TỔNG QUAN HEN PHẾ QUẢN

Những thông báo đầu tiên về Hen phế quản (gọi tắt: Hen) xuất hiện từ thời cổ đại Trung Hoa (thời Tam hoàng Ngũ đế 3000-2500 TCN). Trải qua 5000 năm, mãi đến cuối thế kỷ XX đầu thế kỷ XXI, từ năm 1992 mới mở đầu một thời kỳ với những tiến bộ mang tính đột phá trong phòng chống hen. Năm 1993 ra đời “Công ước quốc tế về chẩn đoán và quản lý hen”, tiếp theo là “Chiến lược toàn cầu kiểm soát hen - GINA” năm 1998, hoàn chỉnh 2000, 2002, 2004, và gần đây...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
TỔNG QUAN HEN PHẾ QUẢN HEN PHẾ QUẢN PHẦN A: CÁC VẤN ĐỀ ĐÃ ĐƯỢC CẬP NHẬT TẠI HỘI NGHỊNhững thông báo đầu tiên về Hen phế quản (gọi tắt: Hen) xuất hiện từ thờicổ đại Trung Hoa (thời Tam hoàng Ngũ đế 3000-2500 TCN). Trải qua5000 năm, mãi đến cuối thế kỷ XX đầu thế kỷ XXI, từ năm 1992 mới mởđầu một thời kỳ với những tiến bộ mang tính đột phá trong phòng chốnghen. Năm 1993 ra đời “Công ước quốc tế về chẩn đoán và quản lý hen”,tiếp theo là “Chiến lược toàn cầu kiểm soát hen - GINA” năm 1998, hoànchỉnh 2000, 2002, 2004, và gần đây nhất “Chương trình kiểm soát hentriệt để - GOAL” được công bố tháng 2/2004.I. ĐỊNH NGHĨAGINA 2004 định nghĩa như sau: Hen là một tình trạng viêm mạn tính đườngthở, với sự tham gia của nhiều tế bào viêm. Tình trạng viêm nói trên làmtăng phản ứng đường thở gây ra các cơn khò khè, ho, nặng ngực và khó thởlặp đi lặp lại thường xẩy ra vào ban đêm hoặc sáng sớm. Các biểu hiện đóluôn thay đổi và có thể hồi phục tự nhiên hoặc do điều trị.Cần lưu ý:- Lâm sàng: Khó thở là triệu chứng chính, xuất hiện từng cơn vào ban đêm hoặc sáng sớm, khó thở chậm, khó thở ra hoặc biểu hiện bằng các triệu chứng khác như khò khè, ho. Nghe phổi trong cơn có ran rít ran ngáy. Các triệu chứng này có thể tự hết hoặc do điều trị.- Thông khí phổi: Có rối loạn thông khí tắc nghẽn biểu hiện qua đo chức năng thông khí phổi. Các rối loạn này có hồi phục hoàn toàn tức là: FEV1 tăng trên 12% hoặc 200 ml sau khí dung 200 - 400 mcg thuốc giãn phế quản tác dụng nhanh (salbutamol).- Tính tăng phản ứng phế quản cũng là một đặc điểm của hen có thể đánh giá bằng test histamin hoặc axetylcholin – Tuy nhiên do test có thể gây một số tai biến nên ít được sử dụng trong thực hành hàng ngày.- Về phương diện sinh lý bệnh, Viêm mạn tính đường thở với nhiều tế bào ái toan là nét đặc trưng của viêm trong hen, khác biệt với tình trạng viêm trong các bệnh lý khác của hệ hô hấp. 4Khuyến cáo hội nghị khoa học bệnh phổi toàn quốc - Cần Thơ 2005II. TÌNH HÌNH DỊCH TỄ CỦA HEN2.1. Tỷ lệ mắc hen tăng nhanh chóng ở nhiều nước từ năm 1960, trung bình6 – 12% trẻ dưới 15 tuổi, 6- 8% người lớn.Tỷ lệ mắc hen cao nhất ở đảo Tristan de Cunha, Nam Đại Tây Dương: 32%dân số của đảo, thấp nhất ở bộ tộc Papous ở New Zealand (0,3% dân số).Theo ước tính của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), hiện nay trên thế giới có300 triệu người hen. Đến năm 2025 con số này sẽ tăng lên 400 triệu người.Đông Nam Châu Á là khu vực có độ lưu hành hen gia tăng với mức độnhanh nhất:Malaixia 9,7%; Inđônêxia 8,2%; Philippin 11,8%; Thái Lan 9,2%;Singapore 14,3%; Việt Nam khoảng 5%.Tỷ lệ hen trẻ em tăng rất nhanh ở các nước khu vực Đông Nam Á trongnhững năm gần đây.2.2. Tử vong do Hen:Trên phạm vi toàn cầu, tử vong do Hen có xu thế tăng rõ rệt. Mỗi năm có200 000 trường hợp tử vong do hen (Beasley, 2003). Đặc biệt là: 85%những trường hợp tử vong do hen có thể tránh được bằng cách chẩn đoánsớm, điều trị đúng và kịp thời, tiên lượng đúng diễn biến của bệnh.2.3. Phí tổn do hen ngày một tăng bao gồm chi phí trực tiếp (tiền thuốc, xétnghiệm, viện phí) và chi phí gián tiếp (ngày nghỉ việc, nghỉ học, giảm nặngsuất lao động, tàn phế, chết sớm). Theo Tổ chức Y tế thế giới, bệnh hen gâytổn phí cho nhân loại lớn hơn chi phí cho 2 căn bệnh hiểm nghèo của thế kỷlà lao và HIV/AIDS cộng lại.2.4. Một số đặc điểm bệnh nhân Hen Việt Nam qua các nghiên cứu:1. Tỉ lệ người hen trong cộng đồng 5 % (khoảng 4 triệu người), tỷ lệ này ngày càng gia tăng. Tỷ lệ hen người lớn: 1980 là 2,2%. 1990 là 3,3% và năm 2000 là 5 %. Tỷ lê hen trẻ em: năm 2000: 8-9%, năm 2004: 11-12% Tử vong do hen khoảng 3000 trường hợp / năm. (Ng. N. An)2. Bệnh nhân còn được chẩn đoán muộn 35% sau 3 năm (Hà Nội). Chẩn đoán còn bỏ sót nhiều, có đến 55% bệnh nhân bị hen mà chưa được chẩn đoán (tp HCM).3. Tỷ lệ bệnh nhân được điều trị dự phòng thấp (8,4%). Tỷ lệ bệnh nhân dùng thuốc dạng hít 13,6% (Hà Nội) chủ yếu là thuốc GPQ; Tỷ lệ này ở 5Khuyến cáo hội nghị khoa học bệnh phổi toàn quốc - Cần Thơ 2005 tp HCM cao hơn 50,5% nhưng cũng chủ yếu là thuốc giãn phế quản.4. Bệnh nhân hen (Hà Nội) vẫn đến khám ở BV Trung ương và thành phố là chủ yếu (60 %), phòng khám đa khoa khu vực 27%, trạm y tế phường 16,1%, thầy thuốc tư 20,2%.5. Tiền sử cá nhân và gia đình có liên quan đến hen và các bệnh dị ứng đều thấy rõ ở nhóm bệnh nhân hen so với nhóm người không bị hen.6. Một số đặc điểm liên quan đến tình hình kiểm soát hen ở nước ta (Ng. N. An): - Số bệnh nhân có lưu lượng đỉnh kế: 470 (15%) - Bệnh nhân nghỉ học, nghỉ việc trong năm qua 1252 (40%) - Bệnh nhân phải sử dụng thuốc cắt cơn trong 4 tuần qua 2348 (75%) - Bệnh nhân phải cấp cứu trong năm qua 301 (9,61%)Tóm lại, hen chưa được quan tâ ...