Tổng quan về bệnh ghép chống chủ cấp trên bệnh nhân ghép tế bào gốc tạo máu đồng loại

Bệnh ghép chống chủ (GVHD) cấp vẫn là nguyên nhân gây tử vong đứng hàng thứ hai sau ghép tế bào gốc tạo máu đồng loại. Theo dòng thời gian, nhờ sự tăng hiểu biết về cơ chế sinh lý bệnh của quá trình bệnh lý miễn dịch này, người ta có thể định nghĩa lại bệnh ghép chống chủ cấp, từ đó mở ra những cơ hội mới để phòng ngừa cũng như là điều trị bệnh ghép chống chủ cấp. Nhiều nghiên cứu cho thấy các yếu tố nguy cơ của GVHD cấp. Các phác đồ điều kiện hóa, cả diệt tủy và không diệt, tủy, hay giảm liêỳu đều có những tác động khác nhau lên GVHD. Một số phác đồ phòng ngừa đã được một số trung tâm ghép khác nhau sử dụng nhưng cho đến nay vẫn chưa có một phác đồ chuẩn hóa. Về vấn đề điều trị, steroids vẫn là phương pháp điều trị hàng đầu tiên. Một số lựa chọn điều trị khác đang được nghiên cứu để điều trị các trường hợp GVHD cấp kháng steroids như mycophenolate mofetil, sirolimus, quang lọc máu ngoài cơ thể. Một số cách phân nhóm nguy cơ đã được đề nghị để tiên lượng khả năng hiệu quả của điều trị hàng thứ nhất.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Tổng quan về bệnh ghép chống chủ cấp trên bệnh nhân ghép tế bào gốc tạo máu đồng loại Tổng Quan Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 23 * Số 6 * 2019 TỔNG QUAN VỀ BỆNH GHÉP CHỐNG CHỦ CẤP TRÊN BỆNH NHÂN GHÉP TẾ BÀO GỐC TẠO MÁU ĐỒNG LOẠI Trần Quang Hưng*, Huỳnh Văn Mẫn*, Nguyễn Tấn Bỉnh** TÓM TẮT Bệnh ghép chống chủ (GVHD) cấp vẫn là nguyên nhân gây tử vong đứng hàng thứ hai sau ghép tế bào gốc tạo máu đồng loại. Theo dòng thời gian, nhờ sự tăng hiểu biết về cơ chế sinh lý bệnh của quá trình bệnh lý miễn dịch này, người ta có thể định nghĩa lại bệnh ghép chống chủ cấp, từ đó mở ra những cơ hội mới để phòng ngừa cũng như là điều trị bệnh ghép chống chủ cấp. Nhiều nghiên cứu cho thấy các yếu tố nguy cơ của GVHD cấp. Các phác đồ điều kiện hóa, cả diệt tủy và không diệt, tủy, hay giảm liêỳu đều có những tác động khác nhau lên GVHD. Một số phác đồ phòng ngừa đã được một số trung tâm ghép khác nhau sử dụng nhưng cho đến nay vẫn chưa có một phác đồ chuẩn hóa. Về vấn đề điều trị, steroids vẫn là phương pháp điều trị hàng đầu tiên. Một số lựa chọn điều trị khác đang được nghiên cứu để điều trị các trường hợp GVHD cấp kháng steroids như mycophenolate mofetil, sirolimus, quang lọc máu ngoài cơ thể. Một số cách phân nhóm nguy cơ đã được đề nghị để tiên lượng khả năng hiệu quả của điều trị hàng thứ nhất. Từ khóa: bệnh ghép chống chủ cấp, ghép tế bào gốc tạo máu đồng loại ABSTRACT OVERVIEW OF ACUTE GRAFT-VERSUS-HOST DISEASE IN HEMATOPOIETIC STEM CELL TRANSPLANT PATIENTS Tran Quang Hung, Huynh Van Man, Nguyen Tan Binh * Ho Chi Minh City Journal of Medicine * Supplement of Vol. 23 – No. 6 - 2019: 24 – 31 Acute graft versus host disease (aGVHD) remains the second leading cause of death following allogeneic hematopoietic stem cell transplant. Over the years, the progress in understanding the pathophysiology of this immune based-process helped redefine graft versus host reaction and opened new possibilities for novel preventive and therapeutic approaches. Many studies have reported different risk factors of acute GVHD. The conditioning regimen, either myeloablative, non-myeloablative or reduced intensity may have different impact on the incidence of GVHD. Several preventive modalities have been adopted by different transplant centers but, to date, there is no standardized regimen. As for treatment, immunosuppression using steroids remains the first line of intervention. Several novel therapeutic options are being used for treatment of steroid-refractory aGVHD including the use of mycophenolate mofetil, sirolimus, extra corporeal photophoresis... Some risk stratifications have been proposed to predict the efficacy of steroids as the first-line treatment of aGVHD. Keywords: acute graft-versus-host disease, allogeneic hematopoietic stem cell transplantation ĐẶTVẤNĐỀ do GVHD cấp có thể xuất hiện trễ nếu bệnh nhân được điều kiện hóa giảm liều, và do Trước đây, bệnh ghép chống chủ (GVHD) những dấu hiệu và triệu chứng của GVHD được chia làm 2 thể là cấp và mạn, dựa trên mạn có thể xuất hiện trước ngày thứ 100 sau mốc thời gian 100 ngày. GVHD cấp xảy ra ghép, quan niệm về GVHD cấp đã thay đổi. trong vòng 100 ngày đầu tiên sau ghép, Định nghĩa GVHD hiện nay dựa trên các GVHD mạn xảy ra sau ngày 100. Tuy nhiên, *Bệnh viện Truyền máu Huyết học **Sở Y tế TP. Hồ Chí Minh Tác giả liên lạc: TS.BS. Huỳnh Văn Mẫn ĐT: 0975449818 Email: huynhvanman@yahoo.com 24 Hội Nghị Khoa Học BV. Truyền máu Huyết học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 23 * Số 6 * 2019 Tổng Quan dấu hiệu lâm sàng hơn là các mốc thời gian đơn triệu chứng cần phân biệt (distinctive) là những thuần, và các triệu chứng tiêu hóa, da, gan của biểu hiện không thường gặp trong GVHD cấp, GVHD cấp có thể xảy ra bất kỳ lúc nào sau ghép. nhưng không đủ thuyết phục để chẩn đoán chắc GVHD cấp xảy ra trong vòng 14 ngày đầu tiên chắn GVHD mạn. sau ghép thường được gọi là thể tối cấp, GVHD GVHD cấp cổ điển: những trường hợp xuất cấp xuất hiện sau hơn 100 ngày sau ghép là thể hiện các dấu hiệu của GVHD cấp trong vòng 100 xuất hiện muộn(4). GVHD xuất hiện sau hơn 100 ngày đầu tiên sau dị ghép tế bào gốc tạo máu. ngày sau ghép thường là do giảm liều ức chế Không có các đặc điểm chẩn đoán hay cần phân miễn dịch phòng ngừa GHVD. biệt của GVHD mạn. Nếu các dấu hiệu và triệu chứng của ...