Tổng quan về kĩ năng và năng lực của thế kỉ XXI và so sánh với yêu cầu năng lực trong chương trình giáo dục phổ thông – chương trình tổng thể tại Việt Nam

Bài viết này trình bày kết quả tổng quan từ 24 tài liệu nhằm hướng đến tìm hiểu 4 nội dung chính: 1) Tổng quan về khái niệm về kĩ năng và năng lực của thế kỉ XXI; 2) Tổng quan về khung năng lực thế kỉ XXI; 3) Tổng quan về năng lực thành phần của thế kỉ XXI; 4) So sánh các năng lực thế kỉ XXI với yêu cầu năng lực trong Chương trình giáo dục phổ thông – chương trình tổng thể tại Việt Nam.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Tổng quan về kĩ năng và năng lực của thế kỉ XXI và so sánh với yêu cầu năng lực trong chương trình giáo dục phổ thông – chương trình tổng thể tại Việt NamHNUE JOURNAL OF SCIENCE DOI: 10.18173/2354-1075.2022-0164Educational Sciences, 2022, Volume 67, Issue 5, pp. 61-73This paper is available online at http://stdb.hnue.edu.vn TỔNG QUAN VỀ KĨ NĂNG VÀ NĂNG LỰC CỦA THẾ KỈ XXI VÀ SO SÁNH VỚI YÊU CẦU NĂNG LỰC TRONG CHƯƠNG TRÌNH GIÁO DỤC PHỔ THÔNG – CHƯƠNG TRÌNH TỔNG THỂ TẠI VIỆT NAM Đặng Thị Diệu Hiền Viện Sư phạm Kĩ thuật, Trường Đại học Sư phạm Kĩ thuật Thành phố Hồ Chí Minh Tóm tắt. Bài viết này trình bày kết quả tổng quan từ 24 tài liệu nhằm hướng đến tìm hiểu 4 nội dung chính: 1) Tổng quan về khái niệm về kĩ năng và năng lực của thế kỉ XXI; 2) Tổng quan về khung năng lực thế kỉ XXI; 3) Tổng quan về năng lực thành phần của thế kỉ XXI; 4) So sánh các năng lực thế kỉ XXI với yêu cầu năng lực trong Chương trình giáo dục phổ thông – chương trình tổng thể tại Việt Nam. Kết quả nghiên cứu về kĩ năng và/ hoặc năng lực thế kỉ XXI cho thấy: 1) Khái niệm kĩ năng và/hoặc năng lực riêng lẻ của của thế kỉ XXI có nhiều cách phát biểu khác nhau nhưng vẫn có một số đặc điểm chung; 2) Có rất nhiều nhóm năng lực thành phần trong khung năng lực của thế kỉ XXI, song chưa có sự thống nhất về tên gọi mặc dù một số nhóm năng lực có cùng năng lực cụ thể; 3) Kết quả thống kê năng lực thành phần của 13 nghiên cứu điển hình cho thấy có 45 năng lực thành phần được đề cập, trong đó, 10 năng lực được nhiều nghiên cứu đề cập đến gồm: Hợp tác, hiểu biết về công nghệ, sáng tạo, năng lực công dân, hiểu biết về thông tin, giao tiếp, tự định hướng, phản biện, giải quyết vấn đề, quản lí/ lãnh đạo; 4) Kết quả so sánh chỉ ra tất cả 13 năng lực trong Chương trình giáo dục phổ thông - chương trình tổng thể đều được đề cập trong các nghiên cứu điển hình của thế kỉ XXI, trong đó, có 6 năng lực thuộc top 10, 6 năng lực thuộc top 20 năng lực của thế kỉ XXI được đề cập nhiều nhất. Từ khóa: kĩ năng thế kỉ XXI, năng lực thế kỉ XXI, năng lực cốt lõi, tổng quan, khung năng lực.1. Mở đầu Bước vào thế kỉ XXI, nền kinh tế tri thức, công nghệ phát triển mạnh mẽ, đòi hỏi người laođộng không chỉ có tay nghề cao mà còn phải đối mặt với các nhiệm vụ ngày càng phức tạp vàcần có sự tương tác. Người lao động trình độ cao phải có khả năng chắt lọc lượng kiến thứckhổng lồ có sẵn một cách hiệu quả từ đó áp dụng những kiến thức đó trong nghề nghiệp lẫncuộc sống. Những người lao động này không chỉ cần có kĩ năng chuyên môn xuất sắc mà còncần có đủ kĩ năng cốt lõi để thích ứng với những yêu cầu thay đổi của công việc [1]. Dưới góc độ giáo dục và đào tạo, phát triển năng lực cốt lõi bên cạnh năng lực chuyên môncủa người học để có thể thích ứng nhanh với sự thay đổi theo sự thay đổi của xã hội, theo yêu cầucông việc là rất cần thiết [2]. Sự phát triển của kinh tế và xã hội đòi hỏi các hệ thống giáo dục phảihình thành và phát triển cho người học những kĩ năng và năng lực cốt lõi, cần thiết để họ khôngchỉ đóng góp tích cực vào sự phát triển kinh tế dựa trên nền tảng tri thức mà còn giúp họ thànhcông trong công việc [2], [3]. Những kĩ năng hoặc năng lực này thường được gọi là kĩ năng hoặcnăng lực của thế kỉ XXI, là những kĩ năng hoặc năng lực có liên quan nhiều hơn đến nhu cầu củacác mô hình phát triển kinh tế, xã hội mới trong thế kỉ này so với các mô hình của thế kỉ trước [2].Ngày nhận bài: 21/10/2022. Ngày sửa bài: 22/11/2022. Ngày nhận đăng: 10/12/2022.Tác giả liên hệ: Đặng Thị Diệu Hiền. Địa chỉ e-mail: hiendtd@hcmute.edu.vn 61 Đặng Thị Diệu Hiền Nghiên cứu về các kĩ năng hoặc năng lực của thế kỉ XXI được sự quan tâm rất lớn cả trongvà ngoài nước thể hiện qua hơn 1.820 triệu kết quả tìm kiếm với từ khóa “21st century skills”,gần 28 triệu kết quả với từ khóa “21st century competencies” và từ khóa “kĩ năng của thế kỉXXI” với 29 triệu kết quả. Nghiên cứu về lĩnh vực này không chỉ có sự tham gia của các tổ chứcở cấp độ quốc gia điển hình như tổ chức Hội đồng nghiên cứu quốc gia Mỹ (National ResearchCouncil), Singapore Misnistry of Education, Employment and Social Development Canada…mà còn các tổ chức liên quốc gia gồm Tổ chức Hợp tác Kinh tế thế giới (OECD), Tổ chức Giáodục, khoa học và văn hóa của Liên hợp quốc (UNESCO), Tổ chức Hợp tác cho các kĩ năng thếkỉ XXI (Partnership for 21st century skills (P21)), Trung tâm đánh giá và giảng dạy kĩ năng củathế kỉ XXI (Assessmnet and Teaching of 21st-Century Skills (ATC21S)), EuropeanCommission… và cả sự đầu tư tìm hiểu của các cá nhân như Griffin P. và cộng sự, Todd R.Kelley, Van Laar E. và cộng sự ...