Tóm tắt Luận án tiến sĩ: Ảnh hưởng của CO2, nhiệt độ và nitrit lên sự cân bằng axít bazơ và các chỉ tiêu sinh lý máu của lươn đồng (Monopterus albus Zuiew, 1793)

Mục đích nghiên cứu của luận án nhằm nghiên cứu được thực hiện nhằm cung cấp cơ sở khoa học về cơ chế điều hòa axít - bazơ trong máu lươn dưới tác động riêng lẻ và kết hợp của CO2, nhiệt độ và nitrit tăng cao. Ngoài ra, nghiên cứu cũng khảo sát sự thay đổi sinh lý của lươn đồng dưới những tác động của điều kiện sống như trên.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Tóm tắt Luận án tiến sĩ: Ảnh hưởng của CO2, nhiệt độ và nitrit lên sự cân bằng axít bazơ và các chỉ tiêu sinh lý máu của lươn đồng (Monopterus albus Zuiew, 1793) BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC CẦN THƠ TÓM TẮT LUẬN ÁN TIẾN SĨ Chuyên ngành: Nuôi trồng thủy sản Mã ngành: 62 62 03 01 PHAN VĨNH THỊNHẢNH HƯỞNG CỦA CO2, NHIỆT ĐỘ VÀ NITRIT LÊN SỰ CÂN BẰNG AXÍT-BAZƠ VÀ CÁC CHỈ TIÊU SINH LÝMÁU CỦA LƯƠN ĐỒNG (Monopterus albus Zuiew, 1793) Cần Thơ, 2019 CÔNG TRÌNH ĐƯỢC HOÀN THÀNH TẠI TRƯỜNG ĐẠI HỌC CẦN THƠNgười hướng dẫn chính: Gs.Ts. Nguyễn Thanh PhươngNgười hướng dẫn phụ: Gs.Ts. Tobias WangLuận án được bảo vệ trước hội đồng chấm luận án tiến sĩ cấp trườngHọp tại: ……………………………….…………….Vào lúc: ….. giờ ….. ngày ….. tháng ….. năm …..Phản biện 1: ……………………………………….Phản biện 2: ……………………………………….Có thể tìm hiểu luận án tại thư viện:Trung tâm Học liệu, Trường Đại học Cần Thơ.Thư viện Quốc gia Việt Nam. DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH ĐÃ CÔNG BỐ1. Phan Vinh Thinh, Nguyen Thanh Phuong, Colin J. Brauner, Do ThiThanh Huong, Andrew T. Wood, Garfield T. Kwan, Justin L. Conner,Mark Bayley and Tobias Wang, 2018. Acid-base regulation in the air-breathing swamp eel (Monopterus albus) at different temperatures.Journal of Experimental Biology, 221 (10) jeb1725512. Phan Vĩnh Thịnh, Đỗ Thị Thanh Hương, Mark Bayley, TobiasWang và Nguyễn Thanh Phương, 2018. Ảnh hưởng của nồng độ CO2cao trong nước lên cân bằng acid và base của lươn đồng, Monopterusalbus (Zuiew, 1973). Tạp chí Khoa học Trường Đại học Cần Thơ.54(3B): 138-146.3. Phan Vinh Thinh, Do Thi Thanh Huong, Le Thi Hong Gam,Christian Damsgaard, Nguyen Thanh Phuong, Mark Bayley and TobiasWang, 2019. Renal acid excretion contributes to acid-base regulationduring hypercapnia in air-exposed swamp eel (Monopterus albus).Journal of Experimental Biology: jeb.198259 doi: 10.1242/jeb.198259Published 11 April 2019 CHƯƠNG 1 GIỚI THIỆU1.1 Đặt vấn đềTrong những năm gần đây, biến đổi khí hậu (BĐKH) cũng như hiệntượng nóng lên toàn cầu đã và đang đe dọa đến các đồng bằng ven biểntrên thế giới, ước tính mực nước biển sẽ dâng thêm từ 20 cm đến 45 cmvào năm 2030 và 2090 (Khang et al., 2008). Sự biến đổi này cũng làmgia tăng hàm lượng các khí độc vào môi trường như CO2, NO2, CH4 vàtăng nhiệt độ 1-4°C trong thế kỷ tiếp theo (IPCC, 2013). Theo IPCC(2007) thì đồng bằng sông Cửu Long được dự đoán là một trong mườiđồng bằng trên thế giới chịu ảnh hưởng nặng nhất của BĐKH. Vì thế,BĐKH ảnh hưởng rất lớn đến sự phát triển bền vững của ngành thủy sảnViệt Nam, nhất là nuôi trồng thủy sản do động vật thuỷ sản là loài biếnnhiệt nên nhiệt độ là yếu tố quan trọng gây ảnh hưởng trực tiếp và giántiếp đến đời sống. Điều hòa pH hay cân bằng axít - bazơ trong máu củađộng vật là một cơ chế quan trọng giúp sinh vật thích nghi với nhữngthay đổi của môi trường sống cũng như những thay đổi ngay bên trongcơ thể sinh vật. Đa số các loài động vật, bao gồm động vật sống dướinước, pH ngoại bào của cơ thể sẽ giảm khi nhiệt độ cơ thể tăng lên(Truchot, 1987; Ultsch and Jackson, 1996; Stinner and Hartzler, 2000;Burton, 2002; Wang and Jackson, 2016). Bên cạnh sự thay đổi về nhiệtđộ thì hàm lượng khí CO2 trong ao nuôi thủy sản cũng tăng cao do tácđộng của BĐKH và hiệu ứng nhà kính. Theo Boyd (1998) hàm lượngCO2 trong ao nuôi tăng cao gây ảnh hưởng đến đời sống động vật thủysinh. Khi áp suất riêng phần của CO2 trong nước (PwCO2) lớn hơnPaCO2 cá sẽ kiềm hãm quá trình thải CO2 qua màng, làm tăng CO2trong máu từ đó làm giảm khả năng hô hấp của cá và dẫn đến sự thayđổi mạnh các phản ứng sinh lý của cơ thể cá (Truchot, 1987). Một sốnghiên cứu về ảnh hưởng của các yếu tố môi trường đối với loài thủysản có cơ quan hô hấp phụ như nghiên cứu của Damsgaard et al. (2015),Gam et al. (2018) trên cá tra (Pangasianodon hypophthalmus) và cá thátlát (Chitala ornata) về ảnh hưởng của CO2 đối với việc điều chỉnh axít -bazơ đã cho thấy 2 loài này có khả năng điều chỉnh axít - bazơ cao hơnso với các loài hô hấp khí trời khác. Ngoài ra, khi nhiệt độ tăng cao thìcá cũng tăng cường trao đổi chất trong cơ thể và sự phân huỷ các hợpchất độc hại. Đặc biệt, nitrit là sản phẩm của chu trình nitơ, được hìnhthành từ ammonia trong điều kiện oxy hòa tan thấp là một chất độcđược ghi nhận đối với động vật thủy sinh do làm giảm oxy trong máuqua hình thành methaemoglobin có màu nâu đỏ dẫn đến sự xáo trộn hôhấp, quá trình sinh lý và tăng trưởng. Tuy nhiên, những nghiên cứu vềtác động của nitrit trong môi trường lên các đặc điểm sinh học cũng nhưkhả năng điều hòa axít - bazơ của các loài cá hô hấp khí trời vùng nhiệt 1đới vẫn còn rất ít. Cho đến nay, chỉ có vài nghiên cứu trên các loài cá cócơ quan hô hấp phụ như cá tra (Pangasia ...