Tổng quan về thuế - Chương 3: Thuế tiêu thụ đặc biệt

Tài liệu trình bày khái niệm, đặc điểm của thuế tiêu thụ đặc biệt; đối tượng chịu thuế, đối tượng không chịu thuế và người nộp thuế; cách xác định số thuế tiêu thụ đặc biệt; giảm thuế, hoàn thuế, khai nộp, quyết toán thuế tiêu thụ đặc biệt.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Tổng quan về thuế - Chương 3: Thuế tiêu thụ đặc biệt CHƢƠNG 3 THUẾ TIÊU THỤ ĐẶC BIỆT Mục tiêu cần đạt được:Sau khi học xong chương này người học cần: - Nắm được khái niệm, bản chất của thuế tiêu thụ đặc biệt. - Phân biệt được các trường hợp phải nộp thuế tiêu thụ đặc biệt và chủ thểphải nộp các loại thuế này - Xác định được số thuế tiêu thụ đặc biệt phải nộp theo qui định hiệnhành. - Chỉ ra được cách sử dụng hóa đơn chứng từ và các trường hợp đượcmiễn, giảm, hoàn thuế, kê khai nộp thuế tiêu thụ đặc biệt. Nội dung chính của chương: - Khái niệm, đặc điểm của thuế tiêu thụ đặc biệt (TTĐB). - Đối tượng chịu thuế, đối tượng không chịu thuế và người nộp thuếTTĐB. - Cách xác đính số thuế TTĐB phải nộp. - Giảm thuế, hoàn thuế, kê khai, nộp thuế, quyết toán thuế TTĐB.3.1 KHÁI NIỆM, ĐẶC ĐIỂM CỦA THUẾ TIÊU THỤ ĐẶC BIỆT3.1.1 Khái niệm Thuế tiêu thụ đặc biệt (TTĐB) là sắc thuế đánh vào một số hàng hoá dịch vụđặc biệt nằm trong danh mục Nhà nước quy định. Tính chất đặc biệt hay không đặc biệt của hàng hoá, dịch vụ ở một quốc giatuỳ thuộc vào phong tục, tập quán, lối sống văn hoá và mức thu nhập bình quânđầu người của quốc gia đó. Nhìn chung, các hàng hoá, dịch vụ được lựa chọn đểthu thuế TTĐB có các tính chất sau: - Việc sản xuất, tiêu dùng các loại hàng hoá, dịch vụ này chưa thật cần thiếtđối với đời sống xã hội nên thường chịu sự kiểm soát chặt chẽ của Nhà nước. 1 - Lượng cầu của hàng hoá, dịch vụ này thường biến động theo thu nhậpnhưng ít biến động theo mức giá cả. - Các loại hàng hoá này cần hạn chế tiêu dùng do không có lợi đối với nềnkinh tế - xã hội nói chung hoặc có hại cho sức khoẻ, môi trường hay gây lãng phícho xã hội.3.1.2 Đặc điểm của thuế tiêu thụ đặc biệt Là một sắc thuế thuộc loại thuế tiêu dùng, nhưng vì là thuế tiêu dùng nênngoài tính chất là thuế gián thu, thuế TTĐB còn có những đặc điểm riêng biệtsau đây: Một là, thuế TTĐB được thu một lần vào khâu sản xuất, nhập khẩu hànghoá, hoặc kinh doanh dịch vụ. Đây là loại thuế tiêu dùng một giai đoạn nênkhông gây nên sự trùng lắp qua các khâu của quá trình luân chuyển hàng hoá. Vìvậy, có tác dụng giảm thiểu chi phí hành thu song đòi hỏi chế độ kiểm tra, giámsát thật chặt chẽ nhằm đảm bảo hạn chế tới mức tối đa sự thất thu thuế TTĐBthông qua việc gian lận về số lượng hàng hoá sản xuất và tiêu thụ. Hai là, thuế tiêu thụ đặc biệt thường có mức động viên cao. Thuế TTĐB cóthể được xác định trên cơ sở giá trị hoặc trên cơ sở đơn vị đo lường khác vàthường được thu với mức thuế suất cao hơn so với thuế tiêu dùng thông thường.Đặc điểm này thể hiện quan điểm điều tiết của Nhà nước thông qua thuế TTĐB.Xét ở khía cạnh quản lý, việc sản xuất và cung cấp các loại hàng hoá, dịch vụđược coi là đặc biệt không chỉ liên quan đến các vấn đề kinh tế, phân bổ nguồnlực mà còn liên quan đến các vấn đề xã hội. Để sản xuất và tiêu dùng hàng hoávà dịch vụ này theo định hướng của Nhà nước, thì cần thiết phải sử dụng mứcthuế cao thông qua thuế TTĐB để hướng dẫn sản xuất và tiêu dùng hợp lý. Xét ởkhía cạnh phân phối thu nhập, đối tượng tiêu dùng phần lớn các hàng hoá, dịchvụ đặc biệt này là những người có thu nhập cao. Thuế TTĐB cần xây dựng mức 2động viên cao nhằm điều tiết thu nhập của những người có thu nhập cao, đảmbảo công bằng xã hội. Ba là, danh mục hàng hoá, dịch vụ chịu thuế TTĐB không nhiều và thayđổi tuỳ thuộc vào điều kiện phát triển kinh tế - xă hội và mức sống của dân cư.Với diện thu thuế TTĐB tương đối hẹp nên có thể có ảnh hưởng trực tiếp đếnquyết định tiêu dùng và phân phối nguồn thu nhập. Thuế TTĐB là công cụ rất cóhiệu quả của các mục tiêu chính sách khác ngoài mục tiêu nguồn thu. Bốn là, bổ sung cho thuế tiêu dùng nhằm giảm tính chất lũy thoái củachúng. Hạn chế lớn nhất của thuế tiêu dùng là có tính lũy thoái so với thu nhập,những người có mức thu nhập càng cao thì tỷ lệ điều tiết về thuế so với thu nhậpcàng thấp. Để hạn chế tính lũy thoái của thuế tiêu dùng có thể sử dụng nhiềucách khác nhau như: (i) Đánh thuế thu nhập; (ii) Áp dụng thuế suất thấp vớihàng hóa, dịch vụ thiết yếu; (iii) Áp dụng thuế suất cao với hàng hóa, dịch vụcao cấp thông qua thuế tiêu thụ đặc biệt; (iv) Phân biệt mức thuế suất theo baobì, mẫu mã của sản phẩm. Thuế TTĐB được sử dụng phổ biến trên thế giới với các tên gọi khác nhau:thuế tiêu dùng đặc biệt ở Pháp, thuế đặc biệt ở Thuỵ Điển, hay thuế hàng hoá ởcác nước Đông Nam Á. Ngoài ý nghĩa là một sắc thuế thu vào các hàng hoá,dịch vụ xa xỉ thì thuế TTĐB còn là công cụ quan trọng để tạo nguồn thu màkhông ảnh hưởng nhiều đến hoạt động kinh tế, là công cụ để bảo vệ môi trườngvà điều tiết thu nhập. Có hai nhóm hàng hoá được nhận thức như là các mục tiêu ...