Tóm tắt Luận án Tiến sĩ Kinh tế: Mức độ thực hiện nguyên tắc thận trọng trong kế toán tại các doanh nghiệp niêm yết trên thị trường chứng khoán Việt Nam

Tóm tắt Luận án Tiến sĩ Kinh tế "Mức độ thực hiện nguyên tắc thận trọng trong kế toán tại các doanh nghiệp niêm yết trên thị trường chứng khoán Việt Nam" được nghiên cứu với mục tiêu: Đo lường và đánh giá mức độ thực hiện nguyên tắc thận trọng trong kế toán tại các DN phi tài chính niêm yết trên thị trường chứng khoán Việt Nam; Đánh giá sự tác động của các yếu tố đến mức độ thực hiện nguyên tắc thận trọng trong kế toán tại các DNNY Việt Nam.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Tóm tắt Luận án Tiến sĩ Kinh tế: Mức độ thực hiện nguyên tắc thận trọng trong kế toán tại các doanh nghiệp niêm yết trên thị trường chứng khoán Việt Nam BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC THƯƠNG MẠI ------------------------- Vũ Quang TrọngMỨC ĐỘ THỰC HIỆN NGUYÊN TẮC THẬN TRỌNGTRONG KẾ TOÁN TẠI CÁC DOANH NGHIỆP NIÊM YẾT TRÊN THỊ TRƯỜNG CHỨNG KHOÁN VIỆT NAM Chuyên ngành: Kế toán Mã số: 9340301 Tóm tắt luận án tiến sĩ kinh tế Hà Nội, Năm 2024 Công trình được hoàn thành tại Trường Đại học Thương mại Người hướng dẫn khoa học: PGS, TS. Phạm Đức Hiếu TS. Nguyễn Thành Hưng Phản biện 1: PGS, TS. Lưu Đức Tuyên Phản biện 2: PGS, TS. Trần Mạnh Dũng Phản biện 3: PGS, TS. Nguyễn Thị Thanh Phương Luận án sẽ được bảo vệ trước Hội đồng đánh giáluận án cấp Trường họp tại Trường Đại học Thương mại Vào hồi……. giờ …… ngày ………. tháng ……….năm …………. Có thể tìm hiểu luận án tại: Thư viện Quốc gia, Thư viện Trường Đại học Thương mại 4 MỞ ĐẦU 1. Lý do lựa chọn nghiên cứu luận án Thận trọng được xem là một trong những nguyên tắc kế toánquan trọng chi phối đến quá trình lập báo cáo tài chính (BCTC)(Hong, 2020). Basu (1997) đã chỉ ra rằng thận trọng là một chỉbáo quan trọng của chất lượng thông tin trên BCTC, xuất phát từviệc ghi nhận tin tốt cần phải dựa trên những bằng chứng chắcchắn trong khi để ghi nhận tin xấu vào chi phí hoặc tổn thất chỉyêu cầu một mức độ xác thực thấp hơn – bằng chứng có thể. Vìthế, nguyên tắc thận trọng giúp cho kế toán không báo cáo quá caothu nhập hoặc triển vọng của doanh nghiệp (DN), nhưng lại cungcấp thông tin cảnh báo ‘sớm’ hoặc kịp thời về các khoản tổn thấtcó thể xảy ra trong tương lai. Ở khía cạnh này, thông tin kế toántheo nguyên tắc thận trọng đã phần nào phản ánh được cả bối cảnhkinh tế, kinh doanh cũng như dự báo của các nhà quản lý về khókhăn mà DN sẽ gặp phải, ít nhất là trong năm tài chính tiếp theo,đến các nhà đầu tư và các bên liên quan; vì thế trợ giúp cho ngườisử dụng ra quyết định một cách phù hợp. Watts (2003) cho rằng thực hiện nguyên tắc thận trọng trong kếtoán là cách thức hữu hiệu để xử lý các vấn đề đạo đức do sự bấtcân xứng thông tin giữa các bên liên quan. Sự bất cân xứng thôngtin giữa các nhà quản trị nội bộ và các nhà đầu tư bên ngoài DN đãthúc đẩy cũng như buộc các DN thực hiện nguyên tắc thận trọngtrong kế toán (LaFond và Watts, 2008). Từ góc độ này, Amin vàBunyamin (2022) chứng minh rằng thực hiện nguyên tắc thậntrọng trong kế toán góp phần quản trị DN tốt hơn, có vai trò quantrọng trong việc giảm thiểu rủi ro và làm tăng giá trị DN tronghoàn cảnh có nhiều yếu tố không chắc chắn. Ngược lại, Penman và Zhang (2002) đã cung cấp bằng chứngthực nghiệm nhằm chứng minh việc duy trì mức độ thận trọng quá 5cao có thể tạo ra các khoản dự phòng quá lớn, làm giảm chấtlượng lợi nhuận. Tương tự, Beaver và Ryan (2005) cho rằng khiDN thực hiện các chính sách kế toán một cách quá thận trọng,thông tin trên báo cáo tình hình tài chính có thể bị đánh giá thấp,dẫn đến hạ thấp giá trị sổ sách của cổ phiếu và tạo sự hiểu lầm vềvị thế của DN tại thời điểm báo cáo. Từ đó dẫn đến các quyết địnhkhông chính xác, giảm chất lượng lợi nhuận và chất lượng thôngtin trên BCTC. Đồng thuận theo hướng trên, Hellman (2008) chothấy các DN có thể thực hiện nguyên tắc thận trọng theo cách củahọ và điều đó làm giảm tính thích hợp của thông tin trên BCTC.Mặc dù góp phần làm giảm hành vi quản trị lợi nhuận trên cơ sởdồn tích, nhưng mức độ thận trọng quá cao hay quá thấp đều phảnánh sự can thiệp của các nhà quản lý vào lợi nhuận trên BCTC(Lara và cộng sự, 2020). Do có lịch sử lâu đời, nên các nghiên cứu về nguyên tắc thậntrọng (cả ủng hộ hoặc phản đối) được thực hiện bởi nhiều nhànghiên cứu (Basu, 1997; Givoly và Hayn, 2000; Ball vàShivaumar, 2005; Admed và Duellman, 2007; Khan và Watt,2009), dưới nhiều góc độ khác nhau: (1) các mô hình đo lườngmức độ thực hiện nguyên tắc thận trọng trong kế toán; (2) các yếutố ảnh hưởng đến mức độ thực hiện nguyên tắc thận trọng trong kếtoán; (3) tác động của của việc thực hiện nguyên tắc thận trọngtrong kế toán (đo lường bằng mức độ thận trọng - MĐTT) tới giátrị công ty (giá cổ phiếu); (4) mối quan hệ giữa mức độ thực hiệnnguyên tắc thận trọng trong kế toán với chất lượng BCTC (chấtlượng lợi nhuận); (5) mối quan hệ giữa mức độ thận trọng trong kếtoán với hành vi thao túng lợi nhuận... Theo tổng hợp của tác giả số lượng nghiên cứu về chủ đề nàycòn khá khiêm tốn tại Việt Nam. Đặc biệt trong bối cảnh hiện nayvới sự biến động không ngừng của môi trường kinh doanh, nhiều 6yếu tố không chắc chắn xảy ra với mức độ ngày càng phức tạp,như: sự thay đổi nhanh chóng của công nghệ, của sở thích và thịhiếu tiêu dùng; của các dịch bệnh mới nổi như Covid-19; cũngnhư yêu cầu ngày càng cao về tính đầy đủ, kịp thời, hữu ích, cótính cảnh báo cao của người sử dụng thông tin … Những tháchthức này đòi hỏi kế toán bằng ngôn ngữ của mình cần phải phảnánh và chuyển tải được những rủi ro tiềm ẩn, những yếu tố khôngchắc chắn của cả môi trường bên ngoài và bên trong DN thôngqua BCTC nhằm cung cấp thông tin trung thực, hữu ích giúp chocác nhà quản lý, các bên sử dụng thông tin chủ động phòng ngừarủi ro và ra quyết định kinh tế một cách hợp lý. Vì vậy việc nghiêncứu chuyên sâu về mức độ thực hiện nguyên tắc thận trọng trongkế toán là cần thiết, có ý nghĩa lý luận và thực tiễn, do đó tác giảđã chọn đề tài luận án: “Mức độ thực hiện nguyên tắc thận trọngtrong kế toán tại các doanh nghiệp niêm yết trên thị trường chứngkhoán Việt Nam”. 2. Xác lập và tuyên bố vấn đề nghiên cứu Đo lường mức độ thực hiện nguyên tắc ...