Tóm tắt luận án Tiến sĩ Sinh học: Nghiên cứu thành phần loài họ tò vò Sphecidae (Hymenoptera: Apoidea) ở một số tỉnh vùng Tây Bắc Việt Nam, đặc điểm sinh học, sinh thái học và tập tính của loài Sceliphron madraspatanum (Fabricius, 1781)

Đề tài tập trung vào 3 nội dung: Nghiên cứu thành phần loài họ tò vò Sphecidae, sự phân bố của chúng, mô tả loài mới cho khoa học và xác định loài ghi nhận mới ở một số tỉnh vùng Tây Bắc Việt Nam; nghiên cứu một số đặc điểm sinh học, sinh thái học của loài tò vò S. madraspatanum; nghiên cứu một số tập tính của loài tò vò S. madraspatanum
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Tóm tắt luận án Tiến sĩ Sinh học: Nghiên cứu thành phần loài họ tò vò Sphecidae (Hymenoptera: Apoidea) ở một số tỉnh vùng Tây Bắc Việt Nam, đặc điểm sinh học, sinh thái học và tập tính của loài Sceliphron madraspatanum (Fabricius, 1781)BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ VIỆT NAM HỌC VIỆN KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ ************************ PHẠM HUY PHONG NGHIÊN CỨU THÀNH PHẦN LOÀI HỌ TÒ VÒ SPHECIDAE(HYMENOPTERA: APOIDEA) Ở MỘT SỐ TỈNH VÙNG TÂY BẮC VIỆT NAM, ĐẶC ĐIỂM SINH HỌC, SINH THÁI HỌC VÀ TẬP TÍNH CỦA LOÀI Sceliphron madraspatanum (FABRICIUS, 1781) Chuyên ngành: Côn trùng học Mã số: 9420106 TÓM TẮT LUẬN ÁN TIẾN SĨ SINH HỌC Hà Nội – 2020 Công trình được hoàn thành tại: Học viện Khoa học và Công nghệ - Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam. Người hướng dẫn khoa học 1: GS.TS. Trương Xuân Lam Người hướng dẫn khoa học 2: TS. Michael Ohl Phản biện 1: … Phản biện 2: … Phản biện 3: ….Luận án sẽ được bảo vệ trước Hội đồng đánh giá luận án tiến sĩ cấp Học viện, họp tạiHọc viện Khoa học và Công nghệ - Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Namvào hồi … giờ ..’, ngày … tháng … năm 2020Có thể tìm hiểu luận án tại:- Thư viện Học viện Khoa học và Công nghệ- Thư viện Quốc gia Việt Nam MỞ ĐẦU1. Tính cấp thiết của luận án Các loài ong họ tò vò Sphecidae chiếm giữ một mắt xích trong mạng lưới thức ăncủa nhiều hệ sinh thái và là một trong những nhóm ong có ích. Chúng được biết đến với vaitrò là những loài côn trùng bắt mồi, thụ phấn cho cây trồng và chỉ thị sinh học trong một sốhệ sinh thái. Điều tra, nghiên cứu về thành phần loài, sinh học, sinh thái học, tập tính học củacác loài thuộc họ tò vò Sphecidae là những nghiên cứu cần thiết, có ý nghĩa khoa học và thựctiễn trong việc làm nổi bật giá trị của các loài ong thuộc họ tò vò trong chuỗi các mắt xíchtrong hệ sinh thái (Bohart và Menke, 1976; Buck, 2003). Các nghiên cứu về khu hệ tò vò ở Việt Nam cho đến nay còn rất hạn chế. Các nghiêncứu này chủ yếu tập trung vào việc điều tra thành phần loài. Tính đến nay, khu hệ tò vò ở ViệtNam đã ghi nhận được 24 loài và 3 phân loài thuộc 7 giống trong 4 phân họ, số lượng loài tòvò này còn ít so với 789 loài tò vò đã được ghi nhận trên toàn thế giới (Pulawski, 2019). Vùng Tây Bắc chủ yếu là các tỉnh miền núi, nơi có sự đa dạng về các đai khí hậu vàđộ cao địa hình. Vùng này có đường biên giới tiếp giáp với Lào và Trung Quốc và nằm trênsườn phía đông của dãy Himalaya, nơi có sự đa dạng về thành phần loài côn trùng của khuvực Châu Á và trên thế giới. Chính vì vậy vùng Tây Bắc được kỳ vọng sẽ có khu hệ tò vò họSphecidae đa dạng và chứa đựng nhiều loài mới chưa được phát hiện cho khoa học. Tuynhiên, cho đến nay mới chỉ có 6 loài tò vò được ghi nhận cho vùng (Viện Bảo vệ thực vật(1969), Mai Quý và cs., 1981, Pham et al., 2015). Loài Sceliphron madaspatanum đã nhận được nhiều sự quan tâm nghiên cứu (Horne,1870; Cameron, 1889; Dutt, 1912; William, 1919; Bernard, 1935; Katayama và Ikushima,1935; Ma, 1936; Hertzog, 1956; Spurway et al., 1964; Iwata, 1964; Myartseva, 1968; Iida,1969; Begum et al., 1989; Chatenoud et al. 2012; Gess và Roosenschoon, 2016). Những côngtrình này mang nhiều tính quan sát hơn là những nghiên cứu với các thiết kế thí nghiệm. Vìvậy, những kết quả nghiên cứu mới chỉ đưa ra một số các dẫn liệu về tập tính làm tổ, miêu tảấu trùng, con mồi, kẻ thù tự nhiên, tuy nhiên còn nhiều đặc điểm sinh học, sinh thái và tậptính khác của loài này còn chưa được quan tâm nghiên cứu. Ở miền Bắc Việt Nam, loài tò vòS. madraspatanum là khá phổ biến, có thể bắt gặp sự hoạt động của chúng nhiều trong khuvực dân cư, hơn nữa vị trí làm tổ của loài tò vò dễ phát hiện, quan sát và nghiên cứu (Pham,2016, Pham et al., 2019). Xuất phát từ những lý do, chúng tôi tiến hành thực hiện đề tài: “Nghiên cứu thànhphần loài họ tò vò Sphecidae (Hymenoptera: Apoidea) ở một số tỉnh vùng Tây Bắc ViệtNam, đặc điểm sinh học, sinh thái học và tập tính của loài Sceliphron madraspatanum(Fabricius, 1781)” nhằm đóng góp dữ liệu khoa học mới về thành phần loài cho khu hệ tò vòhọ Sphecidae của Việt Nam, bổ sung dẫn liệu mới về một số đặc điểm sinh học, sinh thái vàtập tính của loài tò vò S. madraspatanum.2. Mục tiêu nghiên cứu của luận án Xác định được thành phần loài thuộc họ tò vò Sphecidae ở một số tỉnh vùng Tây BắcViệt Nam, ghi nhận sự phân bố, mô tả loài mới cho khoa học và loài ghi nhận mới cho ViệtNam. Cung cấp một số đặc điểm sinh học, sinh thái và tập tính của loài tò vò S.madraspatanum làm cơ sở khoa học cho những nghiên cứu sâu hơn về loài tò vò này.3. Nội dung nghiên cứu chính của luận ánNội dung 1: Nghiên cứu thành phần loài họ tò vò Sphecidae, sự phân bố của chúng, mô tảloài mới cho khoa học và xác định loài ghi nhận mới ở một số tỉnh vùng Tây Bắc Việt Nam.Nội dung 2: Nghiên cứu một số đặc điểm sinh học, sinh thái học của loài tò vò S.madraspatanumNội dung 3: Nghiên cứu một số tập tính của loài tò vò S. madraspatanum 1 CHƯƠNG 1. TỔNG QUAN1.1. Nghiên cứu trên thế giới về họ tò vò Sphecidae1.1.1. Nghiên cứu về thành phần và sự phân bố các loài họ tò vò Sphecidae Cho đến nay, đã có hàng nghìn các công trình nghiên cứu về các loài tò vò họ Sphecidaetrên toàn thế giới. Tất cả các công trình nghiên cứu liên quan đến các loài tò vò của họ Sphecidaeđã được Pulawski (2019) thống kê. Theo danh lục của tác giả trên thế giới, họ Sphecidae gồm có789 loài thuộc 19 giống trong 5 phân họ. Bảng 1.1. Số lượng giống và loài của họ Sphecidae trên thế giới (theo Pulawski, 2019) ...