Tóm tắt Luận án Tiến sĩ Ngữ văn: Cảm hứng tôn giáo trong thơ Việt Nam thế kỉ XX

Mục đích nghiên cứu của luận án là nhằm làm sáng tỏ những nét độc đáo của cảm hứng tôn giáo trong thơ Việt Nam thế kỷ XX trên các bình diện: nội dung và phương thức thể hiện; xác định những tiếp nối, bổ sung và phát triển của nguồn mạch cảm hứng này từ thơ ca truyền thống đến hiện đại; từ đó góp phần nhận diện, đánh giá đầy đủ hơn thành tựu và đóng góp của bộ phận thơ mang cảm hứng tôn giáo đối với hành trình vận động, phát triển của thơ Việt, đồng thời khẳng định một góc nhìn thú vị, giàu ý nghĩa đối với việc nghiên cứu, tiếp nhận và sáng tạo thơ ca: góc nhìn tâm linh - tôn giáo.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Tóm tắt Luận án Tiến sĩ Ngữ văn: Cảm hứng tôn giáo trong thơ Việt Nam thế kỉ XX BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC VINH NGUYỄN THỊ KIM HỒNG CẢM HỨNG TÔN GIÁO TRONG THƠ VIỆT NAM THẾ KỶ XX Chuyên ngành: Văn học Việt Nam Mã số: 9220121 TÓM TẮT LUẬN ÁN TIẾN SĨ NGỮ VĂNNgười hướng dẫn khoa học: 1. PGS.TS. LƯU KHÁNH THƠ 2. TS. BIỆN THỊ QUỲNH NGA NGHỆ AN, 2022 Công trình được hoàn thành tại trường Đại học VinhNgười hướng dẫn khoa học: 1. PGS.TS. LƯU KHÁNH THƠ 2. TS. BIỆN THỊ QUỲNH NGA Phản biện 1: Phản biện 2: Phản biện 3: Luận án được bảo vệ trước Hội đồng chấm luận án cấp trường Tại trường Đại học Vinh Vào hồi …, ngày … tháng … năm 2022Có thể tìm hiểu luận án tại: - Thư viện Quốc gia; - Trung tâm Thông tin - Thư viện Nguyễn Thúc Hào, Trường Đạihọc Vinh. i MỞ ĐẦU 1. Lí do chọn đề tài 1.1. Tôn giáo và văn học có quan hệ mật thiết. Tôn giáo cóthể chi phối, ảnh hưởng nhiều phương diện của sáng tác văn học;ngược lại, văn học, trong đó có thơ ca, là nơi thể hiện các tư tưởnghoặc tâm lí tôn giáo một cách nghệ thuật. Thơ ca hiện đại từng chứngkiến không ít gương mặt thơ tài hoa đi tìm cảm hứng thơ từ tôn giáo,như: Hàn Mặc Tử, Quách Tấn, Chế Lan Viên, Bùi Giáng, Thích NhấtHạnh, Phạm Thiên Thư, Minh Đức Triều Tâm Ảnh, Mai Văn Phấn,Pháp Hoan, Phápxa Chan... Nhìn vào thực tế này, có thể khẳng địnhcảm hứng tôn giáo là một trong những nguồn cảm hứng nổi bật, độcđáo của thơ Việt Nam hiện đại. 1.2. Thơ ca mang cảm hứng tôn giáo trong chừng mực nhấtđịnh, là một lựa chọn khả dĩ giúp con người tìm lại an lạc trong tâmhồn, cân bằng lại đời sống vật chất và tinh thần, nhất là trong cuộcsống hiện đại ngày nay, khi đi liền với sự tiến bộ, văn minh là nhữngbất ổn về đời sống tinh thần của con người ngày càng gia tăng… Vớiý nghĩa ấy, việc nghiên cứu đề tài này giúp chúng tôi nhận diện sâuhơn vai trò, giá trị mà bộ phận thơ mang cảm hứng tôn giáo mang lạicho cuộc sống con người. 1.3. Những nghiên cứu quan tâm đến mối quan hệ giữa vănhọc và tôn giáo, sự tìm kiếm dấu ấn ảnh hưởng của tôn giáo trong vănhọc Việt Nam thế kỷ XX nói chung, thơ ca nói riêng đã có nhưng còntản mát, chỉ tập trung vào những bình diện riêng lẻ. Vì thế rất cầnnhững cái nhìn xuyên suốt, hệ thống về những ảnh hưởng của tôn giáođến thơ ca, văn học suốt cả một thế kỷ để có thể đánh giá một cáchkhách quan, khoa học về một cách tiếp cận, một cách thể hiện đờisống, con người mang sắc thái riêng, đặc sắc, đóng góp vào thành tựuvăn học dân tộc. Xuất phát từ những lí do trên, chúng tôi lựa chọn nghiên cứuđề tài Cảm hứng tôn giáo trong thơ Việt Nam thế kỷ XX. 2. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 2.1. Đối tượng nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu của luận án là: Cảm hứng tôn giáotrong thơ Việt Nam thế kỷ XX. 1 2.2. Phạm vi nghiên cứu Luận án bao quát hai nguồn cảm hứng tôn giáo nổi bật trongthơ Việt Nam thế kỷ XX là cảm hứng Phật giáo và cảm hứng Ki tôgiáo. Phạm vi khảo sát của luận án là các sáng tác mang cảm hứng tôngiáo của các nhà thơ Việt Nam thế kỷ XX (bao gồm sáng tác của hainhóm tác giả: nhóm tác giả là tín đồ của tôn giáo và nhóm tác giảkhông phải là tín đồ), trong đó chủ yếu tập trung khảo sát và nghiêncứu sâu một số hiện tượng nổi bật, tiêu biểu cho hai nguồn cảm hứngtôn giáo nói trên là: Hàn Mặc Tử, Quách Tấn, Chế Lan Viên, BùiGiáng, Thích Nhất Hạnh, Phạm Thiên Thư, Minh Đức Triều TâmẢnh, Mai Văn Phấn,... Tất nhiên, cảm hứng tôn giáo trong thơ hiệnđại còn vắt qua cả thế kỷ XXI, thể hiện rõ ở thơ Mai Văn Phấn và thơcủa một số nhà thơ trẻ như Pháp Hoan, Phápxa Chan… Vì thế, thơ củacác nhà thơ ở giai đoạn này vẫn được chúng tôi quan tâm nhằm nhậndiện sự vận động, phát triển của cảm hứng tôn giáo. 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu 3.1. Mục đích nghiên cứu Mục đích nghiên cứu của luận án là nhằm làm sáng tỏ nhữngnét độc đáo của cảm hứng tôn giáo trong thơ Việt Nam thế kỷ XX trêncác bình diện: nội dung và phương thức thể hiện; xác định những tiếpnối, bổ sung và phát triển của nguồn mạch cảm hứng này từ thơ catruyền thống đến hiện đại; từ đó góp phần nhận diện, đánh giá đầy đủhơn thành tựu và đóng góp của bộ phận thơ mang cảm hứng tôn giáođối với hành trình vận động, phát triển của thơ Việt, đồng thời khẳngđịnh một góc nhìn thú vị, giàu ý nghĩa đối với việc nghiên cứu, tiếpnhận và sáng tạo thơ ca: góc nhìn tâm linh - tôn giáo. 3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu 3.2.1. Phân tích các tiền đề xã hội - thẩm mỹ của cảm hứngtôn giáo, nhận diện quá trình vận động, vị trí của cảm hứng này tronglịch sử thơ ca dân tộc nói chung và thơ Việt Nam hiện đại nói riêng. 3.2.2. Phân tích, luận giải những đặc sắc của cảm hứng tôngiáo trong thơ Việt Nam thế kỷ XX trên các bình diện nội dung: quanniệm về các cõi và đức tin; quan niệm về đạo và đời, mối quan hệ giữađạo và đời; vấn đề ngã/bản ngã. 3.2.3. Phân tích, luận giải những đặc sắc về phương thức thểhiện cảm hứng tôn giáo trong thơ Việt Nam thế kỷ XX như: thể thơ, 2cách tổ chức, kết cấu bài thơ, biểu tượng, ngôn ngữ và giọng điệu... 4. Phương pháp nghiên cứu Để tiếp cận và giải quyết vấn đề nghiên cứu, chúng tôi sửdụng nhiều phương pháp nghiên cứu khác nhau như: phương pháp tiếpcận thi pháp học, phương pháp liên ngành, phương pháp cấu trúc - hệthống, phương pháp loại hình học, phương pháp tiểu sử, phương phápso sánh. Ngoài ra, luận án còn sử dụng kết hợp các thao tác nghiêncứu như: thống kê - phân loại, phân tích - tổng hợp... 5. Đóng góp m ...