Triệu chứng Bệnh thiếu máu

Tài liệu tham khảo dành cho giáo viên, sinh viên chuyên ngành y khoa - Giáo trình, bài giảng về các bệnh thường gặp, triệu chứng và cách điều trị giúp hệ thống kiến thức và củng cố kỹ năng nhân biết và chữa bệnh.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Triệu chứng Bệnh thiếu máu Bµi 18 THIÕU M¸UMôC TIªU 1. Nªu ®−îc kh¸i niÖm vÒ thiÕu m¸u theo YHH§ vµ YHCT. 2. Tr×nh bµy ®−îc nguyªn nh©n vµ bÖnh sinh g©y thiÕu m¸u. 3. Gi¶i thÝch ®−îc c¬ së ®Ó chÈn ®o¸n thiÕu m¸u theo YHH§ vµ YHCT. 4. Tr×nh bµy ®−îc nguyªn t¾c ®iÒu trÞ thiÕu m¸u vµ c¸c biÖn ph¸p phßng bÖnh. 5. Tr×nh bµy ®−îc c¸c ph−¬ng ph¸p vµ c¸c bµi thuèc, ph−¬ng huyÖt øng dông ®iÒu trÞ thiÕu m¸u. 6. Ph©n tÝch ®−îc c¬ së cña c¸c ph−¬ng ph¸p dïng thuèc vµ kh«ng dïng thuèc øng dông vµo ®iÒu trÞ thiÕu m¸u.1. §¹I C−¬NG1.1. Kh¸i niÖm vÒ thiÕu m¸u M¸u lµ mét dÞch thÓ l−u th«ng tuÇn hoµn trong c¬ thÓ, bao gåm tÕ bµom¸u vµ huyÕt t−¬ng. TÕ bµo m¸u gåm hång cÇu, b¹ch cÇu vµ tiÓu cÇu, trong ®ãhång cÇu lµ yÕu tè trùc tiÕp liªn quan ®Õn sù thiÕu m¸u. Hång cÇu ng−êi cã tuæi thä trung b×nh lµ 120 ngµy, trong ®iÒu kiÖn sinhlý b×nh th−êng vµ sè l−îng hång cÇu æn ®Þnh, cã sù c©n b»ng liªn tôc gi÷a sèl−îng hång cÇu bÞ chÕt vµ sè l−îng hång cÇu ®−îc sinh ra. ThiÕu m¸u chØ x¶yra khi sù c©n b»ng ®ã bÞ ph¸ vì: hång cÇu bÞ ph¸ hñy nhiÒu hoÆc ®−îc s¶n sinhr a q u ¸ Ýt . − Hång cÇu bÞ ph¸ hñy nhiÒu cã thÓ do ch¶y m¸u hoÆc tan m¸u nghiªm träng; trong c¶ hai tr−êng hîp, c¬ chÕ bÖnh x¶y ra ë ngo¹i vi cßn tñy x−¬ng vÉn t×m c¸ch bï trõ, thiÕu m¸u chØ xuÊt hiÖn khi tñy x−¬ng kh«ng cßn kh¶ n¨ng bï ®−îc n÷a. − Hång cÇu s¶n sinh kh«ng ®ñ còng cã thÓ do hai c¬ chÕ: tñy x−¬ng kh«ng sinh ®−îc ®ñ hång cÇu, hoÆc sinh ®−îc m¸u nh−ng kÐm chÊt l−îng kh«ng cã hiÖu lùc.300 Trong hång cÇu cã chøa huyÕt cÇu tè (hemoglobin), chøc n¨ng cña hångcÇu chñ yÕu lµ do huyÕt cÇu tè ®¶m nhiÖm. NhiÖm vô chñ yÕu cña huyÕt cÇu tèlµ vËn chuyÓn O2 vµ CO2 , nång ®é huyÕt cÇu tè trong hång cÇu lµ 32 - 38g/dl,trung b×nh ë ng−êi ViÖt Nam tõ 20 - 23,6mmol/l.1.2. §Þnh nghÜa ThiÕu m¸u lµ sù gi¶m sót l−îng huyÕt cÇu tè l−u hµnh trong hÖ tuÇnhoµn vµ mäi hËu qu¶ cña thiÕu m¸u ®Òu liªn quan ®Õn tû lÖ huyÕt cÇu tè. Nång ®é huyÕt cÇu tè trung b×nh vµ thÓ tÝch trung b×nh cña mçi hång cÇukh¸c nhau tïy tõng héi chøng thiÕu m¸u, do vËy l−îng huyÕt cÇu tè còng kh¸cnhau ®èi víi cïng mét sè l−îng hång cÇu. Theo Tæ chøc Y tÕ ThÕ giíi ®Þnh nghÜa: thiÕu m¸u x¶y ra khi møc ®éhuyÕt cÇu tè l−u hµnh cña mét ng−êi nµo ®ã thÊp h¬n møc ®é cña ng−êi kháem¹nh cïng giíi cïng tuæi vµ cïng sèng trong mét m«i tr−êng. VÒ ®¹i thÓ: thiÕu m¸u lµ mét héi chøng bÖnh lý do nhiÒu nguyªn nh©ng©y ra lµm cho tæng l−îng hång cÇu l−u th«ng trong m¸u gi¶m d−íi møc b×nhth−êng, lµm cho m¸u kh«ng cung cÊp ®ñ O2 cho tÕ bµo. B×nh th−êng ë ng−êi lín: hång cÇu ë nam lµ 4200000 ± 210000 ë n÷ 3800000 ± 160000 ThÓ tÝch trung b×nh cña hång cÇu: MCV = 90 ± femtolit (fl) Nång ®é huyÕt s¾c tè trung b×nh tõ 32 - 38g/dl Gäi lµ thiÕu m¸u khi cã Ýt nhÊt 2 trong 3 ®iÒu kiÖn sau: − ThÓ tÝch hång cÇu gi¶m d−íi møc b×nh th−êng − Nång ®é huyÕt s¾c tè gi¶m d−íi møc b×nh th−êng − Sè l−îng hång cÇu/mm3 gi¶m d−íi møc b×nh th−êng1.3. Ph©n lo¹i thiÕu m¸u Nguyªn liÖu ®Ó t¹o ra hång cÇu chñ yÕu lµ protein vµ nguyªn tè s¾t. §Óph¸t triÓn hång cÇu cÇn ®Õn c¸c chÊt phô trî víi nh÷ng liÒu l−îng thÝch hîpnh− vitamin B12, acid folic. Ngoµi ra sù t¹o ra hång cÇu còng cÇn ®Õn vitaminB6, B2, C, E vµ c¸c nguyªn tè vi l−îng nh− ®ång, mangan, cobalt, kÏm… Nh− vËy nÕu thiÕu c¸c yÕu tè trªn trùc tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp sÏ sinh rathiÕu m¸u. Khuynh h−íng chung khi ph©n lo¹i c¸c tr¹ng th¸i thiÕu m¸u th−êng c¨ncø vµo: 301 − Nång ®é huyÕt s¾c tè trong hång cÇu: ®Ó x¸c ®Þnh lµ −u s¾c, ®¼ng s¾c hay nh−îc s¾c. − ThÓ tÝch cña hång cÇu: ®Ó x¸c ®Þnh lo¹i hång cÇu lµ to, nhá hay trung b×nh. Cã nhiÒu c¸ch ph©n lo¹i thiÕu m¸u nh−ng ng−êi ta th−êng ph©n theo 2c¸ch dùa vµo h×nh th¸i, mµu s¾c vµ dùa vµo sinh lý bÖnh cña thiÕu m¸u.1.3.1. Dùa vµo h×nh th¸i vµ mµu s¾c cña hång cÇu Lo¹i nµy chñ yÕu c¨n cø vµo thÓ tÝch trung b×nh cña hång cÇu (MCV) vµnång ®é huyÕt cÇu tè trung b×nh cña hång cÇu (MCHC), th−êng cã 3 lo¹i thiÕum¸u: − ThiÕu m¸u nh−îc s¾c, hång cÇu nhá: th«ng th−êng lµ do thiÕu yÕu tè s¾t nªn cã biÓu hiÖn l−îng huyÕt cÇu tè gi¶m râ rÖt lµm cho kÝch th−íc hång cÇu nhá (MVC < 80fl; MCHC 1. MCV>100fl, MCHC>36%. Lo¹i thiÕu m¸u nµy chñ yÕu do thiÕu vitaminB12 hoÆc acid folic. Trong m¸u thÊy hång cÇu khæng lå, hång cÇu to, mét vµi hång cÇu cãnh©n, thÓ tÝch hång cÇu trung b×nh > 120µm3.1.3.2. Dùa vµo sinh lý bÖnh Lo¹i nµy ng−êi ta ph©n ra 3 lo¹i nhá: − ThiÕu m¸u do t¨ng ph¸ hñy hång cÇu: cßn gäi lµ thiÕu m¸u t¸n huyÕt do bÈm sinh vµ nh÷ng nguyªn nh©n kh¸c, hång cÇu cã h×nh d¹ng kh¸c th−êng, MCV b×nh th−êng, MCHC b×nh th−êng hoÆc h¬i t¨ng. + Nguyªn nh©n do b¶n th©n hång cÇu: cã thÓ d ...