Triết học - Nguyên nhân và kết quả

Tham khảo tài liệu triết học - nguyên nhân và kết quả, khoa học xã hội, chính trị - triết học phục vụ nhu cầu học tập, nghiên cứu và làm việc hiệu quả
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Triết học - Nguyên nhân và kết quả.Nguyênnhânvàkếtquả3.1.Kháiniệmnguyênnhânvàkếtquảa)ĐịnhnghĩaPhạmtrùnguyênnhânvàkếtquảphảnánhmốiquanhệsảnsinhranhaugiữacácsựvật,hiệntượngtronghiệnthựckháchquan.Nguyênnhânlàphạmtrùchỉsựtácđộnglẫnnhaugiữacácmặttrongmộtsựvậthoặcgiữacácsựvậtvớinhau,gâyramộtbiếnđổinhấtđịnhnàođó.Kếtquảlànhữngbiếnđổixuấthiệndotácđộnglẫnnhaugiữacácmặttrongmộtsựvậthoặcgiữacácsưvậtvớinhaugâyra.Chẳnghạn,khôngphảinguồnđiệnlànguyênnhânlàmbóngđènphátsángmàchỉlàtươngtáccủadòngđiệnvớidâydẫn(Trongtrườnghợpnày,vớidâytóccủabóngđèn)mớithựcsựlànguyênnhânlàmchobóngđènlàphátsáng.Cuộcđấutranhgiữagiaicấpvôsảnvàgiaicấptưsảnlànguyênnhânđưađếnkếtquảlàcuộccáchmạngvôsảnnổra.Khôngnênhiểunguyênnhânvàkếtquảnằmởhaisựvậthoàntoànkhácnhau.Chẳnghạnchodòngđiệnlànguyênnhâncủaánhsángđèn;giaicấpvôsảnlànguyênnhâncủacuộccáchmạngvôsản...Nếuhiểunguyênnhânvàkếtquảnhưvậysẽdẫnđếnchỗchorằngnguyênnhâncủamộtsựvậthiệntượngnàođấyluônnằmngoàisựvật,hiệntượngđóvàcuốicùngnhấtđịnhsẽphảithừanhậnrằngnguyênnhâncủathếgiớivậtchấtnằmngoàithếgiớivậtchất,tứclànằmởthếgiớitinhthần.Cầnphânbiệtnguyênnhânvớinguyêncớvànguyênnhânvớiđiềukiện.Nguyêncớvàđiềukiệnkhôngsinhrakếtquả,mặcdùnóxuấthiệncùngvớinguyênnhân.b)TínhchấtcủamốiliênhệnhânquảPhépbiệnchứngduyvậtkhẳngđịnhmốiliênhệnhânquảcótínhkháchquan,tínhphổbiến,tínhtấtyếu.Tínhkháchquanthểhiệnởchỗ:mốiliênhệnhânquảlàcáivốncócủabảnthânsựvật,khôngphụthuộcvàoýthứccủaconngười.Dùconngườibiếthaykhôngbiết,thìcácsựvậtvẫntácđộnglẫnnhauvàsựtácđộngđótấtyếugâynênbiếnđổinhấtđịnh.Conngườichỉphảnánhvàotrongđầuócmìnhnhữngtácđộngvànhữngbiếnđổi,tứclàmốiliênhệnhânquảcủahiệnthực,chứkhôngsángtạoramốiliênhệnhânquảcủahiệnthựctừtrongđầumình.Quanđiểmduytâmkhôngthừanhậnmốiliênhệnhânquảtồntạikháchquantrongbảnthânsựvật.Họchorằng,mốiliênhệnhânquảlàdoThượngđếsinhrahoặcdocảmgiácconngườiquyđịnh.Tínhphổbiếnthểhiệnởchỗ:mọisựvật,hiệntượngtrongtựnhiênvàtrongxãhộiđềucónguyênnhânnhấtđịnhgâyra.Khôngcóhiệntượngnàokhôngcónguyênnhân,chỉcóđiềulànguyênnhânđóđãđượcnhậnthứchaychưamàthôi.Khôngnênđồngnhấtvấnđềnhậnthứccủaconngườivềmốiliênhệnhânquảvớivấnđềtồntạicủamốiliênhệđótronghiệnthực.Tínhtấtyếuthểhiệnởchỗ:cùngmộtnguyênnhânnhấtđịnh,trongnhữngđiềukiệngiốngnhausẽgâyrakếtquảnhưnhau.Tuynhiêntrongthựctếkhôngthểcósựvậtnàotồntạitrongnhữngđiềukiện,hoàncảnhhoàntoàngiốngnhau.Dovậytínhtấtyếucủamốiliênhệnhânquảtrênthựctếphảiđượchiểulà:Nguyênnhântácđộngtrongnhữngđiềukiệnvàhoàncảnhcàngítkhácnhaubaonhiêuthìkếtquảdochúnggâyracànggiốngnhaubấynhiêu.3.2.Quanhệbiệnchứnggiữanguyênnhânvàkếtquảa)Nguyênnhânlàcáisinhrakếtquả,nênnguyênnhânluônluôncótrướckếtquả,cònkếtquảbaogiờcũngxuấthiệnsaukhinguyênnhânđãxuấthiệnTuynhiênkhôngphảihaihiệntượngnàonốitiếpnhauvềmặtthờigiancũnglàquanhệnhânquả.Thídụ,ngàykếtiếpđêm,mùahèkếtiếpmùaxuân,sấmkếtiếpchớp,v.v,nhưngkhôngphảiđêmlànguyênnhâncủangày,mùaxuânlànguyênnhâncủamùahè,chớplànguyênnhâncủasấm,v,v..Cáiphânbiệtquanhệnhânquảvớiquanhệkếtiếpvềmặtthờigianlàởchỗnguyênnhânvàkếtquảcóquanhệsảnsinhranhau.NguyênnhâncủangàyvàđêmlàdosựquaycủatráiđấtquanhtrụcBắcNamcủanó,nênánhsángmặttrờichỉchiếusángđượcphầnbềmặttráiđấthướngvềphíamặttrời.Nguyênnhâncủacácmùatrongnămlàdotráiđất,khichuyểnđộngtrênquỹđạo,trụccủanóbaogiờcũngcóđộnghiêngkhôngđổivàhướngvềmộtphía,nênhainửacầuBắcvàNamluânphiênchúcngảvềphíamặttrời,sinhracácmùa.Sấmvàchớpđềudosựphóngđiệngiữahaiđámmâytíchđiệntráidấusinhra.Nhưngvìvậntốcánhsángtruyềntrongkhônggiannhanhhơnvậntốctiếngđộng,dovậychúngtathấychớptrướckhinghethấytiếngsấm.Nhưvậykhôngphảichớpsinhrasấm.Nguyênnhânsinhrakếtquảrấtphứctạp,bởivìnócònphụthuộcvàonhiềuđiềukiệnvàhoàncảnhkhácnhau.Mộtkếtquảcóthểdonhiềunguyênnhânsinhra.Thídụ,nguyênnhâncủamấtmùacóthểdohạnhán,cóthểdolũlụt,cóthểdosâubệnh,cóthểdochămbónkhôngđúngkỹthuật,v.v..Mặtkhác,mộtnguyênnhântrongnhữngđiềukiệnkhácnhaucũngcóthểsinhranhữngkếtquảkhácnhau.Thídụ,chặtphárừngcóthểsẽgâyranhiềuhậuquảnhưlũlụt,hạnhán,thayđổikhíhậucủacảmộtvùng,tiêudiệt ...