Tự do hóa đầu tư trong Cộng đồng kinh tế ASEAN: Cơ hội và thách thức đối với Việt Nam

Bài viết sẽ tập trung vào 1) phân tích những điểm giống nhau và khác nhau của các hiệp định về đầu tư 2) thực trạng quan hệ của dòng vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài của ASEAN vào Việt Nam; 3) phân tích những cơ hội thách thức đối với Việt Nam khi gia nhập AEC.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Tự do hóa đầu tư trong Cộng đồng kinh tế ASEAN: Cơ hội và thách thức đối với Việt Nam HỘI THẢO KHOA HỌC - QUẢN TRỊ VÀ KINH DOANH (COMB-2015) TỰ DO HÓA ĐẦU TƢ TRONG CỘNG ĐỒNG KINH TẾ ASEAN: CƠ HỘI VÀ THÁCH THỨC ĐỐI VỚI VIỆT NAM INVESTMENT LIBERALIZATION IN ASEAN ECONOMIC COMMUNITY: OPPOTURNITIES AND CHALLENGES FOR VIET NAM TS. Đoàn Gia Dũng, ThS. Hoàng Thị Hoài Hương, ThS. Lương Tình Đại học Đà Nẵng, Đại học Quy Nhơn, Viện khoa học xã hội vùng Trung Bộ dungdoangia@gmail.com TÓM TẮT Năm 2003, các nhà lãnh đạo ASEAN đưa ra quyết định thành lập Cộng đồng kinh tế ASEAN. Tuyên bố Bali 2 ghi nhận rằng: “hướng tới Cộng đồng kinh tế ASEAN, ASEAN sẽ xây dựng cơ chế và các biện pháp mới để tăng cường thực hiện các sáng kiến kinh tế hiện có bao gồm Khu vực thương mại tự do ASEAN (AFTA), Hiệp định khung ASEAN về dịch vụ (AFAS) và Khu vực đầu tư ASEAN (AIA)”. Cùng với thương mại hàng hóa và thương mại dịch vụ, hợp tác về đầu tư của ASEAN cũng được tiến hành từ lâu. Các hiệp định về đầu tư lần lượt được ra đời, sửa đổi và hoàn thiện nhằm tạo điều kiện tốt nhất cho sự ra đời của khu vực đầu tư ASEAN và hình thành cộng đồng kinh tế EAC. Bài viết sẽ tập trung vào 1) phân tích những điểm giống nhau và khác nhau của các hiệp định về đầu tư 2) thực trạng quan hệ của dòng vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài của ASEAN vào Việt Nam; 3) phân tích những cơ hội thách thức đối với Việt Nam khi gia nhập AEC. Từ khóa: AEC, cơ hội, thách thức, tự do hóa, đầu tư ABSTRACT In 2003, ASEAN leaders decided to establish ASEAN economic community. Bali declaration number 2 dedicates that: “ towards the ASEAN Economic Community, ASEAN will develop mechanism and the new measures to strengthen the implementation of existing economic initiatives including a free trade area (AFTA), ASEAN Framework Agreement on services (AFAS) and ASEAN investment Area (AIA)”. Along with trade in goods and trade in services, investment cooperation of ASEAN was also conducted for a long time. Investment Agreements in turn are launched, amended and improved in order to create the best conditions for the establishment of the ASEAN investment area and form economic community EAC. The article will focus on 1) analyze the similarities and differences among investment agreements 2) analyze the current relations of foreign direct investment inflows from ASEAN to Vietnam; 3) analyze the opportunities and challenges Viet Nam faces as joining AEC. Key words: AEC, opportunities, chanllenges,liberalization, investment 1. Khái quát chung về Cộng đồng kinh tế ASEAN (AEC) 1.1. Lịch sử hình thành Tại Tuyên bố Tầm nhìn ASEAN 2020 thông qua tháng 12/1997, các nhà lãnh đạo ASEAN đã định hƣớng phát triển ASEAN thành một Cộng đồng ASEAN. Ý tƣởng đƣợc tái khẳng định tại Hội nghị cấp cao ASEAN 9 tháng 10/2003, thể hiện trong Tuyên bố Hoà hợp ASEAN II (hay còn gọi là Tuyên bố Ba- li II). Theo đó, ASEAN nhất trí hƣớng đến mục tiêu hình thành một cộng đồng ASEAN vào năm 2020 với 3 trụ cột chính là hợp tác chính trị - an ninh (Cộng đồng an ninh ASEAN – ASC), hợp tác kinh tế (Cộng đồng Kinh tế ASEAN – AEC) và hợp tác văn hoá xã hội (Cộng đồng Văn hoá Xã hội ASEAN – ASCC). Tại Hội nghị Cấp cao ASEAN lần thứ 12 tháng 1/2007 các nƣớc ASEAN đã quyết định rút ngắn thời hạn hình thành Cộng đồng Kinh tế ASEAN từ 2020 xuống 2015. Bốn mục tiêu bốn yếu tố cấu thành AEC 29 TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ - ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG 1.2. Bản chất AEC Mặc dù đƣợc gọi với cái tên ―Cộng đồng kinh tế‖, AEC thực chất chƣa thể đƣợc coi là một cộng đồng kinh tế gắn kết nhƣ Cộng đồng Kinh tế châu Âu bởi AEC không có cơ cấu tổ chức chặt chẽ và những cam kết ràng buộc với lộ trình thực hiện cụ thể. AEC thực chất là đích hƣớng tới của các nƣớc ASEAN thông qua việc hiện thực hóa dần dần 04 mục tiêu kể trên (trong đó chỉ mục tiêu 01 là đƣợc thực hiện tƣơng đối toàn diện và đầy đủ thông qua các hiệp định và thỏa thuận ràng buộc, các mục tiêu còn lại mới chỉ dừng lại ở việc xây dựng lộ trình và thực hiện một số sáng kiến khu vực) AEC là một tiến trình hội nhập kinh tế khu vực chứ không phải là một Thỏa thuận hay Hiệp định với các cam kết ràng buộc thực chất. Tham gia vào các mục tiêu của AEC là hàng loạt các Hiệp định, Thỏa thuận, Tuyên bố… giữa các nƣớc ASEAN có liên quan tới các mục tiêu này. Những văn bản này có thể bao gồm những cam kết có tính ràng buộc thực thi, cũng có những văn bản mang tính tuyên bố, mục tiêu hƣớng tới không bắt buộc của các nƣớc ASEAN. Việc hiện thực hóa AEC đã đƣợc triển khai trong cả quá trình trƣớc đây (thông qua việc thực hiện các cam kết tại các Hiệp định cụ thể về thƣơng mại đã ký kết giữa các nƣớc ASEAN) và sẽ đƣợc tiếp tục thực hiện trong thời gian tới. 2. Khuôn khổ hợp tác đầu tƣ trong AEC 2.1. Khái quát về các hiệp định hợp tác về đầu tư của ASEAN 30 HỘI THẢO KHOA HỌC - QUẢN TRỊ VÀ KINH DOANH (COMB-2015) Cùng với thƣơng mại hàng hóa và thƣơng mại dịch vụ, hợp tác về đầu tƣ của ASEAN cũng đƣợc tiến hành từ lâu. Ngày 15/12/1987 những nhà lãnh đạo phụ trách các vấn đề kinh tế của các nƣớc ASEAN 6 đã kí kết hiệp định hợp tác về đầu tƣ mang quy mô toàn ASEAN đầu tiên có tên là Hiệp định Khuyến khích và bảo hộ đầu tƣ (Agreement for the Promotion andProtection of Investments (AIGA) để tiến hành hợp tác sâu hơn trong lĩnh vực đầu tƣ trong khu vực. Hiệp định Khuyến khích và bảo hộ đầu tƣ có hiệu lực từ ngày 2/8/1988, sau đó đƣợc sửa đổi một lần vào năm 1996. Hội nghị cấp cao ASEAN lần thứ 5 vào tháng 12 năm 1995, các nhà lãnh đạo ASEAN đã nhất trí đƣa ra Chƣơng trình hành động ASEAN về hợp tác và xúc tiế ...