Tóm tắt Luận án tiến sĩ Văn học Việt Nam: Truyện Nôm bác học từ góc nhìn cổ mẫu

Nội dung của bản tóm tắt trình bày tổng quan về nghiên cứu truyện Nôm bác học và hướng nghiên cứu truyện Nôm bác học từ lí thuyết cổ mẫu, lược thuật lí thuyết cổ mẫu và vấn đề vận dụng lí thuyết cổ mẫu vào nghiên cứu truyện Nôm bác học, các không gian mơ tưởng trong truyện Nôm bác học từ góc nhìn cổ mẫu, dự ước thân phận con người trong truyện Nôm bác học từ góc nhìn cổ mẫu.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Tóm tắt Luận án tiến sĩ Văn học Việt Nam: Truyện Nôm bác học từ góc nhìn cổ mẫuĐẠI HỌC HUẾTRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌCNGUYỄN QUANG HUYTRUYỆN NÔM BÁC HỌC TỪ GÓC NHÌN CỔ MẪUChuyên ngành: Văn học Việt NamMã số: 62 22 01 21TÓM TẮT LUẬN ÁN TIẾN SĨ VĂN HỌC VIỆT NAMHUẾ, NĂM 2017Công trình được hoàn thành tại:TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC – ĐẠI HỌC HUẾNgười hướng dẫn khoa học:1. PGS. TS. NGUYỄN PHONG NAM2. TS. HOÀNG ĐỨC KHOAPhản biện 1:Phản biện 2:Phản biện 3:Luận án sẽ được bảo vệ tại Hội đồng chấm luận án cấp Đại họcHuế, họp tại:Vào hồi:Có thể tìm hiểu luận án tại thư viện:DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH KHOA HỌC ĐÃ CÔNG BỐA. Các bài báo, đề tài khoa học1. Nguyễn Quang Huy (2013), “Dẫn vào nghiên cứu văn học từgóc nhìn cổ mẫu”, in trong Đường biên, Nxb Văn học, Hà Nội, tr155-178.2. Nguyễn Quang Huy (2013), “Đường mơ về tự ngã trongthơ văn Phạm Thái”, Tạp chí Khoa học Công nghệ Đại học Đà Nẵng,7(68), tr 66-70.3. Nguyễn Quang Huy (2013) (chủ nhiệm), Bích Câu kì ngộ,Lâm tuyền kì ngộ từ góc nhìn Tâm lí học chiều sâu của C. Jung, đềtài khoa học cấp trường ĐHSP Đà Nẵng, mã số: T2013-03-08.4. Nguyễn Quang Huy (2014), “Hai nẻo mộng truyền kì”, introng Phân tâm học với văn học, Nxb Đại học Huế, Tp Huế, tr 99-115.5. Nguyễn Quang Huy (2015) “Văn hóa Việt Nam hậu kìtrung đại nhìn từ quan hệ giao thương với Nhật bản – và những hệquả của nó với mẫu hình tài tử giai nhân”, Tạp chí Văn hóa Nghệthuật, số 376(10-2015), tr16-19.6. Nguyễn Quang Huy (2015) “Nghiên cứu truyện Nôm báchọc trên chiều lịch đại - những cách tiếp cận và hướng đến đọc khác”,Tạp chí Đại học Sài Gòn, số 7(32) 2015, tr48 - 58.7. Nguyễn Quang Huy (2015) “Tâm thức tham dự trongĐoạn trường tân thanh của Nguyễn Du”, Tạp chí Khoa học và Giáodục đại học sư phạm Đà Nẵng, số 17A(04)2015, tr 37-43.8. Nguyễn Quang Huy (2016) “Giới hạn thân phận con ngườivà motif tự tử trong truyện Nôm Bác học”, Tạp chí Khoa học Đại họcHuế, tr 111 - 120.9. Nguyễn Quang Huy (2016), “Sự kiến tạo các quyền lựcthiêng trong văn hóa – văn học Việt Nam trung đại và sự hiện diệncủa nó trong Truyện Nôm bác học”, Kỉ yếu Hội thảo Quốc gia Vănhọc Việt Nam trong xu hướng toàn cầu hóa, tr 141-152.B. Sách10. Nguyễn Quang Huy (2016), Giao ước của nội giới - đọckhác về mơ mộng nghệ thuật văn chương, Nxb Văn học, Hà Nội(đang in).1MỞ ĐẦU1. Lí do chọn đề tàiTruyện Nôm bác học luôn tồn tại những yếu tố linh dị, mathuật, bói toán, chiêm mộng, ước muốn về sự đền bồi, hướng tới sựhài hòa; trong đó, các yếu tố tâm lí tiền logic, những sự tham dựkhông phân biệt giữa các tầng khác nhau của cấu trúc vũ trụ - tâmlinh: âm - dương; trên - dưới; người - trời, người - âm phủ, v.v. Bêncạnh đó, các yếu tố lặp lại, các motif, sự luân phiên theo hướng hồicố của không gian và thời gian, v.v. là những phần không thể thiếutrong kết cấu văn bản. Có cảm giác rằng, các nhân vật trong thế giớitruyện luôn có những ứng xử, biểu cảm trước thế giới phần lớn bằngcác khuôn đúc kinh nghiệm đã sẵn có, mang tính chất cộng đồng, củatâm lí tập thể, thấp thoáng bóng dáng của thần thoại, cổ tích. Dù cáctác phẩm có thể mượn cốt truyện nước ngoài hay tự sáng tạo thì cácyếu tố biểu trưng của thần thoại, sử thi, của vô thức cộng đồng vẫnluôn tham dự mật thiết vào cấu trúc truyện kể.Để cố gắng trả lời những vấn đề đó, chúng tôi tìm thấy nhữngý niệm gần gũi trong lí thuyết về cổ mẫu, vô thức tập thể của C. Jung.2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứuChọn nghiên cứu truyện Nôm bác học từ cái nhìn lí thuyếtcủa C. Jung, chúng tôi hướng tới các mục đích: 1/ đi từ các khônggian sống tổng thể của cộng đồng, bao gồm sự sống trải, thực hànhtâm linh với các luồng tư tưởng văn hóa vốn gần gũi với tri thứcbản địa Việt giai đoạn hậu kì trung đại như: Nho giáo, Lão Trang,Phật Giáo, Đạo giáo, tư tưởng văn hóa bản địa để hướng về giảithích các cấu trúc thực tại tượng trưng - các cấu trúc tư tưởng bềsâu của truyện Nôm bác học. 2/ lí giải nguồn cội các biểu hiện táilặp, các hình ảnh, motif, v.v. chung vốn tồn tại như những “mẫuhình ứng xử” nghệ thuật mà hầu hết các truyện Nôm bác học đều có2chung đặc điểm. Và 3/ chúng tôi chỉ ra và chứng minh rằng, nhữngthực tại tượng trưng trong truyện Nôm bác học chính là những miềnmơ tưởng của cả cộng đồng, nó tồn tại trong vô thức tập thể, vớinhiều biểu hiện không bó buộc ở tính cách địa phương mà trênphạm vi rộng của khu vực, hiện diện trong tác phẩm văn chươngdưới các hình thức cổ mẫu. Chính lịch sử văn học, xét về mặt này,cũng là sự kế thừa, làm phục sinh và phát triển thêm những “di sảncổ xưa” này. Như vậy, đề tài hướng đến là cấu trúc tư tưởng, cấutrúc nhân văn của truyện Nôm bác học, đồng thời chỉ ra những tínhchất nối dài, tái sinh những yếu tố tâm thức của cộng đồng trongcác sáng tác cá nhân, mang dấu ấn cá nhân.Nhiệm vụ nghiên cứu của chúng tôi là: 1/ hệ thống hóa các hướngnghiên cứu đã có, lí giải và phân tích chúng nhằm hướng đến xác lậpmột hướng nhìn riêng. 2/ mô tả ngắn gọn các thuật ngữ tru ...