Tranh của Hoàng Duy Vàng: nếu bạn dừng lâu hơn một chút

“Tắm trên phố”(2010), sơn dầu, 110 x 150cm. Ảnh: Tịch RuNhững ảnh chụp tranh của Hoàng Duy Vàng trong bài thông báo triển lãm không hề gây được nhiều chú ý. Chúng trượt đi. Chúng làm cho ta có cảm giác hình như đã xem những bức như thế này ở đâu đó và không phải một lần. Đúng là không có gì mới. Và để giới thiệu chúng, bà Natalia Kraevskaia (tên thân mật vẫn gọi là Natasha), với một bài.viết dài dành nhiều ưu ái (có lẽ phần nhiều) cho sự chăm chỉ và nỗ lực của một...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Tranh của Hoàng Duy Vàng: nếu bạn dừng lâu hơn một chútTranh của Hoàng Duy Vàng: nếu bạn dừng lâu hơn một chút“Tắm trên phố”(2010), sơn dầu, 110 x 150cm. Ảnh: Tịch RuNhững ảnh chụp tranh của Hoàng Duy Vàng trong bài thông báo triểnlãm không hề gây được nhiều chú ý. Chúng trượt đi. Chúng làm cho tacó cảm giác hình như đã xem những bức như thế này ở đâu đó vàkhông phải một lần. Đúng là không có gì mới. Và để giới thiệu chúng,bà Natalia Kraevskaia (tên thân mật vẫn gọi là Natasha), với một bàiviết dài dành nhiều ưu ái (có lẽ phần nhiều) cho sự chăm chỉ và nỗ lựccủa một họa sỹ trẻ. Nhưng qua bài viết của Natasha, cũng dễ nhận thấysự băn khoăn của bà khi nói về tranh của Vàng. Trong bài viết ấy,Natasha cho rằng cái “cách”, hay cái “ trường phái” mà Vàng đangdùng là chủ nghĩa trừu tượng biểu hiện. Tất nhiên khi tạm nhận địnhnhư vậy, Natasha đã bổ sung rằng, “trong kỉ nguyên này, các họa sỹquyết tâm không sáng tác đúng theo bất kì một loại hình nghệ thuật nàovà cố gắng thoát khỏi bất kì chủ nhĩa nghệ thuật nào”.“Đất nước trong mùa gặt”(2011), sơn dầu, 180 x 400cm. Ảnh: B&GQuả đúng như vậy, khi bước chân vào phòng tranh, ấn tượng ban đầuhoàn toàn chỉ là những bức tranh khổ lớn với sự đầy ứ màu sắc mạnh.Chúng cho thấy sự lao động kiên trì từ bức này sang bức khác; vàngười xem hoàn toàn an tâm rảo bước vòng quanh nhưng cũng khó nhớđược bức này hay bức khác mình vừa mới xem. Bạn có thể thờ ơ: hìnhnhư không có gì mới ngoài chứng tích cho một hoạt động chắc chắn làkhá miệt mài với màu sắc và những tấm toan. Dễ nhận thấy sự thờ ơ ấyngay trong ngày khai mạc: bạn bè, người xem ùa vào phòng tranh, xem,dừng lại trước các bức tranh khá nhanh, và sau đó quay sang tánchuyện với nhau…Và người xem này cũng nằm trong số đông đó nếu không có một lí dovô tình đã níu chân lại lâu hơn trước một bức tranh khổ lớn. Ngắm nólâu hơn một chút, đứng đó lâu hơn một chút, không chờ đợi điều gì,không suy đoán điều gì, chỉ đơn giản là ngắm nhìn, chợt nhận thấy mộtđiều thích thú: các màu sắc hỗn độn kia, những nhát bút, vệt màu đangdần dần tự sắp xếp lại theo một trật tự. Cái bề mặt ồn ào, những sựchen lấn tưởng chừng ngẫu hứng đến vô tổ chức của các sắc nóng, sắclạnh đã dần dần trở nên yên tĩnh, tạo một hiệu ứng khá ngạc nhiên vềkhông gian. Đứng lâu hơn một chút thôi: các lớp màu bắt đầu vượt khỏikhông gian giới hạn của bề mặt tranh và bồng bềnh vượt ra khỏi nó.Chúng cho ta cảm giác muốn đến gần và lùa được tay vào giữa nhữnglớp màu. Bức tranh như được dày lên, vượt ra khỏi không gian bứctường treo và trở nên trong vắt, chập chờn như một ảo ảnh. Không thểtừ chối: bức tranh đã cho ta cảm giác của một không gian ba chiều.Ảnh: B&GĐến lúc này, tôi mới hiểu được cảm giác tại sao lại thờ ơ khi xem ảnhchụp lại tranh Vàng, hay khi đi qua quá nhanh trước tranh anh. Ảnhchụp, xem lướt… đã làm mất đi phần lớn giá trị thật của tranh so vớinhững gì nhận thấy khi thực sự đối diện với nó một cách chăm chú.Đứng lâu trước bức tranh thật của Vàng, với kích thước thật của nó,bạn sẽ dần dần cảm nhận được sự yêu thích của anh trên từng cm tranh:đó là cảm giác rất “thô” về chất liệu và phẩm chất rất dày của chất sơn.Thoạt nhìn, những nhát sơn tung tẩy ấy dễ cho người xem nhận xét là“hành động” tùy hứng, tự phát – cái cách mà hình như chính tác giảcũng hiểu nhầm khi đặt tên cho những tác phẩm của mình. Cái têntranh cố gắng đặt cho bức tranh một trạng thái, một ý nghĩa nào đó mànhiều khi kiên cưỡng. Đối với tranh của Vàng, tôi nghĩ chả cần đặt tênmà chỉ cần đánh số để phân biệt. Những nhát màu tưởng chừng nhưđầy tâm trạng như vậy lại tạo ra không nhiều lắm hiệu quả về tính“hành động”. Nếu cứ theo hướng đó, hướng “action painting”, ngườixem hình như chỉ nhìn thấy sự nhàm chán và dễ lòng quay lưng lại.Nhưng nếu nhìn theo hướng khác, chân chỉ hơn, ta nhận thấy mộtHoàng Duy Vàng say mê, cầm mẫn với bề mặt tranh, những lớp màutưởng chừng như ngẫu hứng lại đang tương tác với nhau theo một quyluật vô hình, tạo nên sự uyển chuyển của các lớp lót và sự gồ lên sốngđộng của các lớp sơn.Ở một số họa sỹ, để thỏa mãn sự say mê “chơi” bề mặt, để tạo cảm giácvề mịn màng hay xù xì, về đậm đặc hay trong suốt, họ thích bổ sungthêm lên bề mặt tranh những vật liệu tạo hiệu ứng, thí dụ cho thêm cáthoặc mùn cưa, chất độn…, có khi cả thuốc súng. Đối với Vàng, bề mặtsống động của những bức tranh này chỉ đơn thuần thực hiện bằng sơnnguyên chất; Vàng cho biết như vậy. Chỉ là những lớp màu được chồnglên nhau và những vệt sơn dày hay mỏng cùng với độ quét của vệt bút.“Sức mạnh” (2010), sơn dầu, 140 x 150cm. Ảnh: Tịch RuSong song với triển lãm tranh của Vàng là triển lãm của họa sỹ Lê KinhTài. Thoạt nhìn, hai tác giả tưởng chừng như có cùng một cách biểuđạt. Thế nhưng khó có thể so sánh được rằng ai hơn ai. Nhưng bản thântôi, tôi thích tranh của Vàng hơn. Tất nhiên không phải tất cả các bức,mà chỉ vài bức. Tranh Vàng gây hiệu ứng thị giác thực sự, nó kéo t ...