Tổng quan Hội chứng suy nhược mãn tính

Tài liệu tham khảo dành cho giáo viên, sinh viên chuyên ngành y khoa - Giáo trình, bài giảng về các bệnh thường gặp, triệu chứng và cách điều trị giúp hệ thống kiến thức và củng cố kỹ năng nhân biết và chữa bệnh.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Tổng quan Hội chứng suy nhược mãn tính Bµi 28 HéI CHøNG SUY NH−îC M¹N TÝNH (CFS)MôC TIªU 1. Nªu ®−îc nh÷ng yÕu tè dÞch tÔ häc cña héi chøng suy nh−îc m¹n tÝnh. 2. LiÖt kª ®−îc nh÷ng triÖu chøng quan träng cña héi chøng suy nh−îc m¹n tÝnh. 3. ChÈn ®o¸n ®−îc 3 thÓ l©m sµng héi chøng suy nh−îc m¹n tÝnh theo YHCT. 4. Tr×nh bµy ®−îc nguyªn t¾c ®iÒu trÞ héi chøng suy nh−îc m¹n tÝnh (dïng thuèc vµ kh«ng dïng thuèc cña y häc cæ truyÒn). 5. Tr×nh bµy ®−îc ph−¬ng ph¸p ®iÒu trÞ héi chøng suy nh−îc m¹n tÝnh (dïng thuèc vµ kh«ng dïng thuèc cña y häc cæ truyÒn). 6. Gi¶i thÝch ®−îc c¬ së lý luËn cña viÖc ®iÒu trÞ héi chøng suy nh−îc m¹n b»ng YHCT.1. §¹I C−¬NG1.1. §Þnh nghÜa Héi chøng suy nh−îc m¹n tÝnh (chronic fatigue syndrome) lµ tªn gäi hiÖnnay cña bÖnh lý g©y suy nh−îc kÕt hîp víi nhiÒu rèi lo¹n vËt lý, thÓ chÊt vµt©m thÇn kinh. Héi chøng nµy tr−íc ®©y 30 n¨m ®−îc gäi víi nhiÒu tªn kh¸c nhau nh−suy nh−îc thÇn kinh, t×nh tr¹ng u uÊt, chronic mononucleosis, héi chøng suynh−îc sau nhiÔm virus….1.2. DÞch tÔ häc − BÖnh th−êng gÆp ë løa tuæi 25 - 45, dï bÖnh còng cã thÓ gÆp ë trÎ em vµ ë tuæi trung niªn. − N÷ m¾c bÖnh nhiÒu h¬n nam gÊp 2 lÇn. − BÖnh xuÊt hiÖn r¶i r¸c. Tû lÖ m¾c bÖnh thËt sù khã x¸c ®Þnh v× tïy thuéc hoµn toµn vµo ®Þnh nghÜa bÖnh: suy nh−îc m¹n lµ triÖu chøng kh«ng ®Æc482 hiÖu, xuÊt hiÖn ë 20% bÖnh nh©n ®Õn kh¸m bÖnh tæng qu¸t; nh−ng héi chøng suy nh−îc m¹n tÝnh th× Ýt phæ biÕn h¬n. − Theo CDC (Trung t©m KiÓm so¸t vµ phßng bÖnh - Mü) th× héi chøng suy nh−îc m¹n tÝnh xuÊt hiÖn trªn 2 - 7 ng−êi/100.000 ng−êi.2. NGUYªN NH©N Vµ C¬ CHÕ BÖNH SINH2.1. Theo y häc hiÖn ®¹i Sù xuÊt hiÖn cña nhiÒu tªn gäi kh¸c nhau cña héi chøng bÖnh lý nµy ®·ph¶n ¶nh nhiÒu gi¶ thuyÕt cßn tranh luËn vÒ nguyªn nh©n g©y bÖnh. Th−êng nh÷ng gi¶ thuyÕt vÒ nguyªn nh©n ®−îc ®Ò cËp xoay quanh: − NhiÔm trïng: ®Ò cËp ®Õn nh÷ng lo¹i siªu vi (lymphotropic herpes virus, retrovirus vµ enterovirus) − Nh÷ng rèi lo¹n miÔn dÞch: ng−êi ta quan s¸t thÊy trong nh÷ng tr−êng hîp nµy cã sù gia t¨ng trong m¸u nh÷ng kh¸ng thÓ kh¸ng nh©n, suy gi¶m c¸c immunoglobulines, nh÷ng thay ®æi vÒ ho¹t ®éng cña lympho b µo… . − Nh÷ng rèi lo¹n néi tiÕt: nh÷ng c«ng tr×nh nghiªn cøu gÇn ®©y cho thÊy trªn nh÷ng héi chøng suy nh−îc m¹n tÝnh cã sù suy gi¶m phãng thÝch c¸c corticotropin - releasing factors cña n·o thïy dÉn ®Õn nång ®é trung b×nh cortison trong m¸u cña bÖnh nh©n thÊp h¬n ng−êi b×nh th−êng. Còng theo gi¶ thuyÕt trªn th× sù bÊt th−êng vÒ thÇn kinh néi tiÕt cã thÓ cã liªn quan ®Õn t×nh tr¹ng thiÕu søc lùc vµ tÝnh khÝ, t©m tÝnh cña bÖnh nh©n. − T×nh tr¹ng trÇm uÊt ®−îc ghi nhËn ë 2/3 tr−êng hîp. T×nh tr¹ng trÇm c¶m nµy th−êng thÊy ë c¸c bÖnh m¹n tÝnh. Tuy nhiªn, trong tr−êng hîp héi chøng nµy th× t×nh tr¹ng trÇm c¶m l¹i xuÊt hiÖn rÊt nhiÒu, v−ît h¬n nhiÒu tû lÖ th−êng gÆp trªn c¸c bÖnh m¹n tÝnh kh¸c. V× thÕ, cã ng−êi cho r»ng bÖnh nµy cã nguån gèc t©m lý lµ c¬ b¶n; nh÷ng rèi lo¹n thÇn kinh néi tiÕt vµ miÔn nhiÔm lµ thø ph¸t.2.2. Theo y häc cæ truyÒn Héi chøng suy nh−îc m¹n biÓu hiÖn l©m sµng rÊt phong phó. Nh÷ng triÖuchøng th−êng gÆp trong héi chøng nµy nh− mÖt mái, khã tËp trung t− t−ëng,®au ®Çu, ®au nhøc c¬ - khíp, dÔ c¸u g¾t, nãng trong ng−êi, khã ngñ, sót c©n…..Nh÷ng biÓu hiÖn nãi trªn ®−îc thÊy trong t©m c¨n suy nh−îc cña YHCT. Nh− vËy, cã thÓ tãm t¾t c¸c triÖu chøng c¬ n¨ng th−êng gÆp trong héichøng suy nh−îc m¹n gåm: − MÖt mái: YHCT xÕp vµo chøng h− gåm khÝ h−, huyÕt h−, ©m h−, d−¬ng h−. 483 − Hoa m¾t, chãng mÆt: YHCT xÕp vµo chøng huyÔn vËng hay cßn gäi lµ huyÔn vùng. − §au ®Çu: YHCT xÕp vµo chøng ®Çu thèng, ®Çu träng, ®Çu tr−íng dùa vµo nh÷ng biÓu hiÖn kh¸c nhau cña nã. − Nh÷ng rèi lo¹n t©m thÇn nh− hay quªn, ho¹t ®éng trÝ ãc gi¶m sót: YHCT xÕp vµo chøng kiÖn vong. − Nãng trong ng−êi, c¬n nãng phõng mÆt: YHCT xÕp vµo chøng ph¸t nhiÖt. − §¸nh trèng ngùc, håi hép: YHCT xÕp vµo chøng t©m quý, chÝnh xung. − Khã ngñ: YHCT xÕp vµo chøng thÊt miªn. − §au ngùc: cßn gäi lµ t©m thèng, hoÆc kÌm khã thë th× ®−îc gäi lµ t©m tý, t©m tr−íng. Qua viÖc ph©n tÝch c¬ chÕ bÖnh sinh toµn bé c¸c chøng tr¹ng th−êng gÆpcña YHCT trong héi chøng suy nh−îc m¹n, cã thÓ biÖn luËn vÒ c¬ chÕ bÖnhsinh theo YHCT nh− sau: + Do thÊt t×nh (néi nh©n): nh− giËn, lo sî g©y tæn th−¬ng 3 t¹ng tú, can, thËn. + Do m¾c bÖnh l©u ngµy (néi th−¬ng) lµm c¬ thÓ suy yÕu; thËn ©m, thËn d−¬ng suy: thËn ©m suy h− háa bèc lªn, thËn d−¬ng suy ch©n d−¬ng nhiÔu lo¹n ë trªn. + Do c¬ ®Þa yÕu: tiªn thiªn bÊt tóc (kh«ng ®Çy ®ñ). BÖNH L©U NGµy TIªN THIªN BÊT TóC ...