Tranh phong cảnh của Per Kirkeby: chẳng có gì mới

Khách tham quan ngắm bức “Trốn chạy sang Ai Cập” của Per Kirkeby, triển lãm tại Tate Modern, 2009Các bức tranh phong cảnh lem luốc của Per Kirkeby hiện (2009) trưng bày tại bảo tàng Tate Modern nhìn na ná nhau, liệu ông họa sĩ người Đan Mạch này có đang tự học lại một kỹ thuật gì chăng? “Khi nhón lấy tuýp màu rồi cẩn thận nặn một ít sơn lên bảng pha, tôi cảm thấy một gánh nặng lịch sử lớn lao đang đè lên vai mình,” Kirkeby.viết những dòng này vào năm 1977. ...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Tranh phong cảnh của Per Kirkeby: chẳng có gì mới Tranh phong cảnh của Per Kirkeby: chẳng có gì mớiKhách tham quan ngắm bức “Trốn chạy sang Ai Cập” của Per Kirkeby,triển lãm tại Tate Modern, 2009Các bức tranh phong cảnh lem luốc của Per Kirkeby hiện (2009) trưngbày tại bảo tàng Tate Modern nhìn na ná nhau, liệu ông họa sĩ ngườiĐan Mạch này có đang tự học lại một kỹ thuật gì chăng?“Khi nhón lấy tuýp màu rồi cẩn thận nặn một ít sơn lên bảng pha, tôicảm thấy một gánh nặng lịch sử lớn lao đang đè lên vai mình,” Kirkebyviết những dòng này vào năm 1977. Ôi! Chắc chắn Rembrandt cũngcảm thấy thế mỗi lần nhìn vào gương, chắc ông cũng càu nhàu “Lạigương mặt ngố này, cái mũi cũng vẫn thế, nhưng hình như mình mậpra thì phải. Bớt nhậu thôi. Hay là đi căng da mặt nhỉ?“Nếu hội họa lúc nào cũng đem đến một gánh nặng như vậy thì sẽ chẳngai muốn vẽ vời gì cả. Ngày ngày, gánh nặng lịch sử sẽ như một con đậpđồ sộ sau lưng bạn; và trước mặt bạn chẳng có gì ngoài một bảng phamàu cáu bẩn, với những mảng màu vón lại từ hôm qua. Tranh củaKirkeby tối hù những màu như xanh quân đội, nâu, nâu đỏ, và màuxám xịt mà tôi thường thấy trong những ngày xấu trời; những mảngtrắng, lam, và đỏ thì lâu lâu bỗng dưng xuất hiện. Phong cảnh thì mậpmờ, lúc có lúc không.Wald-Variation II 1989Khi họa sĩ chuyển cảnh vật lên toan, thời tiết bên ngoài sẽ biến mất;nhưng cũng giống như lịch sử, ta nhất quyết kiểu gì cũng phải có đượcnó, như mưa bên khung cửa, hay gió lùa từ ống khói. Chán cái là,những tác phẩm của Kirkeby chỉ có mỗi đất đá, thác nước, túp lều, cáclớp địa chất và đồi núi. Kirkeby từng học về địa chất, và cũng viết văn.Ông là tác giả của một số sách tham khảo, chủ yếu là về các nghệ sĩ màông ngưỡng mộ, gồm Munch, El Greco, Picasso và Gauguin. Ông cònlà một nhà thơ nữa.Sách Per Kirkeby viết dựng cả một bức tường của TateNói chung, Kirkeby là một nhân vật thú vị thôi. Nhưng không hiểu tạisao ông được Bảo tàng Tate Britain ưu đãi cho một sô triển lãm lớn đếnthế. Theo tôi thì còn có nhiều họa sĩ tài năng hơn. Những tác phẩm đầutiên của Kirkeby vào những năm 60 có vẻ gì đó lộn xộn, bừa bãi, vàmang tính chiết trung cùa dòng Pop art. Chất họa sĩ của ông chỉ đượcđịnh hình một cách rõ nét vào những năm 70, cũng là lúc ông bắt đầutheo ngành điêu khắc. Tác phẩm của Kirkeby thiếu sự đa dạng, còn nétcọ thì thiếu sức hút, màu sắc cũng chẳng có gì gây bất ngờ. Màu nàynối tiếp màu kia và kéo lê, cho dù lúc nhanh, lúc chậm; dù ít dù nhiềuthế nào trông cũng như những mảng chắp vá bất cân đối, chẳng khác gìcác vệt được bôi lem nhem.Khách ngắm bức “Không đề, 2000” của KirkebyĐôi lúc, Kirkeby cạo màu cũ đi, hoặc lia cọ lòng vòng để tiếp sức chonhững vùng màu chết. Tôi bắt đầu thắc mắc ông có ý gì? Muốn thểhiện gì cho chính bản thân ông và cho người xem? Ông khám phá racái mới mỗi ngày chăng? Hoặc có lẽ Kirkeby muốn nhai lại bài họcbuồn chán, rằng “Nếu mọi thử nghiệm không cho ra kết quả gì thì cứ đitheo công thức có sẵn“? Sau một hồi ngắm nghía bộ tác phẩm, bạnchắn hẳn phải nói với chính mình “Những thứ này không được. Và cảmgiác này chẳng vui chút nào.““Không đề, 1984”Nhưng cho dù có vẻ hệt như nhau, những bức tranh của Kirkeby thựcsự lại rất dễ phân biệt. Cái này có một mảng màu cam được quệt ởgiữa, cái kia thì đầy những bông hoa nửa xanh lá nửa xanh lơ. Tuy vậy,khi nhìn kỹ, đống màu đó chỉ đem đến đúng một loại cảm giác nhấtđịnh. Có những cuốn sách – thậm chí một số cuốn tôi còn thích chí đọcđi đọc lại – khá tương đồng với Kirkeby về mặt chất lượng và ý tưởng,với những câu từ vừa na ná nhau vừa không giống ai. Nhưng khác vớimấy cuốn sách kia, tranh của Kirkeby không làm cho tôi muốn nấn nálại. Tôi cảm thấy phát chán – chán vì những thứ được làm như kiểu họcvẹt, rồi được tô điểm bằng một vài hiệu ứng lãng nhách; cho dù nhữngtác phẩm này – theo cách nào đó – có những bóng gió về lịch sử, tôivẫn chán. Bạn có thể vẽ về sự kiện đánh chiếm thành phốConstantinople (thuộc địa cũ của nước Hy Lạp cổ, bị La Mã và vô sốđế chế khác chiếm), hoặc vẽ về cuộc trốn chạy sang Ai Cập (của ChúaJesus), thậm chí có thể cầu khẩn cho linh hồn của họa sĩ Philipp OttaRunge hiện về giúp đỡ (Phillip là một họa sĩ người Đức, thuộc trườngphái Lãng mạn), nhưng mấy hành động này chẳng giúp chúng ta tiếnđược đâu xa.“Sự bao vây thành Constantinople”Nói gì thì nói, Kirbeby có một số tác phẩm điêu khắc: một cái ở ga xeđiện tại quận Humlebaek, phía bắc Copenhagen, một cái tại công viênđiêu khắc ở Middelheim, ngoại ô Antwerp. Chúng có chất u ám đặctrưng khiến tôi bị hấp dẫn. Hai tác phẩm làm bằng gạch thô này trônggiống bức tường thành của những tòa lâu đài cổ, hoặc giống hầm chứacó mái vòm cung; chúng tạo cảm giác sợ hãi và có gì đó rất kỳ bí,giống như những tòa nhà hình vòm trong tranh của De Chirico. Đángtiếc là những tác phẩm điêu khắc bằng đồng của Kirkeby tại TateModern không thú vị bằng hai cái kể trên.Tác phẩm điêu khắc củ ...