các chương và điều thì Quốc triều hình luật còn có các đồ biểuquy định về các hạng để tang và tang phục, kích thước và các hình cụ (roi, trượng,gông, dây sắt v.v).Bố trí cụ thể như sau:[list:1pxl2r2c]1.Chương Danh lệ: 49 điều quy định về những vấn đề cơ bản có tính chất chiphối nội dung các chương điều khác (quy định về thập ác, ngũ hình, bát nghị,chuộc tội bằng tiền v.v)2.Chương Vệ cấm: 47 điều quy định về việc bảo vệ cung cấm, kinh thành và cáctội về cấm vệ.3.Chương Vi chế: 144 điều quy định về hình phạt cho các hành vi sai trái của quanlại, các tội về chức vụ.4.Chương Quân chính: 43 điều quy định về sự trừng phạt các hành vi sai trái củatướng, sĩ, các tội quân sự.5.Chương Hộ hôn: 58 điều quy định về hộ tịch, hộ khẩu, hôn nhân-gia đình và cáctội phạm trong các lĩnh vực này.6.Chương Điền sản: 59 điều, trong đó 32 điều ban đầu và 27 điều bổ sung sau (14điều về điền sản mới tăng thêm, 4 điều về luật hương hỏa, 9 điều về châm chướcbổ sung luật hương hỏa) quy định về ruộng đất, thừa kế, hương hỏa và các tộiphạm trong lĩnh vực này.7.Chương Thông gian: 10 điều quy định về các tội phạm tình dục.8.Chương Đạo tặc: 54 điều quy định về các tội trộm cướp, giết người và một số tộichính trị như phản n ...