Tổng quan Bệnh đái tháo đường

Đái tháo đường, còn gọi là Bệnh tiểu đường hay Bệnh dư đường, là một nhóm bệnh rối loạn chuyển hóa cacbohydrat khi hoóc môn insulin của tụy bị thiếu hay giảm tác động trong cơ thể, biểu hiện bằng mức đường trong máu luôn cao; trong giai đoạn mới phát thường làm bệnh nhân đi tiểu nhiều, tiểu ban đêm và do đó làm khát nước. Bệnh tiểu đường là một trong những nguyên nhân chính của nhiều bệnh hiểm nghèo, điển hình là bệnh tim mạch vành, tai biến mạch máu não, mù mắt, suy thận, liệt dương,...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Tổng quan Bệnh đái tháo đườngBệnh đái tháo đường Bµi 19 BÖNH §¸I TH¸O §−êNGMôC TIªU 1. Tr×nh bµy ®−îc ®Þnh nghÜa ®¸i th¸o ®−êng (§T§) vµ c¸c kh¸i niÖm rèi lo¹n dung n¹p glucose. 2. Nªu ®−îc ®Æc ®iÓm dÞch tÔ häc cña ®¸i th¸o ®−êng (§T§). 3. Tr×nh bµy ®−îc nguyªn nh©n, bÖnh sinh cña §T§ typ 1 vµ typ 2. 4. Tr×nh bµy ®−îc c¬ së ®Ó chÈn ®o¸n §T§ theo YHH§ vµ chÈn ®o¸n 2 nhãm bÖnh c¶nh l©m sµng §T§ theo YHCT. 5. Tr×nh bµy ®−îc ®−îc c¸c biÕn chøng cÊp vµ m¹n tÝnh cña §T§. 6. Nªu ®−îc nguyªn t¾c vµ øng dông vµo ®iÒu trÞ §T§ typ 2. 7. Tr×nh bµy ®−îc c¸c ph−¬ng ph¸p kh«ng dïng thuèc, c¸c ph−¬ng huyÖt, c¸c bµi thuèc vµ c¸c kinh nghiÖm d©n gian vµo ®iÒu trÞ §T§ theo YHCT. 8. Ph©n tÝch ®−îc c¬ së lý luËn cña viÖc øng dông ®iÒu trÞ nµy.1. §¹i c−¬ng1.1. §Þnh nghÜa §¸i th¸o ®−êng lµ bÖnh m¹n tÝnh, cã yÕu tè di truyÒn, do hËu qu¶ tõ t×nhtr¹ng thiÕu insulin tuyÖt ®èi hay t−¬ng ®èi. BiÓu hiÖn ®Æc tr−ng cña bÖnh lµt×nh tr¹ng t¨ng ®−êng huyÕt cïng víi c¸c rèi lo¹n vÒ chuyÓn hãa ®−êng, ®¹m,mì, kho¸ng chÊt. C¸c rèi lo¹n nµy cã thÓ ®−a ®Õn c¸c biÕn chøng cÊp tÝnh, c¸ct×nh tr¹ng dÔ bÞ nhiÔm trïng vµ l©u dµi sÏ g©y ra c¸c biÕn chøng ë m¹ch m¸unhá vµ m¹ch m¸u lín1.2. Ph©n lo¹i ®¸i th¸o ®−êng1.2.1. §¸i th¸o ®−êng typ 1 (tr−íc ®©y cßn gäi lµ ®¸i th¸o ®−êng phô thuécinsulin) §Æc tr−ng bëi phÇn lín lµ t×nh tr¹ng thiÕu hôt insulin thø ph¸t do sùph¸ hñy c¸c tÕ bµo β tiÓu ®¶o Langerhans b»ng c¬ chÕ tù miÔn x¶y ra trªn c¸c 327 Copyright@Ministry Of Health®èi t−îng cã hÖ gen nhËy c¶m, mét sè tr−êng hîp kh¸c lµ do sù mÊt kh¶ n¨ngs¶n xuÊt insulin kh«ng râ nguyªn nh©n. Sù thiÕu hôt insulin sÏ dÉn tíi t¨ng®−êng huyÕt vµ acid bÐo sÏ g©y ra t×nh tr¹ng ®a niÖu thÈm thÊu vµ nhiÔmceton. BÖnh nh©n th−êng gÇy do mÊt n−íc, do m« mì vµ m« c¬ bÞ ly gi¶i. §a sèbÖnh xuÊt hiÖn tõ thêi niªn thiÕu hoÆc thanh thiÕu niªn, nh−ng còng cã thÓx¶y ra ë bÊt cø tuæi nµo. BÖnh cã tÝnh lÖ thuéc insulin.1.2.2. §¸i th¸o ®−êng type 2 (®¸i th¸o ®−êng kh«ng phô thuéc insulin) Lo¹i nµy chiÕm 80% tæng sè bÖnh nh©n ®¸i th¸o ®−êng, cã c¬ chÕ bÖnhsinh ®a d¹ng, ®Æc tr−ng bëi t×nh tr¹ng t¨ng ®−êng huyÕt m¹n tÝnh vµ kÕt hîpvíi bÐo ph× trong 60 - 80% tr−êng hîp. BÖnh th−êng xuÊt hiÖn sau tuæi 30,phÇn lín bÖnh nh©n ®· cã mét giai ®o¹n bÞ mËp ph×. BÖnh cã liªn quan ®ÕnyÕu tè di truyÒn vµ stress. ViÖc ®iÒu trÞ ®«i khi còng dïng insulin nh−ngkh«ng ph¶i lu«n lu«n, mµ th−êng lµ sö dông c¸c sulfamid.1.2.3. §¸i th¸o ®−êng thai kú §¸i th¸o ®−êng thai kú ®−îc ®Þnh nghÜa nh− mét rèi lo¹n dung n¹pglucose, ®−îc chÈn ®o¸n lÇn ®Çu tiªn trong lóc mang thai. §Þnh nghÜa nµykh«ng lo¹i trõ tr−êng hîp bÖnh nh©n ®· cã ®¸i th¸o ®−êng tõ tr−íc khi cã thainh−ng ch−a ®−îc chÈn ®o¸n, ¸p dông cho mäi tr−êng hîp víi mäi møc ®é cñarèi lo¹n dung n¹p glucose dï dïng insulin hay chØ cÇn tiÕt chÕ ®¬n thuÇntrong ®iÒu trÞ vµ ngay c¶ khi ®−êng huyÕt tiÕp tôc t¨ng sau khi sinh. Sau khisinh 6 tuÇn bÖnh nh©n sÏ ®−îc ®¸nh gi¸ l¹i ®Ó xÕp vµo c¸c nhãm ®¸i th¸o®−êng, hoÆc rèi lo¹n ®−êng huyÕt lóc ®ãi, hoÆc rèi lo¹n dung n¹p glucose, hoÆcb×nh th−êng. Trong ®a sè tr−êng hîp, thai phô sÏ trë l¹i b×nh th−êng sau khisinh, tuy nhiªn mét sè bÖnh nh©n cã thÓ cã rèi lo¹n dung n¹p ë lÇn sinh sau,30 - 50% bÖnh nh©n sau nµy sÏ cã ®¸i th¸o ®−êng thùc sù hoÆc typ 1, hoÆc typ2. §¸i th¸o ®−êng trong thai kú chiÕm tõ 3-5% sè thai nghÐn. ChÈn ®o¸n ®¸ith¸o ®−êng trong thai kú quan träng v× nÕu ¸p dông ®iÒu trÞ tèt vµ theo dâithai nhi kü tr−íc khi sinh cã thÓ lµm gi¶m tû lÖ tö vong vµ bÖnh lý chu sinh.Thai phô bÞ ®¸i th¸o ®−êng trong thai kú còng t¨ng kh¶ n¨ng bÞ mæ ®Î vµ caohuyÕt ¸p.1.2.4. §¸i th¸o ®−êng c¸c typ ®Æc biÖt kh¸c §©y lµ lo¹i ®¸i th¸o ®−êng thø ph¸t gÆp trong c¸c tr−êng hîp: − BÖnh cña tuyÕn tôy: viªm tôy m¹n, ung th− tuyÕn tôy, gi¶i phÉu c¾t bá tôy. − BÖnh cña tuyÕn yªn: bÖnh khæng lå, cùc ®¹i ®Çu chi. − BÖnh tuyÕn gi¸p: c−êng gi¸p tr¹ng. − BÖnh tuyÕn th−îng thËn: héi chøng Cushing.328 Copyright@Ministry Of Health − NhiÔm s¾c tè s¾t. − Do dïng thuèc: corticoid, thuèc ngõa thai, lîi tiÓu thiazid, diazoxid. − U n·o, viªm n·o, xuÊt huyÕt n·o.1.3. §Æc ®iÓm dÞch tÔ häc Tû lÖ m¾c bÖnh tiÓu ®−êng rÊt kh¸c nhau bëi nã phô thuéc vµo c¸c yÕutè: ®Þa lý, chñng téc, løa tuæi, møc sèng, thãi quen ¨n uèng sinh ho¹t vµ tiªuchuÈn chÈn ®o¸n.1.3.1. Tû lÖ m¾c bÖnh tiÓu ®−êng ë c¸c n−íc − Ch©u Mü: 5 - 10 %. Riªng ë Mü, theo cuéc ®iÒu tra c¬ b¶n søc kháe quèc gia, n¨m 1993 cã kho¶ng 7,8 triÖu ng−êi ®−îc chÈn ®o¸n lµ ®¸i th¸o ®−êng, tÇn suÊt cho mäi løa tuæi lµ 3,1%, trong ®ã ®¸i th¸o ®−êng typ 1 khëi bÖnh tr−íc 30 tuæi chiÕm kho¶ng 7% tæng sè bÖnh nh©n, phÇn lín cßn l¹i lµ ®¸i th¸o ®−êng typ 2, kho¶ng 1 - 2% ®¸i th¸o ®−êng thø ph¸t hoÆc kÕt hîp víi bÖnh kh¸c. − Ch©u ¢u: 2 - 5 ...