Triển lãm cực kitsch “Indonesian Eye” chẳng gây ấn tượng gì

“Thành công tập thể” của Samsul Arifin (2010), gỗ, nhựa, thép sơn LONDON – Dạo quanh triển lãm Indonesian Eye (Con mắt Indonesia) diễn ra tại Saatchi Gallery, một câu hỏi lâu nay tôi vẫn hay tự hỏi bỗng nảy ra lại: liệu một nhà phê bình nghệ thuật phương Tây (chưa nói gì đến một đối tượng công chúng bình thường) có thể “hiểu” được thứ nghệ thuật ở phía bên kia địa cầu hay không? Liệu nghệ thuật đương.đại có thực sự vượt qua được những khác biệt văn hóa? Hay cái niềm tin rằng ta có thể...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Triển lãm cực kitsch “Indonesian Eye” chẳng gây ấn tượng gìTriển lãm cực kitsch “Indonesian Eye” chẳng gây ấn tượng gì“Thành công tập thể” của Samsul Arifin (2010), gỗ, nhựa, thép sơnLONDON – Dạo quanh triển lãm Indonesian Eye (Con mắt Indonesia)diễn ra tại Saatchi Gallery, một câu hỏi lâu nay tôi vẫn hay tự hỏi bỗngnảy ra lại: liệu một nhà phê bình nghệ thuật phương Tây (chưa nói gìđến một đối tượng công chúng bình thường) có thể “hiểu” được thứnghệ thuật ở phía bên kia địa cầu hay không? Liệu nghệ thuật đươngđại có thực sự vượt qua được những khác biệt văn hóa? Hay cái niềmtin rằng ta có thể thưởng thức được các tác phẩm nghệ thuật, bất kểnguồn gốc cũng chỉ là một thứ ảo tưởng của thời đại toàn cầu hóa?Trong thời buổi luôn có sự tìm kiếm thị trường và nghệ sĩ mới, đây quảthực là một vấn đề gai góc, và có lẽ là hơi bị lỗi mốt, nhưng điều đókhông có nghĩa là không quan trọng.Gần như là trận sốt xuân của Eddie Hara (2010), acrylic trên canvasIndonesian Eye, Fantasies and Realities (Con mắt Indonesia, Tưởngtượng và Thực tế) là triển lãm lớn đầu tiên về nghệ thuật đương đạiIndonesia ở Anh. Chuyện quan trọng chứ chẳng chơi. Indonesia, đấtnước có dân số đứng hàng thứ tư trên thế giới, cũng là một trong nhữngtay chơi nghệ thuật lớn nhất Đông Nam Á. “Các tác phẩm củaIndonesia tại những cuộc đấu giá nghệ thuật đương đại và hiện đại củaĐông Nam Á chiếm đến khoảng 68% doanh số của Christie’s vàSotheby’s,” như Patricia Chen viết trong The Art Newspaper. Nghệthuật Indonesia ngày càng phổ biến ở phương Tây, và các triển lãm thìmọc lên như nấm từ Paris đến Milan.“Hàng xóm mới từ ngoài hành tinh” của Wedhar Riyadi (2009),acrylic, in digital print trên canvasNhưng khi xem triển lãm này, tôi thực sự thấy hoang mang trướcnhững bức tranh biểu hiện hậu hiện đại và các tác phẩm điêu khắc cóphần kỳ quái. Phải chăng vì tôi không có cùng nền tảng văn hóa với cácnghệ sĩ, hay vì các tác phẩm thực sự không có gì ấn tượng? Nhưng tôiphải hiểu sao đây, chẳng hạn với tác phẩm bán trừu tượng của SamsulArifin, Time After Time (2010), mơ hồ gợi nhớ tới những tác phẩm dựatrên graffiti của Basquiat? Và tại sao lại có một con búp bê vải nằmdưới bức tranh? Nó đóng vai trò gì trong thần thoại ở xứ sở của tác giả,nó liên quan gì tới một bức tranh toàn cảnh lớn hơn, của Indonesia, haybất cứ thứ gì khác? Câu hỏi của tôi không được trả lời, và cuốncatalogue cũng không có tác dụng mấy, ngoài chuyện giải thích việcnghệ sĩ rất khoái những đồ văn phòng phẩm của thập niên 80.Time After Time (2010)Tranh của Eddie Hara và Wedhar Riyadi cũng có một cảm giác thậpniên 80 tương tự như thế. Tác phẩm Lost in Wasteland (2010) (Lạc vàobãi hoang) mô tả một robot kiểu Keith Haring và những kẻ đồng hànhgiống người. Bức tranh khá xinh, theo kiểu xinh xắn manga Nhật Bản.Nghệ thuật đường phố, môi trường, sự bão hòa về hình ảnh đều đượcchứa đựng trong một phương trình bằng hình ảnh của tác phẩm, nhưngtất cả những điểm này không va đập với nhau để tạo nên một tổng thểthỏa đáng.Lost in Wasteland (2010) của Eddie Hara và Wedhar RiyadiCũng như thế, bức ảnh Jackie Chan (hay đồng nghiệp nào đó của anh)trong tác phẩm in kỹ thuật số và acrylic trên canvas của Riyadi, có tựađề Give me Your Best Flavour and I will Bite You (2008) – chân củaJackie Chan bị gặm mất, miệng thốt lên Oh my God – khá là hài hước,nhưng cũng chỉ dừng lại ở đó.Give me Your Best Flavour and I will Bite You (2008)Tác phẩm điêu khắc sắp đặt War Of Java, Do you Remember?#1(2008) (Trận chiến Java, bạn còn nhớ không? #1) có năm chiếc mũ cốiđầu nhọn treo trên năm đôi ghệt và ủng, bốn bộ trong số đó có thêmmột cây súng. Hẳn là những chiến binh ma. Trên mỗi bộ như vậy lại cómột chiếc máy thu âm, phát ra những bài diễn văn giận dữ, chắc cũngliên quan gì đến một tình huống chiến sự nào đó. Nhưng tôi không thểbiết được nội dung chính xác ở đây là gì bằng cách hỏi nhân viêngallery hay đọc catalogue. Chỉ có mỗi tựa đề và những bộ quân phục cóghi ngày tháng cho tôi biết rằng tác phẩm có liên quan đến Cuộc chiếnJava, sau này tôi tìm hiểu thì biết được đây là cuộc chiến dưới sự lãnhđạo của Hoàng tử Diponegoro chống lại thực dân Hà Lan hồi đầu thếkỷ 19.War Of Java, Do you Remember?#1Tác phẩm châm biếm iType (2005), của Wiyoga Muhardanto, mộtchiếc máy đánh chữ sơn trắng được đặt trên chiếc bệ mới tinh có gắnlogo Apple sáng bóng, thật hiệu quả vì nó khá đơn giản, một kiểu trêuchọc sự “Apple hóa” trong thiết kế. Và chiếc đàn guitar của RudiMantofani với chín phím, tựa đề Lost Note (2007) (Nốt nhạc lạc mất)có cái duyên của sự phi lý.iType (2005), của Wiyoga MuhardantoNốt nhạc lạc mất của Rudi Mantofani (2007), gỗ, guitar điện, sơnNhưng xét theo những tiêu chuẩn có phần định kiến về văn hóa của tôi,thì chỉ có một nghệ sĩ thực sự nổi bật: Angki Purbandono. Purbandonodùng một chiếc máy scan dẹp để tạo ra các tác phẩm mà anh gọi là“scanographies”, những bức tranh cực kỳ chi tiết nhưng không có độsâu trường ảnh. Bộ sưu tập đầu bàn chải răng mòn trong tác phẩmBrush! (2008) khá là cuốn hút về mặt bố cục, với những màu sắc côngnghiệp được làm nổi bật, lại vừa khá xúc động. Mỗi chiếc bàn chải cóvẻ như chứa đựng tính cách của người chủ giả tưởng của nó: người thìcẩn thận chăm chút, người thì cẩu thả, người thì bủn xỉn. Tác phẩm nhưmột bức chân dung tập hợp về những lề thói hằng ngày. Tôi ước gìPurbandono có nhiều tác phẩm hơn được chọn. Rõ là vẫn còn nhiều thứđể khám phá.Tác phẩm “Brush!” (2008), ảnh scan, in trên nền giấy trong, sắp đặthộp đèn neon. ...