Với vòng quay của thị trường và áp lực “chế sản” nghệ phẩm ngày càng cao, các nghệ sĩ “bán chạy” đã và đang đua nhau thuê mướn ôsin-sĩ (trợ lý nghệ thuật?) trong “sáng tạo nghệ thuật”. Vậy thì ai mới là tác giả thực sự của những “kiệt tác” đây?
Thị trường nghệ thuật đương đại
.Một hiện tượng hiếm khi được thảo luận trong thế giới nghệ thuật: Tác phẩm mới vừa được treo lên trên tường của gallery kia có nhất thiết phải được vẽ bởi chính người nghệ sĩ đã ký tên vào nó hay...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Tranh tượng ô-sin-sĩ chế có giá trị không?
Tranh tượng ô-sin-sĩ chế
có giá trị không?
.
Với vòng quay của thị trường và áp lực “chế sản” nghệ phẩm ngày
càng cao, các nghệ sĩ “bán chạy” đã và đang đua nhau thuê mướn ô-
sin-sĩ (trợ lý nghệ thuật?) trong “sáng tạo nghệ thuật”.
Vậy thì ai mới là tác giả thực sự của những “kiệt tác” đây?
Thị trường nghệ thuật đương đại
Một hiện tượng hiếm khi được thảo luận trong thế giới nghệ thuật: Tác
phẩm mới vừa được treo lên trên tường của gallery kia có nhất thiết
phải được vẽ bởi chính người nghệ sĩ đã ký tên vào nó hay không?
Tờ The Wall Street Journal mới đây đã viết trắng phớ lên mặt báo
những gì thế giới nghệ thuật thường xì xào – ra chiều bí hiểm: có nhiều
nghệ sĩ đương đại, cả trẻ lẫn già, chỉ thích thuê ô-sin-sĩ (tiếng Anh gọi
là “artist assistant”) vẽ thay cho họ.
Tsong Pu (Đài Loan), Sợi trắng trên nền xám ', 1983, chất liệu tổng
hợp, 194 x 130 cm. Để “nỗ lực học hỏi” phương pháp làm việc của
nghề thêu truyền thống Trung Quốc, Pu đã đề nghị hàng xóm láng
giềng và người nhà phụ giúp để hoàn thành tác phẩm này.
Ô-sin-sĩ: có cần thiết không?
Ai cũng biết, các nghệ sĩ tên tuổi như Ai Weiwei và Takashi Murakami
đều mướn nhiều trợ lý và sinh viên học nghề trong việc “sản xuất” các
nghệ phẩm “trứ danh” của họ, mà các nghệ phẩm đó vẫn đắt như tôm
tươi. Liệu các họa sĩ trẻ đang nổi dần có nên áp dụng “ngón nghề” này
của các bậc đàn anh không?
Bản thân nội bộ những người hoạt động trong thị trường nghệ thuật cho
rằng giá cả cùng với nhu cầu nghệ thuật đương đại tăng cao là lý do
chính thúc đẩy nghệ sĩ ngày càng hay sử dụng trợ lý hơn. Trong khi
nhiều người sưu tập và các thương gia coi trọng những bức tranh và tác
phẩm điêu khắc được chính tay nghệ sĩ thể hiện, thì nhiều người khác
lại cho rằng tác phẩm do trợ lý làm cũng là nhu cầu (mua được – bán
chạy) thực sự trong thị trường nghệ thuật đương đại.
Hạt hướng dương, Ai Weiwei (2010). Mỗi hạt đều do được làm bằng
tay, toàn bộ các hạt hướng được làm thủ công với sự trợ giúp của trên
1600 nghệ nhân bàn tay vàng.
Một số nghệ sĩ nổi tiếng khác, chẳng hạn như Damien Hirst và Jeff
Koons, từ lâu đã công khai sử dụng đội quân ô-sin-sĩ để làm tranh
tượng cho mình. Nhiều người khác tuy không nói thẳng ra nhưng vẫn
ngấm ngầm thuê mướn ô-sin-sĩ trợ giúp – các “trợ lý nghệ thuật” này
có thể làm việc tại gia (nhận “hợp đồng gia công” và tự làm việc ở nhà)
hay “đi làm” công nhật ở xưởng vẽ của họa sĩ hàng ngày.
Jeff Koons, 56 tuổi, một trong những nghệ sĩ “hot” nhất thế giới đương
đại, người đã kết hôn [được] với một trong những nữ ô-sin-sĩ của mình
– (tuyệt vời chưa!) – tuyên bố: “Người ta quan niệm sai lầm rằng tôi
sản xuất tác phẩm như một cái máy,” và ông nói thêm: “Tôi đã trăn
trở hàng năm trời cho tất cả mọi thứ, (từ phác thảo tới kế hoạch giao
cho các trợ lý nghệ thuật rồi điều hành xưởng gia công thế nào), trước
khi bắt tay vào việc sản xuất nó.” Jeff Koons không ngại khoe rằng ông
có tới hơn 150 “nhân viên trong biên chế”, còn bản thân ông không bao
giờ cầm đến một cây cọ. “Nếu tự vẽ, thậm chí tôi không thể hoàn thành
được mỗi năm một bức”, ông nói. Mỗi năm, trung bình xưởng vẽ của
Koons xuất xưởng 10 bức tranh cỡ lớn và 10 tác phẩm điêu khắc.
Trong mấy năm gần đây, có sáu tác phẩm “của ông” cung cấp cho các
sàn đấu giá và đã bán được với giá từ 11 triệu đến 25 triệu đô-la.
Tác phẩm của Jeff Koons
Ô-sin-sĩ: không phải là khái niệm mới
Adam Sheffer, một đối tác của gallery Cheim&Read ở New York, sau
khi cố gắng tìm hiểu thông tin để tìm ra câu trả lời cho hiện tượng “họa
sĩ say mê ô-sin-sĩ” này, đã rút ra kết luận rằng: ngày nay có nhiều nghệ
sĩ muốn tuyển chọn các trợ lý trong nỗ lực đáp ứng kịp thời nhu cầu
ngày càng tăng về tác phẩm nghệ thuật đương đại, nhưng thực ra từ lâu
lắm rồi “ngón nghề” này đã được nhiều đại cao thủ thi triển hiệu
nghiệm.
Nhưng việc “gia công” nghệ phẩm – một cách “tiếp cận sáng tạo” mới
– có thể tạo ra được những sản phẩm nghệ thuật đích thực không? Và
có thực sự một nhu cầu mới về thị trường nhân công ô-sin-sĩ không?
Cũng theo The Wall Street Journal, ngày trước chính Michelangelo,
Rembrandt và Rubens đã sử dụng rất nhiều trợ thủ trong xưởng vẽ của
họ, còn nghệ sĩ Pop hàng đầu Andy Warhol trong những năm 1960
cũng có vô cùng nhiều ô-sin-sĩ giúp việc cho ông.
Andy Warhol trong xưởng vẽ. Các “thợ vẽ” (art-worker) giúp ông
chuẩn bị lưới in và phối hợp với nhau thành dây chuyền để in các tác
phẩm “của Warhol”.
Sol LeWitt từng thiết kế nhiều phác thảo ngay trước khi ông qua đời,
năm 2007. Tất cả các bản vẽ của Sol LeWitt đều có kèm kế hoạch thực
hiện chi tiết và đường lối sử dụng các kiến trúc sư và trợ lý. Tuy nhiên,
trong bảo tàng, người ta cũng đã lưu ý rõ ràng rằng: “bức tranh đã
được thực hiện bởi những người khác theo hướng dẫn chi tiết của nghệ
sĩ”.
Đối với một số nghệ sĩ, thuê trợ lý có thể là một sai lầm nguy hiểm.
Đầu năm nay, PACE, một gallery hàng đầu ở New York, đã từ chối
một số tác phẩm điêu khắc của lão điêu khắc gia 84 tuổi John
Chamberlain, bởi vì các tác phẩm đó đã được thực hiện bởi một thợ
người Bỉ dưới sự giám sát của Chamberlain chứ không phải do đích
thân nhà điêu khắc ra tay. Trong khi nhiều nhà điêu khắc phụ thuộc vào
người ngoài để chế tác công trình nghệ thuật cho mình, Chamberlain
vẫn luôn xây dựng sự nghiệp của mình bằng chính sức vóc cá nhân cho
đến khi tuổi già xộc đến. Ngày trước, ông vẫn tự tay xoắn vặn và hàn
ghép các tác phẩm bằng kim loại của mình. Theo Chamberlain cho biết:
các trợ lý chỉ làm việc khi có hướng dẫn tận nơi của ông, vì vậy ông
luôn duy trì được sự kiểm soát công việc sáng tạo, ở tất cả mọi khâu.
Một tác phẩm của John Chamberlain
Nhà sưu tập muốn gì?
Sở thích của nhà sưu tập vẫn là các tác phẩm do chính tay nghệ sĩ làm
ra.
Beth Rudin DeWoody, một nhà sưu tập lớn về nghệ thuật đương đại,
hiện đang sống ở Florida đồng ý: “Một trong những lý do tôi thích mua
các tranh ký họa là vì chúng thường được chính tay các nghệ sĩ vẽ ra“,
bà nói. “T ...